Раман Бяссмертны: Лукашэнка адчуў, што запахла смажаным

Беларусь чакае эканамічны крызіс і скарачэнне расейскіх прэферэнцый.

Аляксандр Лукашэнка ў інтэрв'ю інфармацыйнаму агенцтву Bloomberg заявіў, што Беларусь ніколі не стане часткай Расеі, і прыгразіў Крамлю самай жорсткай рэакцыяй на спробу вайсковага ўварвання ў краіну. Чаму беларускі дыктатар вынес гэтую тэму на публіку, што за гэтым крыецца і якім можа быць далейшае развіццё падзей? На ўсе гэтыя пытанні gordonua.com адказаў амбасадар Украіны ў Беларусі ў 2010-2011 гадах Раман Бяссмертны.

- У недахоп зносін паміж Лукашэнкам і Пуціным цяжка паверыць, гэта значыць ён мог атрымаць вычарпальныя адказы аб магчымай агрэсіі ад самога расейскага прэзідэнта. Тым не менш ён вынес гэтую тэму на публічнае абмеркаванне, ды яшчэ і заходняму выданню. Гэта значыць, што дыму без агню не бывае і такая пагроза сапраўды існуе?

- Тое, што паміж Лукашэнкам і Пуціным няма недахопу ў зносінах, вельмі памылковае меркаванне. У іх заўсёды былі нацягнутыя стасункі. Трэба разумець характар ​​Пуціна, які не дараваў Лукашэнку перыядычныя выпады ў свой адрас. Я ведаю, што быў нават такі перыяд, калі яны амаль два гады наогул не мелі зносіны. А Лукашэнку даводзілася ледзь не днямі чакаць на расейскіх курортах аўдыенцыі з Пуціным.

Але пры гэтым трэба разумець ментальнасць самога Лукашэнкі. Я з ім не раз меў зносіны і магу сказаць, што ён гатовы пайсці на ўсё, каб выпрасіць для сябе ў Расеі чарговую прэферэнцыю. А прасіць ён проста вымушаны, таму што амаль уся беларуская эканоміка альбо наўпрост, альбо ўскосна належыць Пуціну ці ягоным набліжаным алігархам. Гэта і банк «Масква-Менск», Мазырскі, Наваполацкі НПЗ, «Белтрансгаз». Адзінае, што на сённяшні дзень застаецца ва ўласнасці дзяржавы, - гэта вытворца калійных угнаенняў «Беларуськалій», на які прэтэндуюць расейцы і кітайцы. А на такіх прадпрыемствах, як «МАЗ», «БелАЗ», якімі так любіць выхваляцца Лукашэнка, сабралася 60-адсоткавая затаваранасць прадукцыяй.

Эканамічная сітуацыя пагаршаецца, і Лукашэнка разумее, што Расея налета падыме ў кантрактах кошт газу, нафты і інш. Таму ён і пасылае такія, умоўна кажучы, антырасейскія мэсэджы, якія дазволілі б яму пракласці масток для стасункаў з Захадам. І нездарма апошнія паўгода міністр замежных спраў Беларусі Уладзімір Макей вядзе «падводную» дыпламатыю з заходнімі дзяржавамі і актыўна шукае выхады на Еўропу. Ён, напрыклад, ужо двойчы сёлета сустракаўся з прэзідэнтам Літвы Даляй Грыбаўскайтэ.

Вы думаеце, чаму Лукашэнка з такой гатоўнасцю і захапленнем успрыняў прапанову правесці ў сябе ў Менску перамовы з нагоды ўрэгулявання канфлікту ва Украіне? Памятаеце, ён прама свяціўся шчырасцю падчас перамоваў у сталіцы Беларусі. Таму што гэтая сустрэча была яго шанцам пагаварыць з заходнімі лідарамі аб зняцці санкцый са сваёй краіны. І сапраўды, месяц таму ЗША знялі санкцыі з шэрагу фірмаў, якія належаць блізкаму бізнэс-асяродку Лукашэнкі. Вось чаму ў яго рыторыцы з'явіліся заходнія ноткі.

А з іншага боку, у Беларусі за апошнія 20 гадоў вельмі моцна актывізаваліся расейскія нацыяналісты. Напрыклад, цяпер у Гомельскай і Віцебскай абласцях актыўна распаўсюджваюцца ўлёткі і газеты з матэрыяламі пра тое, што гэта «спрадвечна рускія землі», якія ніколі не належалі Беларусі. Такія групы ўжо «працуюць» у самім Менску. Хто не верыць, можа проста зайсці ў беларускі сегмент Фэйсбука». Раней, у адрозненне ад украінскага, ён быў вельмі рафінаваны. А цяпер яго ўзмоцнена бамбяць расейскімі нацыяналістычнымі заклікамі. Аляксандр Лукашэнка адчуў, што запахла смажаным, і пачаў кідацца, робячы такія заявы, і ці ледзь не ўпершыню за апошнія 20 гадоў у сваіх публічных выступах загаварыў на беларускай мове.

