Навукоўцы наблізіліся да «ўваскрашэння» мамантаў

Пільны аналіз геному маманта паказаў навукоўцам змены ў генах, якія дазволілі гэтым прадстаўнікам сямейства слановых выжываць пры нізкіх тэмпературах.

Гэтае адкрыццё яшчэ на адзін крок наблізіла навуку да тэхнічнай магчымасці вярнуць на планету вымерлых жывёл. Аб генетычнай аснове ўнікальнасці мамантаў паведамляецца ў часопісе Cell Reports, піша Lenta.ru.

Вінцэнт Лінч (Vincent Lynch) з Чыкагскага ўніверсітэта і ягоныя калегі правялі глыбокае секвенаванне геномаў двух мамантаў і трох азіяцкіх сланоў - найбліжэйшых сваякоў мамантаў. Усе генома параўноўваліся адзін з адным, а таксама з геномам афрыканскага слана (прадстаўніка больш далёкага роду).

Генетыкі выявілі прыкладна 1,4 мільёна варыянтаў генаў, унікальных для мамантаў. Гэтыя варыянты мянялі бялкі, што выпрацоўваліся прыкладна 1600 генамі. Затым навукоўцы звярнуліся да масіўных баз звестак - для ацэнкі функцый генаў і іх уплыву на жыццядзейнасць арганізма.

Высветлілася, што характэрныя для мамантаў змены генаў былі найверагодней звязаны з метабалізмам тлушчаў (у тым ліку бурага тлушчу), інсулінавай сігналізацыяй, ростам валасоў і развіццём скуры (у тым ліку гены, асацыююцца з больш светлай поўсцю), адчуваннем тэмпературы і сутачным рытмам. Усе гэтыя ўласцівасці арганізма мелі важнае значэнне для адаптацыі да экстрэмальнага холаду і палярнай ночы. Нарэшце, навукоўцы вызначылі гены, якія вызначаюць анатамічныя асаблівасці мамантаў (форму чэрапа, маленькія вушы і кароткія хвасты).

Асаблівую цікавасць для даследчыкаў уяўляла група генаў, якая адказвае за адчуванне тэмпературы, якія таксама гуляюць важную ролю ў росце валасоў і запасанні тлушчу. Навукоўцы змаглі ўзнавіць старажытны варыянт аднаго з гэтых генаў (TRPV3). Пры перасадцы яго ў клеткі чалавека высветлілася, што TRPV3 маманта выпрацоўвае бялок, які рэагуе на цяпло слабей, чым той, што кадуецца слановай версіяй TRPV3. Аналагічна, лабараторныя мышы, у арганізме якіх TRPV3 быў адключаны штучным чынам, аддаюць перавагу халодным памяшканням, а іх валасы больш хвалістыя.

Хоць функцыі выяўленых навукоўцамі генаў агулам добра суадносяцца з умовамі асяроддзя пражывання мамантаў, Лінч папярэджвае, што па адным толькі геному немагчыма вызначыць, на што менавіта ўплываў той ці іншы ген.

«Мы не можам дакладна даведацца аб дзеянні гэтых генаў, пакуль хто-небудзь не ўваскрэсіць жывога маманта. Зрэшты, пра штосьці можна здагадацца з дапамогай лабараторных эксперыментаў», - паведаміў навуковец. Зараз Лінч і ягоныя калегі плануюць экспрэсіраваць бялкі мамантаў у клетках сланоў.

Хоць мэтай Лінча з'яўляецца вывучэнне малекулярных асноў эвалюцыі, генетык прызнае, што высакакласнае секвенаванне і аналіз геному маманта можа стаць асновай для праекта «ўваскрашэння» старажытных жывёл.

«З часам мы атрымаем тэхнічную магчымасць гэта зрабіць. Але пытанне ў іншым: ці варта рабіць такое? Асабіста я мяркую, што не. Маманты вымерлі, а асяроддзе, у якім яны жылі, змянілася. Ёсць нямала жывёл на мяжы вымірання, якія патрабуюць нашай дапамогі», - сказаў на заканчэнне генетык.