Зміцер Дашкевіч: Лукашэнка разумее толькі палітыку сілы

Былы палітвязень даў інтэрв'ю літоўскім СМІ.

За апошні час у Беларусі былі вызваленыя два палітвязні, аднак гэта наўрад ці можна назваць вызваленнем у поўным сэнсе гэтага слова, паколькі і Зміцер Дашкевіч, і Аляксандр Францінкевіч выйшлі пасля заканчэння тэрміну. Таму весці гаворку аб добраахвотным вызваленні беларускімі ўладамі, а таксама рэабілітацыі, на чым настойваюць Захад і крытыкі беларускіх уладаў, казаць не прыходзіцца.

Літоўскаму сайту DELFI ўдалося звязацца c Дашкевічам, які распавёў пра тое, што не можа цяпер нават з'ездзіць у вёску пакасіць траву, паколькі яго рух абмежаваны.

- Зміцер, перш за ўсё, дазвольце вас павіншаваць, хоць і з некаторым спазненнем, з вызваленнем! Як ваша здароўе?

- Дзякуй! Усё добра, адчуваю сябе выдатна, поўны сіл.

- Як з вамі абыходзіліся ў беларускай турме?

- Абыходзіліся па-рознаму. Дзесьці арганізоўвалі правакацыі, дзесьці быў у ізалятарах. Але ў прынцыпе, у кожным месцы, дзе я сядзеў, было адносна спакойна.

- ЕЗ пастаянна патрабуе ад рэжыму Аляксандра Лукашэнкі вызвалення палітычных зняволеных. Знаходзячыся ў зняволенні, вы адчувалі ўздзеянне ціску ЕЗ?

- У першую чаргу, я ўдзячны ўсім людзям добрай волі, якія патрабуюць у Еўропе вызвалення беларускіх палітвязняў. Вядома, многія краіны Еўропы, у першую чаргу былыя рэспублікі Савецкага саюза, былыя краіны Варшаўскай дамовы, разумеюць, што такое палітвязні, паколькі самі прайшлі праз гэта. Таму я ўдзячны кожнаму палітыку, дзяржаве, якія дамагаліся майго вызвалення і вызвалення іншых.

Але палітыка ЕЗ у дачыненні да Лукашэнкі абсалютна неэфектыўная. І нейкім ціскам яе не назавеш. Ёсць маральная пазіцыя, і мы вельмі ўдзячныя тым, у каго яна ёсць.

Як 27 краінам ЕЗ можна дамовіцца аб якой-небудзь сумеснай пазіцыі, калі Радаслаў Сікорскі патрабуе вызваліць палітвязняў, а Даля Грыбаўскайтэ едзе цалавацца з Лукашэнкам? На гэтых супярэчнасцях Лукашэнка гуляе ў Беларусі 20 гадоў, утрымліваючы ўладу, і імі ж ужо 20 гадоў разводзіць Еўропу.

- Ваш погляд на магчымасці дыялогу ЕЗ з Беларуссю, спроба наладжвання якога ўжо аднойчы вядома, чым скончылася, песімістычны?

- Дыялог ужо не аднойчы заканчваўся «вядома чым». Лукашэнка разумее толькі палітыку сілы, і калі б Еўропа хацела на нешта ўздзейнічаць, яна б гэта зрабіла. У любым выпадку я з'яўляюся прыхільнікам думкі, што за нас саміх ніхто нашу працу не зробіць, таму цяжка патрабаваць ад Еўропы, каб яна паводзіла сябе так ці інакш. Хай яна паводзіць сябе, як хоча, гэта іх справа. У той жа час, я не магу не быць удзячным тым людзям, якія маюць маральную пазіцыю, разумеючы, што адбываецца ў нашай краіне.

- Арышт адбыўся за дзень да выбараў прэзідэнта ў 2010 годзе, і вас абвінавацілі ў злосным хуліганстве. Выйшаўшы з турмы, вы адчуваеце сябе «злосным хуліганам» у дачыненні да беларускага рэжыму?

- Вядома, у дачыненні да беларускай улады - я асабліва злосны хуліган і парушальнік рэжыму і нічога тут мяняцца не будзе.

- Але арышт да выбараў звязаны з палітыкай...

- Так, ён звязаны з палітыкай. Паўтараць гэтую гісторыю няма сэнсу. Проста, як мы думаем, стаяла задача, каб мы не выйшлі на Плошчу.

