Брэдлі Мэнінг: вінаваты, але не смяротна

Вайсковы суд ЗША прызнаў вінаватым па 19 пунктах абвінавачванняў і апраўдаў па двух радавога Брэдлі Мэнінга, які перадаў WikiLeaks больш за 700 тысяч старонак засакрэчаных дакументаў Пентагона і Дзярждэпу.

Справа Мэнінга справакавала ў Злучаных Штатах дэбаты аб ролі выкрывальнікаў сакрэтаў і межаў паміж шпіянажам і апраўданым паданнем галоснасці дзяржаўных сакрэтаў, паведамляе Расейская служба радыё «Свабода».

23-гадовы радавы Брэдлі Мэнінг, аналітык выведвальнага падраздзялення, раскватараванага на вайсковай базе пад Багдадам, здзейсніў крадзеж сакрэтаў, маштабаў якога не маглі ўявіць нават спецыялісты. Дзівакаваты вайсковец, схільны да нервовых зрываў, які апынуўся ў паўбаявой абстаноўцы толькі з-за дэфіцыту выведчых, скапіяваў больш за семсот тысяч старонак баявых данясенняў, дыпламатычных дэпешаў, да якіх ён меў доступ па службе, і перадаў іх сайту WikiLeaks.

На пасяджэнні Вашынгтонскага прэс-клуба амаль нікому не вядомы Джуліян Асанж урачыста апублікаваў адзін з першых дакументаў - відэазапіс верталётнай атакі ў Багдадзе, падчас якой быў забіты журналіст і два работнікі інфармацыйнага агенцтва Reuters. Гэты запіс стварыла імя сайту WikiLeaks і самому Асанжу. Следам некалькі газет пачалі публікацыю амерыканскага дыпламатычнага ліставання. Яно часцяком ўтрымоўвала бесстароннія, а часам і скандальныя ацэнкі вядомых міжнародных палітычных фігур амерыканскім дыпламатычным корпусам.

Імя арганізатара ўцечкі стала вядома толькі дзякуючы нястрыманасці Мэнінга. Ён не ўтрымаўся ад выхвалення падчас электроннага ліствання з вядомым хакерам, які пакаяўся і звязаўся са сваімі знаёмымі ў ФБР, і Брэдлі Мэнінг быў арыштаваны.

Маштабы крадзяжу сакрэтаў і лёгкасць, з якой ён быў ажыццёўлены, патрэслі спецслужбы і Пентагон. Яны не хавалі свайго жадання ўзорна пакараць Мэнінга, каб перасцерагчы тых, у каго можа быць спакуса пайсці па яго слядах. Менавіта таму, як згаджаюцца аналітыкі, вайсковая пракуратура акрамя абвінавачванняў у парушэнні вайсковага статута і ў шпіянажы прад'явіла Мэнінгу абвінавачванні ў дапамаганні ворагу. Мала таго, яна вырашыла давесці справу да суда, нягледзячы на тое што некалькі месяцаў таму радавы Мэнінг прызнаў сваю віну па большасці інкрымінаваных яму злачынстваў.

Супрацоўніцтва з ворагам, згодна з ваенным кодэксам, караецца або пажыццёвым зняволеннем, або смяротным пакараннем, хоць абвінавачванне аб'явіла, што яно не будзе патрабаваць для Мэнінга смяротнага пакарання. Доказам сувязі абвінавачанага з ворагам, мяркуючы па ўсім, была наяўнасць ва Усамы бен Ладэна некаторых дакументаў, агучаных WikiLeaks.

Рашэнне ваеннага суддзі Дэніс Лінд апраўдаць Мэнінга па гэтаму самаму сур'ёзнаму пункту абвінавачванняў выклікала шчыры ўздых палёгкі ў шматлікіх каментатараў, якія папярэджвалі пра небяспеку гэтак шырокага тлумачэння статута аб супрацоўніцтве з ворагам. «Сцвярджэнні ўрада пра тое, што Мэнінг супрацоўнічаў з «Аль-Каідай», толькі таму, што ён ведаў, што тэрарысты могуць азнаёміцца з дакументамі, якія з'явіліся ў інтэрнэце, з'яўляюцца небяспечнай юрыдычнай тэорыяй», - піша The Los Angeles Times. Разам з тым суддзя прызнала Мэнінга вінаватым па некалькіх пунктах закона аб шпіянажы, які прадугледжвае наяўнасць нейкай сувязі з ворагам. Суддзя паабяцала апублікаваць дэталі свайго рашэння і аргументацыю пазней.

У сераду пачнуцца слуханні аб меры пакарання для радавога Мэнінга. Верхняя мяжа сукупнага пакарання па амаль двух дзесятках пунктаў абвінавачванняў - 136 гадоў, але, як прадказваюць юрысты, прысуд будзе значна мякчэй.

- Мне здаецца, што суддзя вынесла справядлівае рашэнне, - кажа Арч Падынгтан, віцэ-прэзідэнт амерыканскай праваабарончай арганізацыі Freedom House. - З таго, што нам вядома пра гэтую справу, можна зрабіць выснову, што ў Мэнінга не было намеру нанесці шкоду Злучаным Штатам, ён хутчэй быў наіўным ідэалістам, які страціў адчуванне рэальнасці. Таму яе адмова асудзіць яго за супрацоўніцтва з ворагам выглядае цалкам апраўданай. Тым не менш злачынствы, у якіх ён абвінавачаны, сур'ёзныя. І калі ён будзе асуджаны, скажам, да дзесяці гадоў турмы, гэта будзе, на мой погляд, адэкватным пакараннем і папярэджаннем тым, у каго можа быць спакуса арганізаваць падобныя ўцечкі інфармацыі.

Некаторыя абаронцы права на свабодны абмен інфармацыяй згаджаюцца, што вердыкт можа астудзіць рашучасць і тых, у каго ёсць важкія падставы выкрыць сакрэты, якія кампраметуюць уладу, такое рашэнне суддзі можа ўскладніць працу журналістаў. Але Арч Падынгтан лічыць, што гэта асаблівая справа. Па-першае, Мэнінг «скінуў» WikiLeaks такі аб'ём дакументаў, што ён проста фізічна не мог разабраць іх і вырашыць, уяўляюць яны пагрозу бяспецы ЗША ці не. Па-другое, Мэнінг - вайсковец, ён судзімы згодна з ваенным кодэксам, патрабаванні да яго вышэй, чым да грамадзянскай асобы. Па-трэцяе, маштабы здзейсненага ім - татальнае рассакрэчванне дыпламатычнага ліставання - не ўпісваюцца ў рамкі, так бы мовіць, законнай журналісцкай практыкі.

Некаторыя эксперты мяркуюць, што Мэнінгу давядзецца правесці за кратамі некалькі дзесяцігоддзяў.