Вольга Раманава: У Расеі больш няма грошай на ўтрыманне Лукашэнкі

Сістэма ў Расеі абрынецца таксама, як у СССР.

У гэтым перакананая лідарка руху «Русь, якая сядзіць», вядомая журналістка Вольга Раманава.

Падчас візіту ў Варшаву расейская праваабаронца дала інтэрв'ю галоўнай рэдактарцы сайту charter97.org Наталлі Радзінай.

Размова пачалася з галоўнай навіны дня - вызвалення экс-кіраўніка ЮКАСа Міхаіла Хадаркоўскага.

- Я вельмі рада, што Міхаіл Хадаркоўскі выйшаў на волю. І ўсё роўна, паводле якой прычыны: у выніку памілавання, заканчэння тэрміну або ў выніку падзення чэлябінскага метэарыта.

Напісаў ён прашэнне або не напісаў - гэта не мае ніякага значэння. Чалавек, які сядзеў без віны больш за 10 гадоў, павінен выйсці з турмы.

Ці гэта пастанова Пуціна, ці збег абставінаў - усё роўна. Няхай Пуцін паказаў, што ён міласэрны - мне не шкада, - кажа Вольга Раманава.

- Стала вядома, што Хадаркоўскі падпісаў прашэнне аб памілаванні пасля размовы з супрацоўнікамі спецслужбаў, якія шантажавалі яго хворай маці. У Расеі, як і ў Беларусі, таксама сталі выкарыстоўваць практыкі выбівання прашэнняў у палітвязняў?

- На маёй памяці было два выпадкі палітычных прашэнняў аб памілаванні, бо крымінальных выпадкаў было даволі шмат. Першы - гэта справа журналісткі Айгуль Махмутавай, якая змагалася супраць будаўніцтва гаражоў у маленькім маскоўскім раёне Кузьмінкі. Праваабаронца Людміла Аляксеева дамаглася тады ў нашага ліберальнага Мядзведзева яе памілавання і пасля 4,5 гадоў турмы журналістку вызвалілі. Маладая далікатная дзяўчына, галоўная рэдактарка газеты «Лёс Кузьмінкі» абвінавачвалася ў тым, што нанесла калецтвы тром вялікім дарослым міліцыянтам. Гэта было, вядома, недарэчна, але цалкам не смешна, бо суд у гэта паверыў.

Другі такі вельмі вядомы выпадак - Сяргей Махнаткін. Просты пажылы дзядзечка, які ішоў вуліцай 31 чысла, убачыў традыцыйны «Вінтаж» у Маскве і заступіўся за жанчыну, якую збівалі амапаўцы. Заступіўся і атрымаў за гэта тры гады. Выйшаў толькі ў выніку прашэння аб памілаванні.

Але вы ведаеце, памяць у людзей кароткая. Мы ж часта забываемся, хто, як і чаму выйшаў. Хто паводле памілавання, хто паводле амністыі. А народу ўсё роўна, хто і як быў расстраляны. Берыя быў расстраляны за злачынствы ці як ангельскі шпіён? Як ангельскі шпіён. Справядліва? Не. Заслужана? Думаю, так.

- Чаму Пуцін адмовіўся амніставаць вязняў Балотнай плошчы? Нагадаю, што ўчора ён сказаў: «Менавіта таму прынятая такая пастанова ў рамках амністыі: не амніставаць тых людзей, правапарушэнні якіх звязаныя з гвалтоўнымі дзеяннямі ў дачыненні да прадстаўнікоў улады».

- Вось! «Гвалтоўныя дзеянні ў дачыненні да прадстаўнікоў улады». Фармальна маецца на ўвазе, вядома, паліцыя, хоць не было ніякіх гвалтоўных дзеянняў. Гэта Пуцін не паліцыю мае на ўвазе. Гэта ён мае на ўвазе сябе.

6 траўня - гэта дзень перад інаўгурацыяй, які яму вельмі дарагі. Забралі максімальную колькасць людзей і прысуджваюць іх да максімальных тэрмінаў. Маладзенькай дзяўчынцы Сашы Духанінай свеціць рэальны тэрмін, бо гэта было напярэдадні пуцінскай інаўгурацыі, напярэдадні яго «трыумфу». Яму спрабавалі сарваць свята. Гэтага Пуцін не даруе. Гэтым ён так падобны на Лукашэнку.

- «Гэта што адліга?» - спыталі вы ў «Фэйсбуку» не пра Тадароўскага, а пра Хадаркоўскага. А можа паказальная лібералізацыя для Захаду, што ўжо не раз рабіў Лукашэнка?

- Гэта Алімпіяда. Значна больш дакладна напісаў мой цудоўны калега Ціхан Дзядко: «Вось што Алімпіяда жыватворная робіць!». Пуціну не хочацца, каб на Алімпіяду прыехалі толькі паўночныя карэйцы і амерыканскія геі, бо ён даў слова гонару, што з апошнімі ўсё будзе добра. Мабыць, яму не вельмі падабаецца гэта асяроддзе.

- Якой можа быць рэакцыя Захаду? Байкоту Алімпіяды не будзе?

