Канстанцін Баравы: Пратэсты ў Расеі магчымыя ў сакавіку 2015

Гаворка ўжо будзе ісці не аб патрабаванні расейцаў атрымаць грамадзянскія правы і свабоды, а аб жаданні фізічна выжыць.

Пра гэта расейскі палітык Канстанцін Баравы распавёў liga.net.

- Вы часта бываеце за мяжой. Як да канфлікту паміж Расеяй і Украінай ставяцца выхадцы з краін былога СССР?

- Там людзі не схільныя да ўздзеяння прапаганды, яны адэкватна ўспрымаюць рэальнасць. Але ёсць нейкая частка - гэта некалькі адсоткаў, якія глядзяць расейскай тэлебачанне, або нясуць прапагандысцкае слова. У Лос-Анжэлесе, да прыкладу, ёсць тролі - людзі, якія прапагандуюць у мясцовых чатах, у каментарах пад артыкуламі. Мне асабіста была прыкметная іх роля. У найбуйнейшых заходніх газетах таксама аплачваюцца журналісты, якія друкуюць меркаванні, выгадныя Расеі.

- Гэта вашы здагадкі, ці ў вас ёсць нейкія факты?

- Факты - гэта артыкулы, якія паўтараюць устаноўкі прапагандысцкіх кампаній. Гэта не ў духу свабоднай журналістыкі. Мабыць, гэта кампенсуецца вялікімі ганарарамі.

- Але грамадзяне, якія едуць за мяжу, на адлегласці часцяком глыбока не ўнікаюць у сутнасць таго, што адбываецца. Нават украінцы за мяжой глядзяць расейскія каналы таму, што ўкраінская тэлевізія не прадстаўленая, што фармуе ў іх відавочна непатрыятычнае мысленне.

- Гэта не так. Сапраўды, ёсць тыя, каму не да падзей у Расеі ці на Украіне. Яны з раніцы да ночы падколваюць і ім глыбока напляваць, што адбываецца. Яны хоць і жывуць за мяжой, але інфармацыйна прадаўжаюць заставацца ў Расеі. Гэта малаадукаваныя людзі, якія не вывучаюць мову. Сярэдні партрэт такога прадстаўніка: пенсіянер з сярэдняй адукацыяй, яму не падабаецца жыць за мяжой, ён канфліктуе з маладымі сваякамі.

У тым жа Лос-Анжэлесе на вуліцы Сансэт у аптэцы вісіць вялікі тэлевізар і пастаянна транслюе Першы канал. Я пытаюся ў гаспадара: навошта вам гэтае трызненне глядзець? Кажа, што адмыслова ўключае для пенсіянераў – знаёмае асяроддзе, камфортней сябе адчуваюць. - Але там жа прапаганда! - Ды ніхто не слухае.

На самай справе слухаюць, але вельмі маленькі адсотак.

- У апошнім інтэрв'ю Уладзімір Пуцін сказаў, што Расея падымаецца, але яе спрабуюць назад паставіць на калені. Як думаеце, гэта ён пра што?

- Па-першае, гэта прапагандысцкая ўстаноўка. Па-другое, гэта ўяўнае з'ява - Расея не была на каленях. Да прыкладу, сёння расейскія карпарацыі запазычылі па крэдытах, якія яны атрымлівалі на Захадзе. Гэта значыць раней яны мелі высокую ступень даверу, раз ім давалі грошы. Хіба можна ў такім выпадку казаць, што Расея была на каленях? Гэта наадварот сведчыць аб тым, што мы былі інтэграваныя ў эканамічную і фінансавую сусветную сістэму. А тое, што зрабіў Пуцін - напад на Украіну, канфлікт з Захадам - палітычна і эканамічна адкінула нас на дзесяцігоддзі таму. І довадам таму - кошты ў крамах Расеі.

- Што, зрэшты, не адлюстроўваецца на рэйтынгу прэзідэнта і ягонай каманды. Чаму?

- У Гарбачова ў 1991 годзе было больш за 90%, а роўна праз месяц - у канцы жніўня - менш за 10%. У Пуціна кажуць, што рэйтынг 86%. Вы ўяўляеце расейскага абывацеля, які плаціць у два разы больш за прадукты харчавання, грошай на ежу не хапае, а ён падтрымлівае Пуціна?

- Тым не менш, такія людзі ёсць, па-першае. Па-другое, адкуль такія лічбы бяруцца?

- Я не думаю, што ў Расеі ёсць свабодныя СМІ, на жаль. Нават радыё «Эхо Москвы», тэлеканал «Дождь» - гэта не свабодныя медыя. У той момант, калі яны дазваляюць сабе адхіленні ад генеральнай лініі, тут жа ў іх узнікаюць праблемы. А пра рэйтынг сёння казаць бессэнсоўна. Гэта тое ж, што казаць пра папулярнасць камуністычнай партыі ў Савецкім Саюзе. У 1988-1989 гадах я праводзіў апытанні нашых грамадзян і звычайнай была сітуацыя, калі апытаны наіўна цікавіўся: а які адказ правільны? Гэта не сацыялогія. Людзі запалоханыя, ажыццяўляюцца рэпрэсіі, працуюць спецслужбы.

- Як вы думаеце, што адбылося ў галаве ў першай асобы РФ: блізкі народ ператварыўся ў фашыстаў, Захад - у ворагаў? А бо калісьці Пуцін нават не выключаў, што ў перспектыве Расея можа ўступіць у NATO.

