Андрэй Дзмітрыеў: У нас свой сцэнар на мясцовыя выбары

Намеснік каардынатара грамадзянскай кампаніі «Гавары праўду!» распавёў пра яе стратэгію.

Андрэй Дзмітрыеў адказаў на пытанні сайта «Белорусский партизан».

- Ці пойдзе «Гавары праўду» на мясцовыя выбары?

- У нас свой сцэнар на мясцовыя выбары. Мы даем магчымасць выказацца кожнаму пра сваё, набалелае, і ўсім разам казаць пра «Народны рэферэндум» - адзіную нацыянальную праграму пераменаў. Каб у выніку пра магчымасць пераменаў загаварылі ў кожным горадзе рэспублікі. Гэта зробіць рэферэндум рэальным.

«Народны рэферэндум» сёння аб'ядноўвае Рух «За свабоду», Партыю БНФ, БСДП (Грамада), а таксама розныя групы незадаволеных грамадзян па ўсёй Беларусі. Гэты сцэнар не для нейкай часткі апазіцыі, ён для «новай большасці».

- Але калі ў краіне няма выбараў, што прызнаюць усе, навошта тады ў іх удзельнічаць?

- Рэальнымі або пустымі выбары робіць не ўлада і не Выбарчы кодэкс, а стаўленне да іх большасці. Мы гэта бачылі ў Беларусі на світанку дэмакратыі, ды і ў многіх іншых краінах назіралі. Гатоўнасць людзей да ўчынку, абараняць свой выбар - вось ключ да пераменаў.

- Вы за ўдзел, а не за байкот. І не важна, хто і як лічыць галасы?

- Галоўная праблема ў тым, што людзі раз'яднаныя і падушаныя. Людзей душыць апатыя. Гэта гуляе толькі на руку ўладам. Кожны жыве са сваімі праблемамі і змагаецца з імі ў адзіночку або малымі групамі. Людзі не вераць у свае сілы.

Мясцовыя выбары - гэта шанец выйсці з кухняў. Мы ўжо бачым шмат станоўчых прыкладаў у рамках «Грамадзянскай дамовы», калі на мясцовым узроўні, аб'ядноўваючыся, мы дамагаемся выніку. Не трэба чакаць «унікальнай сітуацыі», калі сістэма абрынецца, і тут раптам з'яўляемся мы на белым кані. Такога не будзе, сітуацыю дзеяння трэба ствараць самім. Выбары для гэтага - падобны час.

- А па вялікім рахунку, хіба можна чагосьці дамагчыся праз удзел у мясцовых выбарах?

- Выбары - гэта трыбуна. Яна дапамагае зрабіць «сваю праблему» зразумелай усяму грамадству. Тады чыноўнікі пачнуць чухацца і вырашаць яе.

- Пра што казаць?

- У вас нізкая зарплата - ідзіце і кажыце пра гэта, невыносныя ўмовы працы - аб'яднаеце тых, хто таксама гэтым незадаволены, ушчыльняюць ваш раён ці высякаюць парк - наперад, аб'яднайце вакол сябе мікрараён, дзяржава перашкаджае вам ствараць працоўныя месцы - скажыце пра гэта людзям, якія не атрымаюць гэтую працу.

Асобна хачу звярнуцца да індывідуальных прадпрымальнікаў і беларускіх інтэлектуалаў - хопіць абмяркоўваць і абурацца ў сваіх рэзервацыях, палатках. Прадпрымальнікі, вы павінны растлумачыць грамадству, да чаго прывядзе знішчэнне вас, як класа, а менавіта гэта зараз і робіць улада.

Інтэлектуалы, ва ўсе часы быў толькі адзін спосаб наблізіць перамены: вы ідзяце і размаўляеце з людзьмі. Паказваеце ім перспектывы, нагадваеце, што акрамя «каўбасы», ёсць і іншыя каштоўнасці, якія не менш важныя, каб адчуваць сябе чалавекам.

- Думаеце, інтэлігенцыя клюне на гэта?

- Думаю, гэта сёння пытанне выжывання і стварэння новага асяроддзя для ўсіх нас. Менавіта інтэлігенцыя і крэатыўны клас фармуюць гэтае асяроддзе. Сёння важна выйсці да людзей, паказаць ім, што разумныя, прагрэсіўныя, культурныя людзі на баку пераменаў. Можна стаць кандыдатам, можна проста падтрымаць кагосьці, але важна не адседзецца ў кустах. Я проста прашу: вы патрэбныя на кватэрных пляцоўках і ў дварах, на сустрэчах з людзьмі каля прахадных. Усюды сёння трэба гаварыць пра тое, як вярнуць павагу да чалавека ў Беларусі. І лепш, чым вы, інтэлігенцыя, пра гэта ніхто не скажа.

- А як жа палітычныя зняволеныя? Забыцца пра іх і пайсці на выбары?