- Мы ў Расеі вельмі стаміліся. Хоць я разумею, што гэтыя словы не беларусам трэба гаварыць. Вы стаміліся значна больш. Але мы вельмі стаміліся чакаць падтрымкі. На жаль, Захад сёння залежыць ад Расеі, перш за ўсё, фінансава, не кажучы ўжо пра энерганосьбіты.

Мы бачым, што сёння адбываецца з Еўрапейскім судом у правах чалавека. Еўрапейскія бюракраты фінансава залежаць ад Расеі вельмі сур'ёзна. Я гляджу «Еўраньюс» і разумею, што і тэлебачанне таксама залежыць ад Расеі. Таму ў нейкі момант мы перасталі азірацца. Мы зразумелі, што мы адны, што Еўропа не можа прыняць нават «акт Магніцкага».

Я вельмі баюся, што Алімпіяда скончыцца трагедыяй. Да нас прыходзяць скардзіцца хлапчукі з МНС, якіх прымушаюць падпісваць акты аб прыёме аб'ектаў, якія ўжо прасаджваюцца значна больш, чым трэба ў адпаведнасці з патрабаваннямі ДАСТ. Галоўны трамплін пабудаваны на апоўзневым схіле. Плюс гэта сейсманебяспечны рэгіён. Я баюся за людзей і вельмі разлічваю, што ўсё гэта абрынецца хоць бы тады, калі там нікога не будзе.

Алімпіяда - гэта таксама трагедыя для расейскага бюджэту, экалагічная трагедыя, чалавечая, бо вельмі шмат хто пазбавіўся жылля, працы, заробку.

- Падобная сітуацыя з Чэмпіянатам свету ў хакеі ў Беларусі.

- Так, я праехалася цяпер па аб'ектах у Менску, па гасцініцах недабудаваных. Мой муж у свой час займаўся будаўніцтвам. Мы бачылі на апорах асновы чагосьці. Пытаем у людзей: «Калі ў вас?». Кажуць: «У траўні». Мы кажам: «Не дабудуюць!» Нас ж запэўніваюць, што дабудуюць. Але гэта фізічна немагчыма! «Вы Луку не ведаеце», - чуем. А далей я пачынаю сабе ўяўляць два варыянты: калі не дабудуюць - мне страшна за людзей, якія гэтым займаюцца, дабудуюць - мне страшна за людзей, якія будуць там жыць.

Мы заклікаем лідараў байкатаваць Алімпіяду. Нельга так амаральна і жорстка ставіцца да сваіх грамадзянаў. У гэтым годзе ў расейцаў адабралі пенсіі. Куды сыходзяць грошы? На Алімпіяду, на Чэмпіянат свету па футболе, на падарункі ў выглядзе мільярдаў для Кубы і мільярдаў для Украіны. Я таксама вельмі люблю ўкраінцаў, але кожны з нас падарыў па 150 даляраў не брацкаму народу, а Януковічу. Мяне спыталі?

Я вучылася ў савецкі час у фінансавым інстытуце і вельмі добра памятаю, як пажылы прафесар казаў нам: «Ваша пакаленне застанецца без пенсій». Я гэта запомніла, а цяпер у жаху кажу сваім вучням у Вышэйшай школе эканомікі: «Запомніце, дзяўчынкі і хлопчыкі, у вас не будзе пенсій».

- Як доўга расейскі бюджэт у стане ўтрымліваць Януковіча і Лукашэнку? І наогул - Балівар вытрымае дваіх?

- Расейскі бюджэт ужо не ў стане нікога ўтрымліваць. Нават сябе. У нас ужо дэфіцыт бюджэту, нават пры рэкордных і ўстойлівых коштах на нафту і газ.

Мы сутыкнуліся з поўнамаштабным крызісам у Расеі на фоне адсутнасці крызісу сусветнага. Яшчэ тыдзень таму ў нас кожны дзень паміраў адзін банк, цяпер - тры. Нядаўна я пажартавала з фінансістамі, як будзе пацешна пачуць з вуснаў Цэнтральнага банка, што адкліканая ліцэнзія ў Ашчадбанка, і ніхто не засмяяўся. Гэта магчыма.

У жыцці майго пакалення такое ўжо было. Я памятаю, як у 1990 годзе ўсё сыпалася. Гэта сыпалася так, як сыплецца цяпер. Але пры гэтым СССР загубіла падзенне коштаў на нафту, а цяпер гэтага няма. Крызіс у Расеі - справа рук кіраўніцтва. Дзякуй Пуціну за гэта.

Мяне здзіўляе наша з вамі цярплівасць. У нас жа ўсё адабралі. Упэўнена, што ў нас ёсць адна нейкая агульная бабуля, ад якой мы чулі з нараджэння: «Толькі б не было вайны». Вось гэта «абы не было вайны» засталося ў генах. Таму так патрэбен вораг. Расейцам увесь час паўтараюць «мы ў коле ворагаў», якія прыйдуць і адбяруць усе нашы багацці. Але багацці, па-першае, даўно не нашы, а належаць кааператыву «Возера». Па-другое, ніхто іх адбіраць не збіраецца. А па-трэцяе, ёсць такая версія: што калі заўтра аб'явіць вайну, напрыклад, Паўднёвай Карэі, і здацца, то яна скажа - дзякуй, не трэба, навошта нам вас ўтрымліваць?

