Аляксандр Бухвостаў: Для рабочых пратэстаў будзе дастаткова іскры

На большасці прадпрыемстваў ідзе зніжэнне заробку.

Пра гэта заявіў лідар Свабоднага прафзвязу металістаў Аляксандр Бухвостаў.

- Федэрацыя прафсаюзаў Беларусі цалкам знаходзіцца пад кантролем у Адміністрацыі прэзідэнта і афіцыйныя прафсаюзы не вырашаюць рэальных праблем, - дзеліцца сваімі думкамі з belaruspartisan.org з нагоды прафсаюзных спраў Аляксандр Іванавіч. - А незалежныя прафсаюзы цяпер паслабленыя. Атрымліваецца, у рабочых проста няма абароны. На большасці прадпрыемстваў ідзе зніжэнне заробкаў, узмацняецца адміністрацыйны націск – я маю на ўвазе ўсе гэтыя ўказы, дэкрэты. Супраць рабочых працуюць і афіцыйныя прафсаюзы. Яны задушылі любыя праявы пратэстаў сярод рабочых. Незадаволенасць ёсць, але вонкі не выплюхваецца.

На жаль, зараз мы губляем сувязь з прадпрыемствамі.

- А вас пускаюць на заводы?

- Не. На прадпрыемствах адзінкі застаюцца ў незалежных прафсаюзах. Цяпер ідзе так званая аптымізацыя колькасці, і ў першую чаргу спрабуюць пазбавіцца ад тых людзей, якія спрабуюць супрацьстаяць адміністрацыі, выказваюць сваё незадавальненне. І часта гэта менавіта нашы людзі. Усе ведаюць, што лепш маўчаць.

Напрыклад, раней на МАЗе была арганізацыя больш за сто чалавек, а цяпер засталося разы ў два менш.

У рэгіёнах на некаторых прадпрыемствах у свабодных прафсаюзах засталося тры-пяць-шэсць чалавек. На Бабруйскім заводзе трактарных дэталяў і агрэгатаў была даволі вялікая арганізацыя, але таксама пад ціскам людзей вымушаюць пакідаць яе шэрагі. Памер прафсаюзных арганізацый нават не дазваляе нам удзельнічаць у перамовах, падпісанні пагадненняў.

- Атрымліваецца, у выпадку якіх-небудзь спрэчных сітуацый застаецца спадзявацца толькі на Працоўны кодэкс...

- А Працоўны кодэкс ужо фактычна не дзейнічае. Таму што арганізацыі ў асноўным кіруюцца дэкрэтамі, указамі. І ў судах, у асноўным, у першую чаргу разглядаюць палажэнні дэкрэтаў, а не кодэкса.

- Можа, настаў час перапісаць Працоўны кодэкс?

- Была спроба гэта зрабіць і правесці змены ў Працоўны кодэкс праз Палату прадстаўнікоў. Змены, дарэчы, ініцыявала Міністэрства працы. Хацелі палажэнні дэкрэтаў і ўказаў праціснуць у Працоўны кодэкс. Незалежныя прафсаюзы выказалі пратэст, і пакуль усё застаецца так, як ёсць. Пазіцыя Лукашэнкі ясная: ціснуць кіраўнікоў, у кулаку трымаць рабочых. Цяпер гэта ўдаецца, але рана ці позна незадаволенасць выйдзе вонкі.

- І калі чакаць нейкіх рабочых пратэстаў?

- Я шчыра скажу: найбліжэйшым часам нават нейкія стыхійныя забастоўкі або выступленні рабочых наўрад ці могуць адбыцца. Хоць, калі сітуацыя будзе распальвацца, дастаткова будзе іскры...

- Але заробак падае, прадукты і камунальныя паслугі даражэюць, перспектыў не бачна. Чаму рабочыя маўчаць?

- Вельмі шмат фактараў. Па-першае, у людзей на прадпрыемствах знікае элементарнае пачуццё класавай салідарнасці, адзін аднаго не падтрымліваюць. І калі кагосьці звальняюць ці хтосьці сыходзіць, ніхто не выкажа сваёй думкі. Таму што можа быць наступным.

- Кожны думае, слава богу, не мяне.

- Так, менавіта так. Гэта вельмі характэрна для сённяшніх стасункаў у калектывах.

Па-другое, звычайна супраціў пачынаецца на буйных прадпрыемствах. Але там імкнуцца падтрымліваць рабочых. Пытанні крэдытавання, жылля, заробкі крыху вышэй сярэдняга. Цяпер многія бяруць крэдыты. А калі страціш працу, як будзеш разлічвацца? Таму і будуць трываць да апошняга...

