Леў Марголін: Беларуская эканоміка пераходзіць на прынцыпы ідэалогіі «чучхэ»

Кампанія імпартазамяшчэння - наступная прыступку дэградацыі эканомікі Беларусі.

Як адзначыў у інтэрв'ю Службе інфармацыі «ЕвроБеларуси» намеснік старшыні Аб'яднанай грамадзянскай партыі, эканаміст Леў Марголін, беларуская эканоміка робіцца ўсё больш падобнай на гаспадарку Паўночнай Карэі, чый міністр замежных спраў, дарэчы, на днях абмяркоўваў супрацоўніцтва з прэм'ер-міністрам Андрэем Кабяковым.

- На мой погляд, імпартазамяшчэнне ў беларускай трактоўцы - гэта абсалютна неэфектыўна, гэта наступная прыступка ў дэградацыі беларускай эканомікі. Мы паступова пераходзім на рэцэпты, вядомыя пад агульнай назвай «чучхэ», якія ўжо не адно дзесяцігоддзе апрабоўваюцца ў Паўночнай Карэі. Калі мы ствараем нейкія штучныя перавагі для беларускіх тавараў, то ў іх вытворцаў адразу ж знікае стымул да паляпшэння якасці, таму што стымул гэты можа даць толькі канкурэнцыя. Любое штучнае абмежаванне канкурэнцыі прыводзіць у канчатковым выніку да дэградацыі айчынных тавараў. І не толькі якасці, але і кошту іх вытворчасці, іх рэнтабельнасці. Камусьці імпартазамяшчэнне можа падацца выгадным, але гэта ў цяперашняй эканамічнай сітуацыі - не выйсце. Па-першае, таму што наш унутраны рынак не настолькі ёмісты, каб мы маглі спажываць цалкам ўсе тавары, якія вырабляюцца ў нас у краіне, па-другое, тавары, якія вырабляюцца для абмежаванага рынку, паўтару, губляюць у якасці і ўсякую здольнасць канкурыраваць на замежных рынках.

- Вы - прыхільнік ліберальных рэформаў, але і ўрад кажа пра рэформы. Часам.

- Аб рэформах на дзяржузроўні гаворыцца даўно, увесь час, і нават спробы нейкія рабіліся. Але для таго, каб у іх патрэбе пераканаўся нават самы недасведчаны чалавек, трэба зразумець, што Беларусь - краіна невялікая, і замыкацца ў межах свайго рынку мы не можам па азначэнні. Мы павінны - і гэта надзённая неабходнасць - стаць часткай сістэмы сусветнага падзелу працы. Знайсці штосьці нейкія свае нішы, дзе мы зможам канкураваць з прадпрыемствамі іншых краін, уліцца ў сусветныя ланцужкі, у якіх прымяняюцца перадавыя тэхналогіі, дзе ёсць даўно асвоеныя рынкі збыту і т. д. Вось тады мы можам павышаць свой узровень дабрабыту, тады дзяржава можа вырашаць сацыяльныя праблемы. Усе іншыя шляхі вядуць у тупік.

- Дык чаму марудзіць кіраўніцтва краіны? Баіцца перыяду шокавай тэрапіі, якую нейкі час адчувалі нашы суседзі - Польшча, Літва?

- Я думаю, што беларускія кіраўнікі баяцца не гэтага, таму што, як аднойчы ўжо было дасціпна заўважана, шок будзе так ці інакш, пытанне толькі ў тым, ці будзе ён з тэрапіяй або без яе. У нас, мяркую, будзе шок без тэрапіі - ён ужо на падыходзе. У любым выпадку, сёлета Беларусь чакаюць вельмі значныя скарачэння працоўных месцаў, зніжэнне прапанаваных заробкаў і т. д. Ды і ўжо варта параўнаць кошты ў крамах з суседзямі. Але беларуская ўлада баіцца ўсё ж іншага - яна баіцца зняць з эканомікі адміністрацыйную пятлю, а без гэтага рэформам не бываць. Баяцца пусціць эканоміку ў свабодны рынак - гэта не значыць, што ў «дзікі» рынак, як часам перакручвае Лукашэнка. Так, дзяржава павінна ствараць выразныя правілы, але ні ў якім разе не спрабаваць кіраваць эканомікай, а проста сачыць, каб гэтыя правілы выконваліся. Вось гэтага, на мой погляд, і баіцца цяперашняя ўлада - і яна нездарма гэтага баіцца - калі адпускаюцца лейцы ў эканоміцы, не ўдаецца ўтрымаць іх і ва ўсіх астатніх сферах, у тым ліку ў дзяржаўным кіраванні. Боязь страціць стырно праўлення - самае галоўнае, што абмяжоўвае беларускае кіраўніцтва, перш за ўсё, аднаго вядомага персанажа. А у астатніх - гэта на ўзроўні самацэнзуры. Яны выдатна разумеюць, што трэба рабіць, але пры гэтым і разумеюць, што Лукашэнка на лібералізацыю эканомікі і ўсяго астатняга не пойдзе.

- Як хутка, на ваш погляд, можна пераарыентаваць эканоміку Беларусі на рынкавы шлях?

- Ва ўмовах нашых, а мы можам пачаць, як гаворыцца, з нізкага старту, можна зрабіць усё досыць хутка. Калісьці Рыгор Яўлінскі - тады яшчэ для савецкай эканомікі - напісаў праграму «500 дзён». Думаю, што гэтая праграма ў значнай ступені не страціла актуальнасці і цяпер. Два, максімум, тры гады - і нашу эканоміку можна разгарнуць у нармальным рынкавым кірунку. Стварыць сістэму законаў, каб сюды мог пайсці інвестар, не баючыся за лёс сваіх укладанняў і т. д. Што кажа статыстыка? Што цяпер 8 прадпрыемстваў плацяць 22 з лішнім адсотка ўсіх падаткаў у Беларусі. Гэта азначае, што дзесяткі два такіх вось паспяховых беларускіх прадпрыемстваў маглі б вельмі сур'ёзна паўплываць на сітуацыю. Не кажу ўжо аб свабодзе малога прадпрымальніцтва, якое ў нас пастаянна у прыдушаным стане...

- А пры якіх абставінах ўсё ж можа пайсці на рэальныя рэформы кіраўніцтва краіны?

- Пойдзе толькі ў адным выпадку: калі рызыка непрыняцця захадаў стане большай за рызыку магчымых пагроз адміністрацыйна-каманднай сістэме. Але, думаю, чакаць засталося нядоўга. Сітуацыя будзе пагаршацца, да канца года яна стане жаласнай, незалежна ад таго, атрымаем мы расейскі крэдыт ці не. Бо ўсе гэтыя расейскія грошы пойдуць на выплату папярэдніх запазычанасцяў і адсоткаў крэдытаў.