Чаму Расея не Ватыкан

Адрачэнне папы Бэнэдыкта XVI, што спачатку шакавала каталіцкі свет, пачынае патроху ўспрымацца як учынак, беспрэцэдэнтны сумленнасцю і мужнасцю.

Папярэднік былога пантыфіка дзіваваўся самой ідэі «Папы на пэнсіі», але цяпер мы ведаем, што і гэта магчыма: што чалавек, які валодае ні з чым не параўнальным уплывам і ўладай над розумамі паствы, можа самохаць адмовіцца ад таго, што век-вяком здавалася вяршыняй і становішча, і служэння. Што можна прамяняць папскі пасад на добраахвотнае пустэльніцтва - і нічога, свет не перакульваецца, і людзі на плошчы Святога Пятра ўсё так жа вітаюць цябе, як заўтра будуць вітаць твайго наступніка: Habemus Papam! Маем Папу!

А расейцы маюць Пуціна. Ён у адстаўку не пойдзе нізавошта. Нават ельцынская камбінацыя з пераемнікам здаецца сёння вяршыняй дэмакратыі - так, па-сапраўднаму прагаласаваць на выбарах не далі, але тым не менш прадэманстравалі, што кіраўнік дзяржавы, які ўспрымаўся і элітай, і падданымі не інакш як «цар Барыс», можа самохаць пакінуць Крэмль і жыць на пэнсіі - гэта ж нават мацней, чым адстаўка рымскага пантыфіка.

Зрэшты, гэта быў астатні такі цар. Ягоны наступнік знаходзіцца ва ўладзе ўжо 13 гадоў і нікуды не ладзіцца. Суседзі з Мытнага саюзу таксама не ўломкі: Назарбаеў кіруе Казахстанам да бясконцасці, ужо 23 гады, Лукашэнка - 18 гадоў. Адзінай суседняй з Расеяй краінай, у якой рэгулярна адбывалася дэмакратычная перадача ўлады, была Украіна. Але і тут адбыліся змены ў патрэбны бок. Невыпадкова падданыя Віктара Януковіча так любяць свежую показку пра тое, што ягоны сын Аляксандр страціў прытомнасць, пачуўшы праз радыё навіну пра тое, што Папа адцураўся пасаду. І дарма! Януковіч нікуды сыходзіць не ладзіцца. І Лукашэнка не ладзіцца. І Назарбаеў не ладзіцца. Ім проста няма куды сыходзіць.

Папа Бэнэдыкт можа дазволіць сабе кляштар і самоту. Куды, у які кляштар схавацца ад свайго сапраўднага пераемніка Пуціну? Калі ён страціць уладу ў сувязі з пераваротам у сістэме, для яго гэта стане сапраўдным фіяска. Калі абрынецца сама сістэма - будзе яшчэ горш. Таму доля раба на галерах - адзінае, што можа сабе дазволіць Уладзімір Уладзіміравіч. І Нурсултан Абішавіч. І Аляксандр Рыгоравіч. І Віктар Фёдаравіч.

Вядома, можна летуцець аб бяспечным адыходзе ад спраў, аб гарантыях бяспекі, пра ветлівага наступніка - пра ўсё тое, што ў свой час забяспечыла сабе першая хваля постсавецкіх лідараў, што наважыліся на адстаўку, - той жа Ельцын або той жа Кучма. Але палітычнае поле так зачышчана, што весці перамовы проста няма з кім. Апазіцыя маргіналізаваная - а там, дзе яна яшчэ існуе, робіцца ўсё, каб яе не было. Вартасць уласных паплечнікаў усе постсавецкія лідары ведаюць добра: дапусці гэтых лісліўцаў да сапраўднай улады - і яны пашкуматаюць і цябе, і тваіх дзяцей на расейскі (украінскі, беларускі, казахстанскі - непатрэбнае выкрасліць) сцяг.

Таму ні пра якое сапраўднае пераемніцтва і гаворкі быць не можа. Для ўсялякага з нашых «Пап» ёсць адно-адзінае месца, у якім яны могуць пачувацца ў бяспецы, - гэта іхны кабінет, аточаны пластамі аховы. Кляштар яны сабе дазволіць не могуць - гэтыя богабаязныя людзі калі і наведваюць манаскія цэлі, то толькі для таго, каб выведаць у набожных насельнікаў, што яшчэ трэба зрабіць для замацавання свайго валадарства на дзесяцігоддзі. Таму Ватыкан, здавалася б, застыглы ў стагоддзях і далёкі ад сучаснасці, можа дазволіць сабе адстаўку Папы. А Расея - не можа. Маем Пуціна!

Віталь Портнікаў, «Грани.ру»»