- Вы казалі, што не хочаце цяпер далучацца ні да якой палітычнай сілы, чаму?

- Я не бачу ў гэтым асаблівага для сябе сэнсу.

- З смуткам глядзіце на сітуацыю ў беларускай апазіцыі?

- Сітуацыя складаная, і колькі Лукашэнка знаходзіцца ва ўладзе, столькі ў апазіцыйным лагеры цягнецца сумная сітуацыя. У гэтым няма нічога новага. Проста я думаю, што для мяне гэта было б не самым лепшым спосабам для рэалізацыі тых ідэй і каштоўнасцяў, за якія я змагаўся.

- У зняволенні вы апынуліся маладым чалавекам, вы не мяркуеце, што вам зламалі жыццё?

- Не думаў і не думаю. Калісьці я прыняў пастанову прысвяціць сваё жыццё Богу і пераменам у нашай краіне, таму мы ішлі на выбары і арыентаваліся, што, калі ў нас нешта не атрымліваецца, то мы, умоўна кажучы, стартуем з 5 да 25 гадоў (заключэння). І ніякіх ілюзій у галовы нашых актывістаў мы не ўкладвалі. Мы казалі: ідзеш на Плошчу, гатовы стартаваць з пяці гадоў? Калі не, тады сядзі дома. Ішоў толькі той, хто ведаў, што яму пагражае ў выпадку няўдачы. Таму мы былі гатовыя да ўсяго, і ў любы дзень гатовыя.

- Вы не збіраецеся пакідаць Беларусь, што вы збіраецеся рабіць цяпер?

- Па-першае, я маю намер сістэматызаваць і дапісаць тое, што пачаў. Я ўжо не маленькі хлопчык, гадоў 12 я рэалізоўваў свае ідэалы праз адкрытую вулічную барацьбу, і цяпер я разумею, што магу больш эфектыўна рэалізоўваць барацьбу праз слова. Так што некаторы час я маю намер прысвяціць гэтаму. Далей будзе відаць. Наперадзе прэзідэнцкая кампанія 2015 года, будзе відаць, у якой яна будзе форме, хто будзе балатавацца.

- Гэта значыць, вы не выключаеце ў будучыні ўдзелу ў палітычнай дзейнасці?

- Не, вядома. Я і далей буду рэалізоўваць сваю грамадска-палітычную дзейнасць, толькі формы яе не зусім вызначаныя. Буду, вядома, і далей прымаць пасільны ўдзел у працы «Маладога фронту».

- Мяркуеце, што вам не будуць замінаць?

- Замінаюць, перашкаджаюць і будуць перашкаджаць. На што гэта ўплывае?

- У ходзе акцый салідарнасці з беларускімі палітвязнямі ў Вільні даводзілася чуць думку з боку аб тым, што гэтыя акцыі ні на што не ўплываюць. Калі вы знаходзіліся ў турме, вы адчувалі дзеянне такіх акцый?

- Кожны чалавек, які сутыкаўся з пераследам з боку ўладаў, разумее, наколькі гэта важна, нават калі сядзіш у райаддзеле міліцыі і ведаеш, што нехта стаіць за дзвярыма і цябе чакае. Тым больш гэта важна, калі ты ў зонах, турмах, на этапах. Гэта значыць, гэта была моцная маральная і духоўная падтрымка.

Але таксама трэба разумець, што гэта ўздзеянне на ўладу (якая разумее, што гэтая тэма актуальная і пра яе ніхто, ніколі не забудзе), а таксама на адміністрацыю турмаў.

Можна прывесці прыклад, калі я прыехаў у Мазырскую турму, мне сказалі, што я кавалак д...ма, нікому не патрэбны і мяне цяпер у бетон закатаюць. Яны пачалі гэта рабіць, але, калі ўбачылі хвалю абурэння, пратэсты, акцыі, тэлеграмы, рэзалюцыі, то стушаваліся і былі ўжо не рады, што са мной звязаліся. Таму я вельмі ўдзячны тым, хто выходзіў на такія акцыі. Гэта вельмі важна для тых людзей, якія сядзяць і для развіцця грамадзянскай супольнасці Беларусі ў цэлым.

- Як у вас цяпер з перамяшчэннем, за мяжу можна выехаць?

- Я ў раён не магу выехаць у вёсцы траву пакасіць. Сёння дазнаваўся ў райаддзеле. Нікуды не магу выязджаць за межы менскай кальцавой аўтадарогі.

Фота: bnp.by