- Мы кажам у гадавіну трагічных падзеяў 19 снежня 2010 года ў Менску. Ёсць меркаванне, што без беларускай Плошчы не адбыліся б пратэсты 2011-2012 гадоў у Расеі і сённяшні Еўрамайдан у Кіеве. Якая прычына гэтай «ланцуговай рэакцыі» на постсавецкай прасторы?

- Мы, праўда, вельмі падобныя. Толькі Беларусь моцна прасунулася наперад - не ў сэнсе прагрэсу, а ў сэнсе рэгрэсу. Але Расея ідзе шляхам Беларусі і можа яе дагнаць праз 3-5 гадоў. Гэта вельмі непрыемныя перспектывы, але нашы падзеі паўтараюцца ўслед за вашымі.

Аднак мы ўсе бачылі, як распаўся Варшаўскі дагавор: у адзін момант сталі свабоднымі Чэхаславакія, Польшча, Венгрыя... Мы ведаем, што такое «ланцуговая рэакцыя».

Іншая справа, што цяпер у Еўропы ёсць «генеральная лінія», якая называецца «газ і грошы». Але гэта не мае дачынення да палітыкі, гэта «сусветны прафсаюз чыноўнікаў», для якога галоўнае - усядзець на сваім месцы. «А ён, мяцежны, хоча буры» - яны не разумеюць.

- Вы - журналістка, уладальніца прэміі ТЭФІ. Арышт мужа прымусіў вас стаць праваабаронцай і абараняць не толькі яго правы, але і правы іншых палітвязняў. Цяжка было «перапрафілявацца»? Нам жа ўвесь час кажуць - будзьце «над схваткай».

- Калі я занялася праваабарончай дзейнасцю, зразумела адну рэч. Я не мела ніякага права быць журналісткай да гэтага, бо не ведала краіны. Я, вядома, чула, бачыла, што людзей саджаюць, што гэта не справядліва, але я ніколі не думала, што да такой ступені. Я не ведала турмаў, не ведала каласальнага зрэзу жыцця. Як я магла несці людзям нейкую інфармацыю? Я не мела права на гэта!

Зараз я займаюся больш публіцыстыкай, сышла ў палітыку. Асабліва ніяк сябе не ідэнтыфікуе. Сёння я «Русь, якая сядзіць» і прафесар Вышэйшай школы эканомікі. Хоць, вядома, прафесар - хутчэй часова, я ўжо не штатны супрацоўнік ВШЭ. У любую секунду ўсё гэта можа скончыцца.

Вядома, журналістыка – прафесія адмежаваная. Але давайце ўспомнім лепшых журналістаў. За што людзі атрымлівалі Пулітцэраўскія прэміі? За адмежаванасць? Не! Кім былі лепшыя журналісты ў часы Другой сусветнай вайны? Вайсковыя журналісты, якія дакладна ведалі, дзе вораг.

А мы з вамі ці ж не на вайне? Хіба вайна не з нашым народам ідзе? Мне часам здаецца, што нас захапілі марсіяне. У іх жа няма нічога чалавечага, няма міласэрнасці, няма паняцця пра дабро і зло. У іх пераблыталіся нейкія лагічныя ланцужкі.

Мы маем справу з акупантамі. А на вайне, як на вайне. Мы не можам казаць: напэўна, фашысты арганізавалі Асвенцым, бо памыліліся ў эканамічнай эфектыўнасці, не ўлічылі фактар Рура і яго прамысловасці. Таму давайце не будзем разважаць пра «эканамічную эфектыўнасць» Расеі або Беларусі. Хопіць ужо.

- Вы былі адной з арганізатараў акцый пратэсту ў 2011-12 гадах. Сёння не вельмі зразумела, што адбываецца ў расейскай апазіцыі: хтосьці ўжо абраны ў дэпутаты, Навальны ці то лідар, ці не лідар.

- Цяпер адбываецца зусім нармальная справа. Вы ведаеце, хто лідар Нямеччыны, Англіі, Аўстраліі ці Канады? Затое мы дакладна ведаем, хто «лідар» Кубы, хто «лідар» Паўночнай Карэі, Беларусі ці Расеі.

Ва ўсіх краінах свету, пры дыктатурах і дэмакратыях, краіну рухаюць наперад 3-5 працэнтаў пасіянарыяў. Таму мы павінны быць лепшымі за ўсіх, мы павінны працаваць над сабой - палітыкі, журналісты, рэвалюцыянеры.

Я дакладна ведаю, што мы з вамі ўбачым, што будзе з Кубай, бо лідар у іх адзін. Мы з вамі ўбачым, як аб'яднаюцца Паўночная і Паўднёвая Карэі. Гэта будзе пры нашым з вамі жыцці. Мы ўбачым вельмі цікавыя перамены, бо так, як сёння жывуць нашы краіны, доўга не бывае.