Але нават пры ўсім гэтым я мяркую, што заява Лукашэнкі - гэта ў першую чаргу тэатр, а ён у ім усяго толькі актор, які выразна выконвае ўказанні з Масквы. Я нават больш скажу, што ўся ролю Менскіх сустрэч ва ўрэгуляванні канфлікту на Данбасе і паводзіны там Лукашэнкі - гэта ўсяго толькі сцэнарны план Масквы. Яго сутнасць у тым, каб весці дыпламатычныя баі менавіта на гэтай пляцоўцы, уцягваючы туды Еўропу і Украіну, але адсякаючы ад перамоваў ЗША. І гэта зрабіла перамоўны працэс недзеяздольным даслоўна ўжо на старце, так як гарантуе працяг канфлікту і адначасна абяляе вобраз Лукашэнкі ў вачах Захаду.

- Яго пазіцыя зразумелая. А ці ёсць у цяперашняга расейскага кіраўніцтва планы ў анэксіі Беларусі? Тым больш, што ў Крамлі ўжо даўно кажуць пра захоп Прыбалтыкі і пагражаюць Фінляндыі, Польшчы.

- Калі сёлета вясной-восенню Пуціну не ўдасца падарваць сітуацыю ў Латвіі, дзе таксама магчыма развіццё падзей па «данбаскім» сцэнары, то я не выключаю, што ён можа ўвайсці ў Беларусь і заняць Віцебскую і Гомельскую вобласць. І пра гэта трэба вельмі сур'ёзна думаць самім беларусам, бо яны ўпусцілі момант, калі яшчэ можна было сысці з еўразійскага цягніка. Гэта можна было зрабіць яшчэ год таму, пакуль яны не цалкам «заглытнулі» нажыўку з ЕўрАзЭС.

- А колькі цяпер на тэрыторыі Беларусі знаходзіцца расейскіх войскаў?

- Цяпер там дзве радыёлакацыйныя базы і некалькі авіябазаў, на якіх размешчаны пяць эскадрылляў самалётаў.

- Наколькі вядома, сёлета хочуць адкрыць яшчэ адну расейскую авіябазу з сучаснымі самалётамі?

- А яны ўвесь час гэта робяць, таму што ў Беларусі няма сваёй базы абслугоўвання самалётаў, якія засталіся яшчэ ад СССР.

- Які цяперашні стан беларускага войска?

- Магу сказаць коратка: на парадзе ёсць што паказаць. Але баюся, што менавіта толькі «паказаць». Калі для ўкраінскага войска да канфлікту на Данбасе трэба было тры разы тупнуць, каб усе рассыпалася, то там досыць усяго два.

- Гэта значыць, словы Лукашэнкі: «Мы будзем ваяваць супраць еўрапейцаў, амерыканцаў, расейцаў, каго заўгодна, калі яны паставяць перад сабой мэту заваяваць гэты кавалак зямлі» - гэта ўсяго толькі бравада?

- Так, бо што можа сказаць чалавек, якога доўгі час лічылі на Захадзе дыктатарам, такім сабе лайт-варыянтам Кадафі? Толькі гэта.

- Самі беларусы будуць сябе абараняць? Бо ў гэтай краіне вельмі вялікая настальгія па СССР.

- Беларусы сваёй ментальнасцю больш еўрапейцы, чым украінцы, толькі менш грамадска актыўныя. Яны абсалютна законапаслухмяныя людзі, заўсёды гатовыя гуляць паводле правілаў, вельмі хутка вучацца. Але галоўнае, што трэба разумець, што Беларусь цяпер знаходзіцца пад вельмі магутнай гуманітарнай экспансіяй Літвы. У многіх кнігах там так і напісана, што беларус - гэта «аславянены» літовец, а старажытнарускія і літоўскія князі Уладзімір, Гедымін, Альгерд - запар усе беларусы. Гэта значыць, тэма беларускага нацыяналізму вельмі жывая, але яна носіць выключна цывілізаваны, еўрапейскі і не агрэсіўны характар. І гэта еўрапейскасць адчуваецца нават у побыце. У мяне там шмат сяброў і яны, напрыклад, дэманструюць стрыманасць у дачыненні да той жа тэмы «братэрства трох славянскіх народаў». Маўляў, што вы нас далучаеце да «лапатнай Расеі» ці «карумпаванага Кіева»? Мы - Еўропа. І як толькі Лукашэнка сыдзе з арэны, Беларусь вельмі хутка стане еўрапейскай дзяржавай. Што ж тычыцца жадання беларусаў абараняцца, то гэта складанае пытанне. Бо еўрапейцы вельмі гультаяватыя ў дачыненні да барацьбы, войны. У іх разуменні гэтым павінна займацца войска, вайсковыя, а не грамадзянскія людзі.

- А як Захад адрэагуе на магчымую атаку Пуціна на Беларусь, улічваючы сваю даўнюю непрыязнасць да Лукашэнкі?

- Гэтак жа, як і ва ўкраінскім канфлікце. Будуць заявы, асуджэнне, заклапочанасць. Тут справа не ў краіне, а ў прынцыпе тэрытарыяльнай цэласнасці. Тым больш, што Беларусь з'яўляецца адной з краін - заснавальніц ААН.

Фота: PHL