Марус Лаўрынавічус: Кожная дэмакратызацыя - гэта наўпроставая пагроза рэжыму Лукашэнкі

Захад чарговым разам наступае на тыя ж граблі ў дачыненні да беларускага рэжыму.

У той жа час казаць аб самастойнай палітыцы Беларусі ў адрыве ад Крамля не прыходзіцца. Кожная дэмакратызацыя - гэта наўпроставая пагроза беларускаму рэжыму.

Аб гэтым у інтэрв'ю charter97.org заявіў аналітык літоўскага Цэнтра ўсходнееўрапейскіх даследаванняў Марус Лаўрынавічус.

- Ці атрымалася афіцыйнаму Менску стаць пляцоўкай, перамовы на якой маглі б прывесці да станоўчых вынікаў у плане ўрэгулявання сітуацыі на ўсходзе Украіны?

- Я б сказаў, што мэтай Беларусі з самага пачатку была не дапамога ў развязанні гэтага канфлікту. Яе мэтай былі вярнуцца, а, дакладней, зацвердзіцца зноўку на міжнароднай арэне ў якасці пасярэдніка ў гэтым канфлікце, умацаваць свае міжнародныя пазіцыі і стасункі з Захадам. У гэты момант мы назіраем этап (і Лукашэнка ўжо шмат разоў яго паўтараў, але Захад трапляе на гэты кручок), калі дэманструецца нібыта жаданне рухацца ў бок Еўропы. Гэтыя перамовы, роля пасярэдніка і яго рыторыка ў дачыненні да Украіны - выдатныя тактычныя манеўры ў дасягненні гэтай мэты, але калі казаць пра шчырае жаданне развязваць гэты канфлікт - я не думаю, што ў Беларусі калі-небудзь такая мэта была.

- Ці можа беларускі рэжым, не прывязваючыся да Крамля, выступаць пасярэднікам у развязанні гэтага канфлікту?

- Я не думаю, што ён можа гэта рабіць без ведама Крамля. Цяперашняя Беларусь не можа ўспрымацца як абсалютна незалежная дзяржава. Так, яна незалежная і дэманструе сваю незалежнасць, але з улікам эканамічных стасункаў і расейскіх субсідый для беларускай эканомікі, а таксама інтэграцыі вайсковых структур і многіх іншых момантаў, Беларусь не з'яўляецца дзяржавай, якая ўвогуле можа праводзіць якую-небудзь незалежную або процілеглую Расеі палітыку.

Рыторыку Лукашэнкі ў дачыненні да Украіны мы ўсе чуем, але калі гаворка заходзіць пра галасаванне ў ААН, то, нягледзячы на ​​ўсе заявы Лукашэнкі, Беларусь галасуе разам з Расеяй. Вось і адказ.

- Мы ведаем, што кіраўнік беларускага МЗС збіраўся прыехаць у Вільню, ішлі размовы аб магчымым запрашэнні Лукашэнкі на саміт Усходняга партнёрства ў Рызе. Гэта значыць рыторыка ў дачыненні да Украіны ўсё-такі прыносіць дывідэнды?

- Вядома, Захад зноў схільны трапіцца на той жа кручок. Напэўна, гэта трэці раз, калі Лукашэнка паводзіць сябе такім чынам. Зыходзячы з мінулага, можна было б нарэшце зразумець, што гэта ні да чаго не вядзе. Якая-небудзь дэмакратызацыя ці рух у бок Захаду - гэта наўпроставая пагроза рэжыму Лукашэнкі. Таму Лукашэнка гэтага ніколі не дапусціць.

Я не кажу пра якія-небудзь дэмакратычныя рэформы, палітычных зняволеных. Я кажу пра звычайную эканамічную мадэль дзяржавы. Калі б Беларусь стала на шлях ліберальнай эканомікі, то гэта таксама было б наўпроставай пагрозай рэжыму Лукашэнкі. Адным з асноўных, базавых камянёў рэжыму з'яўляецца тое, што ў гэты момант прынамсі 90% жыхароў (некаторыя аналітыкі кажуць, што і больш) наўпрост залежаць ад дзяржавы. Калі б гэтай залежнасці ад дзяржавы не было, ужо ўзнікла б небяспека для беларускага рэжыму.

- Ці можа Беларусь стаць плацдармам для расейскіх войскаў і чаго чакаць Літве і Польшчы?

- Гэта ўжо адбываецца. Як толькі NATO абвясціла аб павелічэнні місіі паветранай паліцыі ў краінах Балтыі, Лукашэнка сам папрасіў (падкрэслю, што менавіта ў кантэксце супрацоўніцтва з Захадам), каб Расея павялічыла колькасць сваёй авіяцыі, дыслакаванай на тэрыторыі Беларусі. І калі казаць аб новых дамоўленасцях наконт баз, то ўсё гэта напраўду адбываецца.

