Лукашэнка забараняе даляр

У Беларусі зноў пачынаецца валютная паніка.

Жыхары краіны баяцца паўтарэння падзей 2011 года, калі беларускі рубель за некалькі месяцаў трохразова абясцэніўся. Сур'ёзна абмяркоўваецца магчымасць увядзення абмежавальных мер на вобраз і падабенства СССР - забарона на валоданне замежнай валютай, закрыццё валютных рахункаў у банках і лімітаваны продаж валюты толькі тым, хто з'язджае за мяжу, піша расейскі партал Gazeta.ru.

У аўторак раніцай, наведваючы завод «Керамін», Лукашэнка заявіў, што сітуацыя на валютным рынку краіны стабілізуецца, і параіў насельніцтву не бегаць у абменныя пункты. «Вы бегаеце па абменніках і чакаеце нейкай дэвальвацыі. Проста раю вам: не рабіце гэтага і не чакайце дэвальвацыі», - заявіў Лукашэнка, размаўляючы з работнікамі прадпрыемства.

Заява стала спробай збіць нарастаючую хвалю панікі. Раней беларускія СМІ паведамілі, што ўлады прапрацоўваюць варыянты ўвядзення радыкальных мер на валютным рынку. Згодна з гэтай інфармацыяй, некаторыя гарачыя галовы ў беларускім урадзе рыхтуюць прэзідэнцкі дэкрэт аб абмежаванні абароту даляраў ЗША і еўра на тэрыторыі краіны.

Калі дакумент будзе прыняты, грамадзяне павінны будуць пазбавіцца ад даляраў і еўра на працягу двух месяцаў. Рахункі ў замежнай валюце будуць аўтаматычна пераведзеныя ў нацыянальную валюту. А тыя, хто выязджае ў іншыя краіны, змогуць купляць валюту толькі па спецзаяўцы.

Пры ўсёй неверагоднасці выкладзенага апазіцыйны рэсурс толькі агучыў тое, пра што ўжо даўно кажуць высокапастаўленыя чыноўнікі.

А дзяржаўныя СМІ Беларусі паступова рыхтуюць насельніцтва да ўвядзення непапулярных мер. Яшчэ ў сярэдзіне кастрычніка газета «Рэспублiка» - афіцыйнае выданне савета міністраў - прапанавала цалкам забараніць валютныя дэпазіты. На думку дзяржаўных прапагандыстаў, беларусы павінны захоўваць зберажэнні толькі ў нацыянальнай валюце.

«Адкуль жа ўзяцца стабільнасці абменнага курсу, калі большасць аддае перавагу апераваць чужой валютай?! Па крайняй меры менавіта яе выкарыстоўваць у якасці сродку назапашванняў. У тым ліку і кароткатэрміновых. Зноў жа гаворка ідзе не толькі пра пенсіянераў, якія выкройваюць са сваіх сціплых даходаў дваццатачку на чорны дзень. Сапраўды гэтак жа паступаюць прадпрымальнікі, банкіры, прамыслоўцы. І не толькі прыватнікі, але і дзяржаўныя прадпрыемствы і структуры. А як жа некалі нашумелая праграма па дэдаларызацыі эканомікі? Нешта пра яе нічога не чуваць з 2009 года. Мабыць, адзіным і прынцыповым адміністрацыйным рашэннем для яе выканання з'явіўся забарона на валютнае крэдытаванне фізічных асоб, - піша газета. - Зразумелая справа, рашэнні непапулярныя. Але без іх, мяркуючы па ўсім, не абысціся. Дэ-факта функцыю назапашвання, а ў вялікай ступені і вымярэння кошту захапіў даляр. Ці не пара абмежаваць прэтэнзіі «замежніка»? Гэта сусветная валюта, з ёй працуюць большасць глабальных рынкаў, вось і няхай «зялёны змей» выкарыстоўваецца толькі для знешніх аперацый. А рабіць зберажэнні лагічна ў нацыянальных грашовых адзінках. Нічога страшнага не адбудзецца. І фундатары нікуды не ўцякуць».