- Удзельнікі «байкоту» прызналі, хай не на словах, але рашэннем прымаць удзел у мясцовых выбарах, што разагрэць грамадства можна толькі ўдзелам. Заклік «збіраць грыбы» толькі ўзмацняе апатыю і бязвер'е, што выгадна толькі ўладзе. Вельмі спадзяюся, што да пачатку мясцовых выбараў у Беларусі не будзе палітычных зняволеных. Калі ж улада працягне стаяць у позе пакрыўджанага і не выпусціць невінаватых людзей, то, безумоўна, адной з галоўных тэм пікетаў і сустрэч з людзьмі стануць палітвязні. Седзячы на канапе і пасылаючы праклёны рэжыму ў інтэрнэце, немагчыма данесці да грамадства, чаму гэтыя людзі павінны быць на свабодзе.

- Усё роўна не верыцца, што мясцовыя выбары могуць нешта змяніць у Беларусі. Сумнае дзеянне, грамадству яна не цікавае і не зразумела, ды і апазіцыя нічога не прапаноўвае новага.

- Любыя выбары ў Беларусі - гэта не чароўная палачка пераменаў.

Банальнасць у тым, што гэта мы робім гэта, як кажуць у інтэрнэце, «уг», або цікавым. Уявіце сабе 1000 кандыдатаў, якія кажуць пра мясцовую ці важную для іх праблему, і ўсе разам кажуць пра рэферэндум. Дзе б вы ні жылі: у вёсцы Заямнае, у Баранавічах або Менску - вы чуеце цікавыя, важныя і пры гэтым аднолькавыя па сутнасці рэчы. Бачыце нармальных людзей, жывыя твары. Вы тэлефануеце знаёмым у Брэст - даведацца як справы, а яны пытаюцца: «Як табе ідэя рэферэндуму? Мы падпісаліся». Мясцовыя выбары не павінны пакінуць людзям іншай магчымасці, акрамя як сур'ёзна задумацца пра сваю будучыню ў кантэксце краіны, і пачаць гэта абмяркоўваць. Гэта пачатак пераменаў.

- А сіл хопіць? Лідары апазіцыі самі ходзяць на прахадныя, ездзяць па сустрэчах, такое пачуццё, што актывістаў амаль не засталося? Дзе войска?

- Тыя, хто сёння на перадавой пераменаў, абарочваюцца і бачаць, што паміж імі і грамадствам вялікая адлегласць. Здаецца там таксама хочуць пераменаў, але баяцца, не ўпэўненыя, падушаныя. І гэта асабліва моцна адчуваецца ў рэгіёнах, у малых і сярэдніх гарадах. «Грамадзянская дамова», «Народны рэферэндум», удзел у выбарах дазволіць нам стуліць шэрагі, паменшыць гэту адлегласць. Тады і вера ў свае сілы, як у грамадства, так і ў апазіцыі будзе большай.

- Уладзімір Някляеў шмат разоў казаў, што мясцовыя выбары - гэта падрыхтоўка да прэзідэнцкіх. Але як можна ісці на прэзідэнцкія выбары без кандыдата, можа, варта замест удзелу ў выбарах арганізаваць свае, па выбары адзінага кандыдата?

- Як гаворыцца, вам шашачкі ці ехаць. Падрыхтоўка да прэзідэнцкіх выбараў пры наяўнасці абмежаваных магчымасцяў і рэсурсаў прымушае нас рабіць выбар: альбо мы гуляем у гульню, як стаць самым-самым у апазіцыі, альбо павялічваем уплыў сярод людзей. Зрабіць і тое, і другое якасна - не атрымаецца.

- Ці варта разумець Вашыя словы, што адзінага ад дэмакратычнай апазіцыі ў 2015 годзе не будзе?

- Проста не трэба затыкаць «адзіным» прабелы ў адсутнасці ідэй, стратэгіі. Гэтую пласцінку мы ўжо не раз чулі. Формула тут простая: кангрэс патрэбны як вялікая тусоўка, а пра адзінага наогул можна вечна спрачацца і казаць. Але гэта не пра людзей, гэта бег на месцы. Мы лічым, што адзіны будзе тады моцным і патрэбным, калі неабходнасць у ім і ў яго ідэях убачыць не толькі апазіцыя, але і «новая большасць», на гэта нацэленыя і «Грамадзянская дамова», і «Народны рэферэндум».

Мы займаемся вырашэннем гэтай задачы ўжо цяпер, але не публічна. Тут, як у прыказцы: прыспешыш - людзей насмяшыш. Абраць адзінага сёння - даць уладам магчымасць знішчыць яго аўтарытэт, гэта нічога не дасць грамадзянам. Таму абраць яго трэба ў патрэбны час, ён пакуль не наступіў. А вось час для размовы з людзьмі аб будучыні ўжо прыйшоў.

- Што вы будзеце рабіць, калі частка апазіцыі, грамадзянскай супольнасці ўсё ж будзе байкатаваць выбары? Ці не баіцеся быць «затроленым» або стаць ізгоем?

- Баяцца трэба таго, што зменіцца прозвішча, імя і імя па бацьку кіраўніка дзяржавы, а мы так і будзем на запасным шляху ў сваёй рэзервацыі вырашаць хто «бялей і мілей». Сёння, як ніколі важна не ўпусціць момант, калі людзі пачынаюць усё больш разумець, што так жыць больш нельга. Не ўпускай момант - удзельнічай. Такі рэцэпт.