Лаўрынас Кашчунас: Кожны другі багаты літовец мае бізнес у Беларусі

Кіраўнік аддзела палітычнага аналізу літоўскага Цэнтра ўсходнееўрапейскіх даследаванняў сцвярджае, што ў ЕЗ наўрад ці ўсведамляюць, да чаго можа прывесці наладжванне новага «дыялогу» з беларускім рэжымам.

Лаўрынас Кашчунас упэўнены, што самае галоўнае цяпер для ЕЗ - не паўтараць памылак, паколькі палітыка ўцягвання Лукашэнкі ніколі не давала вынікаў (мабыць, акрамя адмоўных).

На яго думку, усё, што хочуць зараз еўрапейцы - гэта пасадзіць у лістападзе прадстаўнікоў краін «Усходняга партнёрства» за адзін стол, каб зверыць геапалітычныя і эканамічныя моманты, але ў той жа час, Кашчунас упэўнены, што Беларусь адной нагой ужо выйшла з гэтай ініцыятывы .

Пра гэта палітолаг заявіў у інтэрв'ю charter97.org.

- Кіраўнік МЗС Беларусі Уладзімір Макей пабываў у Брусэлі. Вам не здаецца, што ЕЗ у сваіх устаноўках супярэчыць сам сабе: для чаго санкцыі, калі іх можна адмяніць?

- Сярод тых, хто прымае рашэнні ў ЕЗ, мацнее ўпэўненасць у тым, што палітыка санкцый (нават калі цяперашнія дзеянні назавем толькі «абмежавальнымі мерамі») не дае ніякага рэальнага выніку. Асабліва ў тым выпадку, калі краіна, у дачыненні да якой робяцца санкцыі, мае магчымасць выбару альтэрнатыўнай прасторы для інтэграцыі. Для палітычнага рэжыму Беларусі Расея служыць магчымасцю кампенсаваць страты ў адносінах з ЕЗ, нават калі гэта адбываецца за кошт палітычнай самастойнасці. Таму лічыцца, што наступствы палітыкі санкцый у тым, што Беларусь усё больш паддаецца ў бок расейскага ўплыву. Менавіта таму сёння можна назіраць завязку новай хвалі «перазагрузкі» адносінаў паміж ЕЗ і Беларуссю.

У гэтым кантэксце міністр замежных спраў Беларусі гуляе ролю своеасаблівай платформы (канала для дыялогу). Але я не ўпэўнены, што ў каго-небудзь з тых, хто прымае ў ЕЗ рашэнні, ёсць яснае бачанне, да чаго можа прывесці новая хваля «ўцягвання» і якая мэта гэтых ініцыятыў.

Асабліва важна не паўтараць памылак. За апошнія 10 гадоў было шмат спроб з боку ЕЗ весці палітыку ўцягвання Лукашэнкі, але гэта ніколі не давала ніякіх вынікаў, паколькі прэзідэнт Беларусі выкарыстоўваў адносіны з ЕЗ толькі як магчымасць для ўмацавання сваіх перамоўных пазіцый у адносінах з Расеяй. Ці будуць гэтыя ўрокі улічаныя на гэты раз? Пакажа час.

- Наколькі, на вашу думку, у ЕЗ моцнае эканамічнае лобі супрацоўніцтва з беларускім рэжымам? Як мы бачым, нягледзячы на ​​тое, што, напрыклад, Польшча і Літва актыўна крытыкуюць Беларусь, эканамічны абарот толькі павялічваецца? Хто і што стаіць за словамі пра «дыялог»?

- Натуральна, што бізнес шукае магчымасці там, дзе яны ёсць. Ён прыстасоўваецца да розных правілаў гульні. У гэтым, зразумела, няма нічога дрэннага. З іншага боку, калі бізнес у абмен на магчымасць развівацца становіцца інструментам лобі палітычнага рэжыму і дзейнічае ў тым ці іншым напрамку ў сваёй краіне - гэта ўжо сур'ёзная праблема.