- Справа ў паслабленні улады і разуменні таго, што вечна ажыццяўляць аўтарытарнае кіраванне немагчыма. Пуцін можа выжыць на канфлікце, на супрацьстаянні з Захадам. Гэта кампенсацыя ўнутраных праблем: так, жывем дрэнна, затое мы вялікая краіна, мы аб'яднаныя агульнай ідэяй нянавісці. Асаблівасць такіх прапагандысцкіх установак у тым, што яны лёгка ўключаюцца, але доўга працаваць не могуць. У 1999 годзе, калі пачаліся бамбёжкі ў Югаславіі, была разгорнутая антыамерыканская кампанія ў Расеі. За месяц да яе пачатку менш за 20% расейцаў уважалі ЗША за ворагам №1. Праз месяц пасля пачатку кампаніі - звыш 90%. І далей адсотак памяншаўся, нягледзячы на працяг вайсковай аперацыі. Праз месяц пасля заканчэння кампаніі, гэты паказчык знізіўся да 30%. Стан напружанасці доўга падтрымліваць нельга - чалавек стамляецца, надыходзіць разуменне і адмаўленне, нягледзячы на прапагандысцкі ціск на мазгі.

Украіна не дастаткова актыўна абараняе свае тэрыторыі. Складваецца ўражанне, што ёсць жаданне пачакаць, каб нехта іншы развязаў гэтыя праблемы - Захад, ЗША, NATO…

- І колькі гэта можа прадаўжацца ў цяперашніх умовах? У 2018 расейцы зноў прагаласуюць за Пуціна?

- Не думаю, што гэта прадоўжыцца да 2018 года. Ягор Гайдар (нябожчык в.а. старшыні ўрада РФ ў 1992 годзе) пісаў, што назапашаныя рэзервы знікаюць цягам месяца. Мы бачым, што на ўсе 2,5 трыльёна, якімі валодае Фонд нацыянальнага дабрабыту, ужо ёсць заяўкі ад ВТБ, Раснафты, Газпрама. Калі гэтыя грошы знікнуць, дэфіцыт бюджэту будзе расці, і праз некалькі месяцаў стане не хапаць рэсурсаў для выплаты заробкаў, пенсій. Пачатак сур'ёзных пратэстаў тады можна чакаць у сакавіку 2015 года. Гаворка ўжо будзе ісці не аб патрабаванні насельніцтва атрымаць грамадзянскія правы і свабоды, а аб жаданні фізічна выжыць.

- Расейская апазіцыя можа паўплываць на настрой народа?

- На жаль, у апазіцыі прысутнічаюць нацысцкія ідэі. Той жа Навальны, адзін з арганізатараў Рускага маршу - жыды прэч з Расеі - гэта нацызм сапраўдны, гэта небяспечна для самой Расеі. Акрамя таго, прысутнічаюць левыя камуністычныя ідэі, да прыкладу, Сяргей Удальцоў - нацыяналізацыя, буржуяў да сценкі. Я думаю, што нявызначанасць, звязаная з расейскай апазіцыяй - гэта істотны фактар, які можа адбіцца на будучыні краіны. Існуе, праўда, і лібэральная частка апазіцыі, якая патрабуе канкурэнцыі, эканамічных і дэмакратычных свабодаў. Гэта мы - партыя Заходні выбар, гэта ПАРНАС (Партыя народнай свабоды, са-старшыні Міхаіл Касьянаў і Барыс Нямцоў)

- А Міхаіл Хадаркоўскі?

- Ён робіць дзіўныя палітычныя заявы, кажа, што не гатовы аддаць Крым. Стаць палітычным лідэрам - гэта не значыць, што замест Пуціна трэба прамаўляць яго лозунгі. У такім выпадку трэба пазіцыянаваць сябе не лідэрам апазіцыі, а пераемнікам. Гэтымі заявамі Хадаркоўскі перакрывае сабе шлях у палітычную апазіцыю.

- Якія высновы пасля халоднага прыёму ў Аўстраліі прэзідэнт Расеі мог зрабіць?

- Ён уважае тое, што здарылася лакальнай падзеяй, не вартай увагі прэзідэнта моцнай краіны, якая валодае ядзернай зброяй.

- Вы разам з Валерыяй Навадворскай стваралі партыю Заходні выбар. Пасля яе смерці ў расейскай апазіцыі ёсць годны чалавек, здольны папоўніць гэтую страту?

- Яна была спецыфічным чалавекам. І фігура ўзроўню Валерыі Іллінічны, думаю, не патрэбна. Яе асноўная роля - гэта філосаф, гісторык. Іншымі словамі, яе функцыя была не гэтулькі палітычнай, колькі асветніцкай. Асветай цяпер многія займаюцца. Праўда, у адрозненне ад Навадворскай, яны займаюць недакладныя палітычныя пазіцыі - гатовыя і з уладай супрацоўнічаць, і з нацыяналістамі.

- У вас ёсць рэцэпт спынення вайны ў Данбасе?

- Ён вельмі просты - вывад расейскіх войскаў з усходу Украіны і з Крыма. Думаю, гэта адбудзецца досыць хутка таму, што ў Крыме тэрыторыя ператвараецца ў пустыню, а на ўсходзе - у набор крымінальных анклаваў. Мне здаецца, што Украіна не дастаткова актыўна абараняе свае тэрыторыі. Складваецца ўражанне, што ёсць жаданне пачакаць, каб нехта іншы вырашыў гэтыя праблемы - Захад, ЗША, NATO. Калі Пётр Парашэнка будзе чакаць, што нехта замест яго пачне цягаць каштаны з агню, гэта можа скончыцца трагічна для Украіны.

Фота: DELFI