Берасцейскі рэжысёр перамог у конкурсе «Францыск Скарына і сучаснасць»

П'еса «Францыск. Прыпавесць» Цімафея Ільеўскага здабыла дыплом конкурсу ў намінацыі «Гістарычная п'еса».

Спектаклі, пастаўленыя Цімафеем Ільеўскім, не раз адзначаліся ўзнагародамі на прэстыжных конкурсах. Аднак у гэты раз рэжысёр-пастаноўшчык Берасцейскага акадэмічнага тэатра драмы стаў уладальнікам першай прэміі ў зусім іншым амплуа - як драматург. Яго п'еса пад назвай «Францыск. Прыпавесць» заваявала дыплом конкурсу «Францыск Скарына і сучаснасць» у намінацыі «Гістарычная п'еса», піша zarya.by.

Пра тое, што абвешчаны конкурс драматургаў, прысвечаны 500-годдзю беларускага кнігадрукавання і 525-годдзя з дня нараджэння першадрукара, вялікага асветніка эпохі Адраджэння Францыска Скарыны, Цімафей Ільеўскі даведаўся выпадкова - з інтэрнэту. І наважыў паўдзельнічаць. Да таго часу ў вядомага берасцейскага рэжысёра ўжо назапасіўся немалы досвед у напісанні п'ес - больш за 10 твораў, у ліку якіх маюцца публікацыі ў замежных зборніках. Але праца над новым тэкстам была няпростай. І вось чаму:

«Звычайна людзі ведаюць не больш за пяць фактаў пра Скарыну, - патлумачыў Цімафей Зіноўевіч. - Нават у дакументах рэальных звестак мала. Пішуць: быў сын такога-та. Каго канкрэтна? А хто такі невядома. Хто была маці? Невядома. Ну, а веравызнанне, якое? Бог яго ведае. Ёсць, вядома, факты: вучыўся ў Кракаўскім універсітэце, здаваў экзамен на атрыманне доктарскага звання ў Падуанскім універсітэце. Але нават, дзе ён быў пахаваны, ніхто не можа сказаць».

Вобраз Францыска Цімафей Ільеўскі збіраў даслоўна па крупінках. Нібы кавалачкі мазаікі, ён знаходзіў фрагменты гісторыі і звязваў іх разам. Але галоўным было не столькі гістарычна дакладна сканструяваць падзеі, колькі выклікаць эмоцыі ў публікі.

«Гледачы не толькі за фактамі ў тэатр ходзяць, - растлумачыў аўтар п'есы. - Яны хочуць паперажываць, перажыць атмасферу эпохі, параўнаць сябе з галоўным героем. Таму трэба было з урыўкаў інфармацыі прыдумаць нейкі лёс, не памыліцца. Бо Скарына - гэта не проста манумент ля Нацыянальнай бібліятэкі. Гэта чалавек, які не быў пакрыты адной белай фарбай, памыляўся, рабіў супярэчлівыя ўчынкі».

Каб як мага дакладней узнавіць постаць Францыска Скарыны, Цімафей Ільеўскі шмат чытаў пра эпоху Адраджэння, тых людзей, якія жылі ў адзін час са Скарынам і маглі з ім сустракацца. Была праведзена вялікая праца, вобраз героя атрымаўся шматгранным і цікавым, але сам аўтарка кажа пра вынікі сціпла.

«Я паспрабаваў паказаць чалавека, які жыў у вельмі няпростую эпоху, якая сумняваецца, - распавёў рэжысёр. - Гэты чалавек быў у нейкай меры і камерсант, і авантурыст, але пры гэтым верыў у сваю нацыянальную ідэю, верыў, што на гэтай зямлі магчымая свая мова. Час Скарыны вельмі нагадвае сучаснасць. Як тады наша зямля спрабавала вызначыцца, а з усіх бакоў спрабавалі паласавацца гэтым кавалачкам і перацягнуць да сябе, так і цяпер усё так жа складана. Раней людзі шукалі свае карані, і цяпер таксама шукаюць. Напэўна, Скарына - гэта адзін з такіх каранёў. Наколькі добра ў мяне атрымалася распавесці гэтую гісторыю - судзіць не мне».

Усяго на конкурс паступіла 35 заявак. З іх да чытання дапусцілі толькі 32 п'есы. Да ацэньвання работ былі прыцягнутыя вядомыя тэатразнаўцы, літаратуразнаўцы, крытыкі. Усе п'есы чыталіся ананімна. Конкурсныя тэксты падаваліся пад рознымі дэвізамі, а звесткі пра аўтараў ляжалі асобна ў канвертах. Пра тое, хто ж менавіта стаў пераможцам, даведаліся толькі пасля падвядзення вынікаў.

«На жаль, берасцейскія гледачы наўрад ці змогуць убачыць пастаноўку па маёй п'есе «Францыск. Прыпавесць». Яна вельмі аб'ёмная, для яе патрэбныя вельмі сур'ёзныя пастановачныя магчымасці, якіх у нашага тэатра проста няма, - прызнаўся Цімафей Ільеўскі. - Хочуць, каб п'есы-пераможцы паказалі ў тых гарадах, дзе ён жыў, але пакуль гэта ўсяго толькі планы. Плануецца выданне зборніка не толькі п'ес-пераможцаў, але і іншых удзельнікаў. Кажуць, што будуць пераводзіць на іншыя мовы».

Застаецца спадзявацца, што аднойчы спектакль «Францыск. Прыпавесць» усё ж такі прагучыць на сцэне Берасцейскага акадэмічнага тэатра.