Барыс Жэліба: Трэба рыхтавацца да горшага

Расейскі рубель працягне падзенне і наблізіць дэвальвацыю ў Беларусі.

У сувязі з апошнімі падзеямі ў суседняй краіне ў многіх беларусаў узніклі заканамерныя пытанні - што здарыцца з «зайчыкам», і калі чакаць абрынання, якое, відавочна, ужо немінучае? За практычнымі парадамі charter97.org звярнуўся да эканаміста Барыса Жэлібы, які патлумачыў, у якой валюце лепш захоўваць зберажэнні, ці варта браць крэдыты і калі чакаць абвальнай дэвальвацыі беларускага рубля.

- Цяпер многія турбуюцца пра тое, як сябе паводзіць і ці варта тэрмінова пазбаўляцца ад расейскіх рублёў. На вашу думку, як лепш паступіць - купіць на гэтыя грошы тавар у Расеі ці здаць у абменніку? Можа, варта наогул пачакаць?

- Нядаўна мне патэлефанавала знаёмая: ёй падарылі буйную суму ў расейскіх рублях, і яна цікавілася ў мяне, што рабіць. Маўляў, можа перачакаць, пакуль расейскі рубель намацае дно і падскочыць? Але я ёй усё ж сказаў, каб яна мяняла гэтую суму хутчэй на даляры ці еўра. Натуральна, тыя, хто захоўвае ў расейскіх рублях, цяпер у самым горшым становішчы, паколькі ён вельмі хутка губляе ў цане перад любой іншай валютай. Таму я б раіў канвертаваць альбо ў даляры-еўра, альбо ў беларускія рублі.

Вядома, курс беларускага рубля пакуль зніжаецца і будзе зніжацца пакуль, таму асабіста я б усё ж такі захоўваў свабодныя грошы ў сусветнай валюце. Тут менш рызыкі дэвальвацыі і інфляцыі. Іншыя беларусы цяпер карыстаюцца сітуацыяй: у каго ёсць вольны час і грошы ў валюце, яны едуць у Расею купляць дарагія тавары - пачынаючы ад бытавой тэхнікі, заканчваючы аўтамабілямі. Усё таму, што сусветную і нават нашу валюту можна мяняць на ўсе большую колькасць расейскіх рублёў праз іх дэвальвацыю, а кошты ў Расеі не павысіліся настолькі, наколькі глыбока дэвальваваўся рубель. Узровень дэвальвацыі ўжо склаў пад 100% да даляра і пад 70% да еўра, а інфляцыя ў Расеі - каля 10-15%. Інфляцыя рэагуе на дэвальвацыю з некаторай інэрцыяй, не адразу.

Многія беларусы ўжо цяпер у маскоўскіх і смаленскіх крамах, купляюць усё - і атрымліваюць адчувальны выйгрыш. Цяпер гэта рабіць выгадна і эфектыўна, бо Расея ператварылася ў адзін вялікі шопінг.

- Ці варта цяпер браць крэдыты, пазыкі, афармляць іпатэкі? Ці можна «нажыцца» на сённяшняй сітуацыі?

- У насельніцтва выбар валют абмежаваны. Нам ужо некалькі гадоў не даюць крэдыты ў валюце. Таму калі насельніцтва карыстаецца спажывецкімі крэдытамі або іпатэкай, то гэта як было ў айчынных нацыянальных рублях, так і застанецца. З аднаго боку, крэдыты ў беларускіх рублях цяпер браць можна, бо калі паскорыцца дэвальвацыя ўслед за дэвальвацыяй расейскага рубля, паскорыцца і інфляцыя. У гэтых умовах якраз крэдытаатрымальнікам лягчэй разлічвацца з банкамі, асабліва калі ў дамове не прадугледжаны пункты аб тым, што банк у праве ўжываць плаваючы працэнт у залежнасці ад дэвальвацыі.

Але наогул, калі казаць пра доўгатэрміновыя крэдыты, лепш гэтую турбулентнасць перачакаць, бо невядома, што будзе з беларускім рублём на фоне абвальнага падзення расейскага.

Нашы эканомікі ўзаемазвязаныя. Цяпер вялікія страты нясуць нашы экспарцёры. Перад Нацбанкам і ўрадам на парадку дня стаіць пытанне: што рабіць? Многія прапануюць «уключыцца» ў гэта падзенне, але тады паніка ахопіць і беларусаў, фундатары пачнуць выводзіць нацыянальную валюту з банкаў, а асноўны пастаўшчык рублёвых рэсурсаў - гэта, як раз, насельніцтва. Такім чынам, сістэма можа застацца без рэсурсаў. Іншыя кажуць, маўляў, трэба выконваць фінансавую стабільнасць і не гнацца за рублём, але ў гэтым выпадку, зноў жа, будуць нарастаць страты беларускага экспарту - праз гэта пацерпяць золата-валютныя рэзервы, і гэтую фінансавую стабільнасць у форме плыўнай дэвальвацыі не будзе чым падтрымліваць. Таму тут палка з двума канцамі. Гэты рэбус павінны цяпер разгадаць нашы ўлады і Нацбанк. Які бок яны прымуць - гэта пакажа бліжэйшы час.

- Якія ў вас прагнозы з нагоды абвальнай дэвальвацыі беларускага рубля? Калі яе чакаць? Бо яна ўжо немінучая.

- Вельмі складана сказаць. Асноўныя фактары, якія абрынаюць расейскі рубель, не зніклі - яны да гэтага часу прысутнічаюць, нарастаюць эфекты дзеяння заходніх санкцый, у тым ліку і ў тэхналагічнай блакадзе Расеі, плюс нафта да гэтага часу таннее, ужо менш $60 за барэль. І галоўнае, што Расеі абрэзалі сярэднетэрміновыя і доўгатэрміновыя фінансавыя крыніцы крэдытавання расейскіх банкаў на фінансавым міжнародным рынку. А ў іх в..