«Новая газета»: Мэта перамоў у Менску - легалізацыя тэрарыстаў

Толькі ў Беларусі іх дапусцілі да перамоваў у якасці раўнапраўнага боку.

Пра гэта піша журналістка Ірына Халіп у «Новай газеце».

Гэтая інтрыга развівалася занадта імкліва, і падазрэнні ў тым, што свет глядзіць добра пастаўлены спектакль, былі непазбежныя. 29 ліпеня Пётр Парашэнка, здавалася б, нечакана патэлефанаваў Аляксандру Лукашэнку і папрасіў аб дапамозе. Паводле звестак прэс-службы Лукашэнкі, дапамога заключалася ў прыцягненні Рэспублікі Беларусь у якасці пляцоўкі для правядзення перамоваў з удзелам усіх зацікаўленых бакоў у развязанні ўкраінскага крызісу. Аляксандр Лукашэнка, зразумела, пагадзіўся.

Ужо на наступны дзень міністр замежных спраў Расеі Сяргей Лаўроў падзякаваў Лукашэнку за дапамогу: «Мы будзем вітаць кантакты і дзякуем нашым беларускім калегам за тое, што яны дапамагаюць украінцам усё ж такі сесці за стол перамоваў». У той жа дзень стала вядома, што перамовы пачнуцца 31 ліпеня, а тых, што селі за стол, будуць называцца трохбаковай кантактнай групай. Неадкладна абвясцілі спіс кантактнай групы: былы прэзідэнт Украіны Леанід Кучма, пасол Расеі ва Украіне Міхаіл Зурабаў і афіцыйны прадстаўнік дзейнага старшыні АБСЕ ў пытаннях урэгулявання сітуацыі ва Украіне Адэльхейд Тальявіні.

А ў чацвер, 31 ліпеня, перамовы сапраўды пачаліся - у рэзідэнцыі «Заслаўе» пад Менскам, вядомай яшчэ з савецкіх часоў тым, што там у 1973 Брэжнеў з Ніксанам сустракаўся. Позва была аб'яўлена яшчэ напярэдадні: гэта не перамовы паводле ўрэгулявання канфлікту, кантактная група будзе абмяркоўваць усяго толькі два пытанні - вызваленне закладнікаў, захопленых баевікамі (168 чалавек), і забеспячэнне допуску міжнародных экспэртаў на месца падзення самалёта «малайзійскіх авіяліній».

За тыя паўтара сутак, што прайшлі паміж тэлефонным званком Парашэнкі ў Менск і пачаткам перамоваў, многія палітолагі і ва Украіне, і ў Беларусі, і ў Расеі паспелі выказацца наконт таго, што Лукашэнка ў якасці пасярэдніка ў перамовах запрацуе сабе ачкоў і палепшыць стасункі з Захадам , а заадно і ўласны імідж. А Леанід Кучма яшчэ да пачатку перамоў паспеў сустрэцца з Лукашэнкам і пачуць ад яго: «Вы не чытайце і не слухайце, што тут усялякія кажуць пра нейкія піяры, іміджы. Нам нічога гэтага не трэба». Не, яно, вядома, трэба, але гэта той рэдкі выпадак, калі Лукашэнка выдатна разумее: гэта - не ягоная гульня. У гэтых перамовах ён не пасярэднік. (Так і ўсе афіцыйныя беларускія прэс-службы на пытанні журналістаў адказвалі адно: Беларусь не мае ніякага дачынення да таго, што адбываецца, звяртайцеся ў адпаведныя прэс-службы Украіны і Расеі)

Пётр Парашэнка, умоўна кажучы, усяго толькі папрасіў ключы ад кватэры: тут адным добрым знаёмым сустрэцца няма дзе, а ў цябе накшталт хата вольная, будзь сябрам, дай ключы і пагуляй дзе-небудзь гадзін да адзінаццаці. І Лукашэнка даў хату знаёмым Парашэнкі.

Хто там будзе праводзіць час - не важна. Лукашэнка даўно пакутуе ад недахопу стасункаў - з тых самых часоў, як стаў ізгоем, вымушаным мець адносіны толькі з сабе падобнымі. Яму не хапае «дзвіжухі», і ён з задавальненнем адгукнуўся б на ўсякую просьбу і прыняў у Беларусі хоць кангрэс эндакрынолагаў, хоць краснадарскі краёвы конкурс казачых хораў.