Аднак такія артыкулы толькі прымушаюць беларусаў больш актыўна рыхтавацца да абвалу нацыянальнай валюты. Па дадзеных Нацыянальнага банка Беларусі, у кастрычніку фізічныя асобы прадалі наяўную замежную валюту на $688,5 млн, а купілі на $943,8 млн. На чыстай аснове насельніцтва купіла $255,3 млн. Таксама ў кастрычніку грамадзяне рэспублікі набылі на чыстай аснове $124,2 млн безнаяўнай замежнай валюты. Гэта значыць насельніцтва Беларусі ў кастрычніку пяты месяц запар стала чыстым пакупніком наяўнай валюты, прычым аб'ём чыстай куплі пасля двухразовага росту ў верасні дадаў 17% і ў кастрычніку. З чэрвеня 2013 года аб'ёмы куплі валюты пачалі перавышаць аб'ёмы продажу, у верасні разрыў рэзка вырас, у кастрычніку разрыў працягнуў расці. Усяго за студзень-верасень грамадзяне Беларусі прадалі наяўнай замежнай валюты на $648,6 млрд, набылі - $7,373 млрд.

Адначасова ў кастрычніку ў банкаўскай сістэме Беларусі ўстойліва раслі валютныя дэпазіты. Рост валютных укладаў быў зафіксаваны практычна ва ўсіх найбуйнейшых банках. Пры гэтым шматлікія беларускія банкі істотна (больш чым на 6% у месяц) павялічылі аб'ёмы спажывецкага крэдытавання (банкам дазволена выдаваць крэдыты насельніцтву толькі ў рублях). Усё гэта пацвярджае: беларусы рыхтуюцца да дэвальвацыі нацыянальнай валюты. Насельніцтва актыўна бярэ крэдыты ў рублях, разлічваючы, што ўзровень дэвальвацыі апынецца нашмат вышэйшым за кошт спажывецкіх крэдытаў, як гэта адбылося ў 2011 годзе.

Па сутнасці, ідзе гульня з боку насельніцтва супраць банкаў. У лістападзе беларускія банкі давялі даходнасць па рублёвых укладах да 49-50% гадавых, але і гэта не моцна стымулюе насельніцтва несці рублі ў банкі. Пры гэтым валютныя дэпазіты грамадзян, нягледзячы на нізкія адсоткавыя стаўкі па іх, ва ўсіх буйных банках у кастрычніку павялічыліся. Беларускія ўлады сапраўды цяпер вычэрпваюць апошнія магчымасці па ўтрыманні курсу нацыянальнай валюты. За перыяд з траўня па кастрычнік золатавалютныя рэзервы Беларусі скараціліся на $1 456 900 000 - рэкордныя тэмпы падзення ЗВР у гісторыі краіны. Прычым значная частка валюты з «засекаў радзімы» пайшла на валютныя інтэрвенцыі, закліканыя збіць ажыятаж на рынку.

Крыніца ў Нацбанку Беларусі так пракаментавала чуткі аб увядзенні забароны на валюту для простых абывацеляў: «Вядома, разглядаюцца самыя розныя меры. Заўсёды ёсць сілавікі і ёсць рыначнікі. Першыя прапануюць забараніць, абмежаваць, караць і г. д. Другія нагадваюць першым, што ўсе гэтыя абмежаванні немагчымыя ва ўмовах адсутнасці мяжы з Расеяй, ва ўмовах Мытнага саюза і на фоне стварэння Еўразійскага эканамічнага саюза, у якім няма межаў. Але, вядома, канчатковае рашэнне будзе прымаць Лукашэнка. І, па сутнасці, пытанне толькі адно: каго ён паслухае - сілавікоў або рыначнікаў».