Ну і ўзроставы фактар аказвае ўплыў на гэтую сітуацыю. Многім рабочым ужо больш за 50. Ім трэба неяк да пенсіі пратрымацца. А пачнеш крытыкаваць – страціш працу.

- А моладзь?

- Яна не трымаецца за працоўныя месцы. Мы назіралі такую сітуацыю: прыходзіць моладзь на завод пасля машынабудаўнічага каледжа або вучэльні – ім трэба адпрацаваць пару гадоў. Ніхто не плануе заставацца на заводзе да самай пенсіі. Сыходзяць, адпрацаваўшы неабходны тэрмін.

Безумоўна, трэба ствараць новыя прадпрыемствы. Але тут я наогул не бачу ніякіх зрухаў. Выхваляліся, што будуць выпускаць легкавыя аўтамабілі, яшчэ штосьці, але пакуль перспектыў не бачна. Ясна адно: калі народ на прадпрыемствах не будзе рэагаваць на тое, што адбываецца ў эканоміцы, надзвычай складана будзе нават да наступных палітычных кампаніяў вярнуць нейкія пратэстныя настроі.

- Людзі проста ўжо навучыліся жыць у гэтых умовах.

- Не жыць! Выжываць! Я ведаю хлопцаў, якія, адпрацаваўшы змену на прадпрыемстве, бягуць на падпрацоўкі. І такіх шмат! Добры спецыяліст заўсёды знойдзе магчымасць дадатковага заробку.

Больш скажу: такая сітуацыя многіх вельмі нават задавальняе. Асабліва летам, калі прадпрыемствы працуюць па тры дні і ёсць магчымасць паехаць на лецішча і пры гэтым атрымліваць заробак. На буйных прадпрыемствах рэдка заробак падае ніжэй за 350 даляраў – яго імкнуцца захоўваць на такім узроўні нават у крызісныя перыяды. Ну, вось людзі і прыстасоўваюцца.

З іншага боку, сёння некаторыя наогул не звяртаюць увагі – ці ёсць дэмакратыя або няма дэмакратыі. Людзі страцілі цікавасць да палітыкі. У іх прапала класавае прытомнасць. Рабочыя ўжо не ўсведамляюць сябе нейкім класам, не вераць, што могуць самі на нешта ўплываць. Ператвараюцца ў нейкі люмпен. Тым больш што прафсаюзныя арганізацыі, у якіх сканцэнтравана асноўная маса людзей, якія займаюцца не абаронай людзей, а прыгнётам іх незадаволенасці, заспакаенне. Мне здаецца, трэба гаварыць людзям пра гэта, каб яны разумелі, што на самай справе адбываецца. Тым больш на прадпрыемствах заўсёды ёсць тыя, хто гатовы змагацца за свае і чужыя правы, можа выступіць. Проста цяпер такія людзі не адчуваюць адзінства. І губляецца жаданне выступаць, чагосьці дамагацца.

- А як выправіць гэтую сітуацыю? І наогул, ці трэба сёння вяртаць людзей у незалежныя прафсаюзы?

- Трэба, каб людзі аб'ядноўваліся. Нават не звяртаючы ўвагі на прафсаюзы. Важна не тое, каб яны да нас ішлі. Таму што прыходзяць і адразу пытаюцца: а што мы будзем ад вас мець? Важна, каб аб'ядноўваліся і дамагаліся пераменаў.

- Аляксандр Іванавіч, а прафсаюзы 30 гадоў таму і сёння – гэта неба і зямля?

- Так. Цяперашнія прафсаюзы значна горш выглядаюць. Як ні дзіўна, але ў савецкія часы працоўны яшчэ мог пратэставаць. У 1980-е гады было шмат сядзячых забастовак. У 1988-1989 гадах, калі я быў старшынём прафкама Гомсельмаша, іх колькасць перавальвалі за паўсотні. Працаёмкасць знізілі – людзі селі і дыктуюць свае ўмовы. А цяпер наогул ніякага пратэсту. Калі прымусяць працаваць задарма – баюся, могуць і задарма. Таму што да такога рабскай стану давялі чалавека...

- А навошта патрэбныя незалежныя прафсаюзы?

- Справа ў тым, што прафсаюзы - гэта ў першую чаргу - самі людзі. Потым лідары. Вядома, цяперашнія прафсаюзныя лідары могуць агітаваць людзей уступаць у іх арганізацыі. Цяпер да нас часцей за ўсё прыходзяць людзі палітычна ангажаваныя, якія супраць улады. І ўступаюць у незалежныя прафсаюзы не таму, што мы зможам ім штосьці даць, а таму што мы блізкія да іх поглядаў. Многія, дарэчы, плацяць унёскі і ў незалежныя прафсаюзы, і ў афіцыйныя. Наша арганізацыя – арганізацыя свядомых людзей. І за намі будучыня.