Ключавое слова ўсёй інтрыгі - «Беларусь». Проста менавіта гэтая тэрыторыя была патрэбная перамоўшчыкам. З самага пачатку перамоў 31 ліпеня было незразумела: і навошта было гэтым тром перціся ў Менск, каб пасядзець-пагаварыць? Міхаіл Зурабаў - пасол Расеі ва Украіне, гэта значыць у Кіеве, знаходзіцца пастаянна. Леанід Кучма прынамсі таксама не на Кайманавых выспах жыве. Адэльхейд Тальявіні, прадстаўнік АБСЕ, ва Украіну заязджае свабодна і на тамтэйшыя спецслужбы не скардзіцца. Так што ўсе яны маглі спакойна абмеркаваць заяўленыя ў парадку два пытанні, не выязджаючы за межы Кіеўскай кальцавой дарогі. У іх не было неабходнасці сустракацца на нейтральнай тэрыторыі. Навошта, пытаецца, адправіліся за сем вёрст кісялю сёрбаць? І яшчэ было зусім незразумела, чаму ніхто не прадстаўляе інтарэсы Украіны: Леанід Кучма, вядома, яе былы прэзідэнт, але ўсе памятаюць, каго ён абраў сабе ў пераемнікі і як рука аб руку з Уладзімірам Пуціным прапіхвалі Віктара Януковіча ў прэзідэнты насуперак выбарчаму і крымінальнаму кодэксу , што і скончылася першым украінскім Майданам. На абаронцу інтарэсаў Украіны ніяк не цягне. Ды і прадстаўнік АБСЕ Адэльхейд Тальявіні вядомы хіба што сумніўным дакладам аб Грузіі ў ПАРЕ. Сама перспектыва перамоваў у такім складзе выглядала вельмі сумніўнай.

Адказ на ўсе пытанні прыйшоў да канца першага дня перамоваў у выглядзе паведамлення дзяржаўнага інфармацыйнага агенцтва БелТА: «У Менску праходзяць вочныя кансультацыі трохбаковай кантактнай групы (Украіна-АБСЕ-Расея) ва ўрэгуляванні сітуацыі на ўсходзе Украіны з прадстаўнікамі кіраўніцтва самаабвешчанай Данецкай народнай рэспублікі». Вось, уласна, навошта хлябталі кісель.

На гэтыя перамовы таемна запрасілі сепаратыстаў. Лёс 168 закладнікаў і допуск экспэртаў да месца катастрофы малайзійскага лайнера - не больш чым дымавая заслона, шалупіна для прэс-рэлізаў. Афіцыйна абвешчаныя трохбаковымі перамовы апынуліся чатырохбаковымі, прычым чацвёрты бок у кожнай іншай краіне арыштавалі б неадкладна. Але ў Беларусі ім дазволілі сесці за стол. Толькі ў Менску іх дапусцілі да перамоваў у якасці раўнапраўнага боку, разам з Украінай і Расеяй. Ды яшчэ і з АБСЕ - каб зусім легітымнымі сябе адчулі. І менавіта ў гэтым была сутнасць інтрыгі. Закладнікі і самалёт - гэта інфармацыйны фон. Задача перамоваў была зусім іншая: легалізаваць сепаратыстаў, прызнаць іх палітычнай сілай, з якой трэба лічыцца, весці перамовы, адпраўляць на гэтыя перамовы АБСЕ. Пасля пасяджэння ў Менску АБСЕ апублікавала на сваім сайце паведамленне, у якім гаворыцца, што на наступным тыдні кантактная група правядзе новую сустрэчу з сепаратыстамі.

Адзінай тэрыторыяй, якая пагадзілася б легалізаваць гэты фармат, апынулася Беларусь. Вось у чым была яе роля. І пры такім пас'янсе нічога дзіўнага няма ў тым, што сабралася кантактная група менавіта тут. Бо Беларусь - гэта шэрая зона, дзе не дзейнічаюць ні міжнародныя, ні ўнутраныя законы.

Зразумела, узнікае пытанне: навошта гэта было трэба Пятру Парашэнку? Спачатку яго званок Лукашэнку з просьбай аб дапамозе ў правядзенні перамоваў быў падобны на званок бізнэсмэна, які ратуе тавар. Бо раніцай таго ж дня, за некалькі гадзін да званка, галоўны ветэрынарны ўрач Беларусі Юрый Піваварчык на сустрэчы з кіраўніцтвам Рассельгаснагляду сказаў, што Беларусь гатовая далучыцца да Расеі і абмежаваць імпарт мяса-малочнай прадукцыі з Украіны. А яшчэ раней Беларусь забараніла ўвоз украінскага піва і бульбы. І здавалася, што Парашэнка на фоне перамоваў у Менску хоча заадно аднавіць гандаль: мы табе перамовы і высокіх гасцей, а ты нам кантракты на пастаўкі, і будзем сябрамі. Але з'яўленне на перамовах сепаратыстаў - гэта ўжо куды больш маштабная гульня. Не выключана, што прэзідэнт Украіны стаміўся ад тупіковай сітуацыі і гатовы да дыялогу з самаабвешчанай уладай на Усходзе Украіны, прызнаць баевікоў палітычнай сілай, толькі хоча зрабіць гэта чужымі рукамі. А можа, Пётр Парашэнка - геніяльны стратэг. Проста пра гэта пакуль ніхто не ведае.