Foreign Policy: Любы дыктатар Еўропы

КДБ, палітвязні - як такое можа быць у 2012 годзе?

Пра гэта пытаецца ў артыкуле для Foreign Policy (пераклад - Inopressa.ru) Крысціян Кэрыл, старшы навуковы супрацоўнік Legatum Institute і MIT Center for International Studies. Ён апісвае лёс беларускага праваабаронцы Алеся Бяляцкага, зняволенага ў турму. Бяляцкі атрымаў 4 з паловай гады. «Афіцыйна ён абвінавачваўся ва ўхіленні ад выплаты падаткаў, але ўсім вядома, у чым яго сапраўднае злачынства: Бяляцкі кіруе арганізацыяй, якая дапамагае палітвязням» (цэнтр «Вясна»), - піша аўтар.

Аўтар прапануе свой выхад: «Чаму б не даць Бяляцкаму Нобелеўскую прэмію? Гэта ўдыхне свежае паветра ў гэты затхлы куток Еўропы».

Між тым Польшча, Літва і Латвія, якія мяжуюць з Беларуссю, - члены ЕЗ і НАТА, дзяржавы са свабоднай прэсай і незалежнымі судамі. У Беларусі Лукашэнка кіруе краінай з 1994 года і пахваляецца сваім статусам «апошняга і адзінага ў Еўропе дыктатара», піша аўтар. Паводле яго адчуванняў, у Беларусі наогул «многае адсылае да часоў Брэжнева».

Лукашэнка культывуе імідж «у роўнай ступені гангстара і блазана», працягвае аўтар. «Але блазнерства зманліва. Гэты чалавек з акулавай праніклівасцю разумее, што такое магутнасць», - гаворыцца ў артыкуле. Калі ў 1990-х беларусы пачалі змагацца з яго рэжымам, бачны журналіст і два вядучых палітычных супернікі Лукашэнкі «проста зніклі», па выразе аўтара.

Цяпер беларуская апазіцыя «ўсё яшчэ жывая, але ледзьве дыхае», як лічыць Кэрыл. Паліцыя жорстка рэагуе нават на ўдзельнікаў нявінных акцый пратэсту - напрыклад, флэш-мобаў з апладысментамі. Апазіцыя натыкаецца на глухую сцяну, спрабуючы набыць падтрымку.

Тым часам у лістападзе ўлады канфіскавалі ўсю маёмасць цэнтра «Вясна» і закрылі яго офіс. Па словах актывістаў, сёння ў Беларусі 12 палітвязняў. «Але гэта сведчыць не сколькі пра дэфіцыт крытыкаў, столькі пра эфектыўнасць паліцэйскай дзяржавы, якая насаджае здранцвенне», - лічыць аўтар.

Лукашэнка цэніць палітвязняў - «выдатная разменная манета на перамовах з ЕЗ», па выразе аўтара. «Ён ім кажа: «Дайце нам крэдыт, і мы вызвалім аднаго палітвязня», - сказала карэспандэнту Таццяна Рэвяка, прадстаўнік праваабарончага цэнтра «Вясна».

А ў якіх адносінах Беларусь з Расеяй? «Залішне ўдакладняць, што пуцінская Расея схільная падзяляць погляды Лукашэнкі на правы чалавека», - піша аўтар. Але Лукашэнка - «занадта слізкая фігура» для таго, каб ва ўсім пагаджацца з Масквой. Ён вельмі залежны ад расейскіх энерганосьбітаў, але майстэрску лавіруе паміж Усходам і Захадам. «Еўрапейцы не хочуць, каб ён набліжаўся да арбіты Масквы, а Пуціну не хочацца адмаўляцца ад уплыву на Менск», - гаворыцца ў артыкуле.

Яшчэ адна зарука ўлады Лукашэнкі - «геаграфічны праклён», як выражаецца аўтар. «Беларусы не маюць ніякіх прыроджаных адрозненняў ад іншых еўрапейцаў, але іх месцазнаходжанне ў Еўропе аказала ім дурную паслугу», - мяркуе аўтар. У 1930-1940-я гады Беларусь бачыла «сталінскі тэрор, уварванне нацыстаў, адступленне немцаў з прымяненнем тактыкі «выпаленай зямлі» і вяртанне савецкай улады».

Сітуацыя ў краіне практычна не змяняецца. «Магчыма, справа ў тым, што вельмі многія краіны ЕЗ ахвотна купляюць танныя нафтапрадукты з Беларусі», - тлумачыць аўтар. Гэтыя валютныя паступленні - жыватворны струмень для Лукашэнкі. «Калі б ЕЗ сапраўды хацеў паразіць Беларусь у слабае месца, гэта была б ідэальная мішэнь», - заўважае аўтар. Натацыі не дзейнічаюць.