Я думаю, што гэта збольшага ў першую чаргу расейскія дзеянні, Расея такім чынам шукае адказы на дзеянні NATO (хоць гэта дзеянні NATO справакаваныя Расеяй і з'яўляюцца зваротнай рэакцыяй). Але па сутнасці, пазіцыя Лукашэнкі была заўсёды паслядоўнай і той жа самай - Захад і блок NATO нібыта маюць для яго небяспеку. Так што ніякіх ілюзій у гэтым плане няма. І ўмацаванне расейскай вайсковай моцы ў Беларусі ўжо адбываецца.

- Лукашэнка ўжо больш за 20 гадоў знаходзіцца на чале дзяржавы і ўвосень рыхтуецца ягонае чарговае «перавыбранне». Мы назіраем пацяпленне стасункаў з Захадам. Ці можна сказаць, што ў гэтым геапалітычным кантэксце ЕЗ цікавіць Беларусь?

- Я б сказаў, што, напэўна, ініцыятыву ў гэты момант больш праяўляюць ЗША, якія ў глабальным свеце ўсё яшчэ спадзяюцца так ці інакш, магчыма, не вельмі радыкальна, але неяк змяніць пазіцыю Беларусі, што дапамагло б развязаць іншыя глабальныя праблемы. Але і ў Еўропе таксама адчуваюцца настроі самападману, жаданне верыць, што на гэты раз Лукашэнка ўжо напраўду гатовы дзейнічаць. Збольшага гэта неразуменне таго, як функцыянуюць расейскі і беларускі рэжымы, бо большасць еўрапейцаў напраўду вераць, што Лукашэнка цяпер баіцца, каб яго не спасціг лёс Украіны. Я думаю, што гэта поўнае неразуменне таго, як дзейнічаюць расейскі і беларускі рэжымы, як яны інтэграваныя паміж сабой і падтрымліваюць адзін аднаго. Але такія настроі ёсць і гэта варта прызнаць.

- Чаго цяпер варта чакаць на ўсходзе Украіны? Ці можна чакаць, што Расея павядзе свае войскі (наяўнасць якіх не прызнае) у наступ і як на гэта адрэагуе Лукашэнка?

- Я думаю, што мэта Расеі - спыніць ваенную фазу гэтага канфлікту. Гэта не значыць, што Расея пакіне Украіну ў спакоі, ні ў якім разе. Проста яны хацелі б спыніць ваенную фазу і дасягаць сваіх мэтаў іншымі спосабамі. З дапамогай розных дыверсій, эканамічнага ціску, каб знішчыць гэту дзяржаву, каб гэты ўрад знік само

Ёсць тэарэтычная магчымасць, што тыя сілы, якія хочуць вайны, знойдуць спосаб, як справакаваць яшчэ нейкія ваенныя дзеянні. Але я думаю, што Расея хоча як мага хутчэй, падкрэслю, скончыць ваенную фазу гэтага канфлікту, пазбегнуць санкцый, і дасягаць сваіх мэтаў ва Украіне іншымі спосабамі.

Што да Беларусі, то яна будзе сябе паводзіць таксама, як і вяла. І тут прыкладам можа, напэўна, быць не Украіна, а Абхазія. Успомнім, што яе Беларусь ніколі не прызнавала. Цяпер на ўзроўні рыторыкі будзе тая ж палітыка непрызнання, у той жа час на практычным узроўні будзе прадаўжацца супрацоўніцтва з Расеяй. І гэта рытарычнае непрызнанне ніяк не зменіць дзеянняў Беларусі.

- Як Літва павінна цяпер сябе паводзіць у сітуацыі, якая склалася ў дачыненні да свайго суседа? Якая павінна быць яе пазіцыя?

- Гэта вельмі складанае пытанне. Публічна заяўляць, што гэта няпраўда, што не верце гэтаму, ня супрацоўнічайце з Лукашэнкам, для Літвы шкодна. Але хоць бы ў кулуарах задача нашых палітыкаў, дыпламатаў, аналітыкаў - паспрабаваць патлумачыць нашым заходнім партнёрам, што мы чарговым разам трапляем на той жа кручок, наступаем на тыя ж граблі. Я думаю, што роля Літвы як у выпадку з Расеяй, так і ў выпадку з Беларуссю - спрабаваць папярэдзіць як мага раней Захад, што гэтая гульня не дасць ніякіх вынікаў і бескарысна спадзявацца, што рэжым Лукашэнкі нейкім чынам зменіцца і будзе больш дэмакратычным.