Калі мы зірнем на дваццатку самых багатых людзей Літвы, то ў кожнага другога ёсць той ці іншы бізнес-праект у Беларусі, але ці ўсё яны ўдзельнічаюць у знешняй палітыцы Літвы як група лобі? Дакладна не. З іншага боку існуе і натуральная залежнасць. Для Клайпедскага порта, Літоўскіх чыгунак беларускія транзітныя патокі вельмі важныя. Але гэта абумоўлівае не нейкая канкрэтная група лабістаў, а натуральная залежнасць. Павелічэнне гандлёвых і эканамічных патокаў паміж Беларуссю і Літвой можна патлумачыць і тым, што разрэкламаваны абыход краін Балтыі праз паўночныя парты Расеі эканамічна не апраўдаўся. Напэўна, у кожнай краіне ЕЗ можна знайсці спрыяльныя для Беларусі лабісцкія структуры, але іх нельга параўноўваць, напрыклад, з моцай структур, якія прадстаўляюць інтарэсы Расеі.

- Кажуць, што стратэгія ЕЗ у дачыненні да Беларусі застаецца ранейшай, стратэгіяй ізаляцыі. Проста цяпер, нічога ёй не абяцаючы на ​​саміце ў Вільні, Беларусь нейкім, хай і фармальным чынам, спрабуюць прыцягнуць да стала партнёраў па «Усходняму партнёрству». З іншага боку, ідуць размовы аб дыялогу. ЕЗ нічаму не навучыўся з вопыту мінулага «дыялогу»?

- Як я ўжо казаў, можна назіраць завязванне пэўнай палітыкі ўцягвання (палітычнага дыялогу). Аднак я не веру, што ў каго-небудзь ёсць канкрэтнае бачанне да чаго ўсё гэта можа прывесці. Ясная толькі кароткачасовая задача - пасадзіць усіх краін-партнёраў ЕЗ за адзін стол і стратэгічна ацаніць геапалітычную, эканамічную сітуацыю ў рэгіёне, найважнейшыя выклікі, поспехі і няўдачы «Усходняга партнёрства». Я думаю, што завязванне новага дыялогу мае пакуль толькі кароткачасовыя мэты. Хочацца спадзявацца, што гэты новы этап не адсуне на другі план пытанне вызвалення і рэабілітацыі палітычных зняволеных. З іншага боку, з'яўляюцца галасы, якія кажуць пра тое, што вырашыць пытанне палітвязняў у рамках палітычнага дыялогу будзе прасцей.

- Наколькі станоўчы зыход на саміце ў Вільні ў дачыненні да Украіны можа адбіцца на Беларусі?

- Прамога ўздзеяння на Беларусь гэта мець не будзе. З іншага боку, калі Украіне ўдасца падпісаць пагадненне аб асацыяцыі і зоне свабоднага гандлю з ЕЗ, гэта стане сур'ёзным ударам па функцыянальнасці Еўразійскага мытнага і эканамічнага саюза, які пратэжуе Расея. Без Украіны гэтая структура будзе няскончанай, а гэта можа выклікаць эрозію гэтага інтэграцыйнага праекта. Гэта можа скарэктаваць і залежнасць Беларусі ад Еўразійскага саюза. Бо ўдзел у дзейнасці гэтай арганізацыі, па сутнасці, азначае, што Менск больш не зможа нават тэарэтычна ўдзельнічаць у адным са слупоў «Усходняга партнёрства» - зоне свабоднага гандлю. Дэ факта Беларусь адной нагой ужо выйшла з «Усходняга партнёрства». Магчыма, поспех Украіны заахвоціць Менск вярнуцца.

- На што Беларусь можа спадзявацца на саміце ў Вільні?

- Ні на што канкрэтнае Беларусь спадзявацца не можа. Зараз Беларусь трымае экзамен на тое, ці можна размаўляць далей, але толькі гэта і нічога больш. Пра патрэбы, стратэгіі і бачанні мы зможам пачаць думаць тады, калі ЕЗ унутры дамовіцца, што размаўляць з палітычным рэжымам варта.

- Як вы абгрунтуеце палітыку Літвы, дзе кіраўнік МЗС Літвы Лінкявічус нават знайшоў пазітыў у тым, што кіраўнік МЗС у Беларусі прамаўчаў у Брусэлі ў адказ на крытыку наконт палітвязняў?

- Міністр Лінкявічус, хутчэй за ўсё, хацеў сказаць, што міністр замежных спраў Беларусі не адмаўляў, што ў Беларусі ёсць палітычныя зняволеныя. А Літва ў гэтых пытаннях знешняй палітыкі самастойна не працуе. Усе ініцыятывы і ўсе выказванні ў дачыненні да Беларусі ўзгадняюцца ўнутры ЕЗ. Гэта праява агульнай палітыкі ЕЗ.