Алесь Бяляцкі: Падтрымліваючы Лукашэнку, Захад падтрымлівае і Пуціна

У крытычных выпадках механізм санкцый - адзіны.

У дзень памяці Вацлава Гавела старшыня праваабарончага цэнтра «Вясна» і былы палітвязень Алесь Бяляцкі прыехаў у Прагу на запрашэнне Міністэрства замежных спраў Чэхіі, паведамляе «Радыё Свабода».

Праваабаронца распавёў, ці варта чакаць пацяплення ў дачыненнях з ЗША і аб небяспецы падтрымання Лукашэнкі з боку міжнароднай супольнасці.

- Цяперашняе Міністэрства замежных спраў Чэхіі дыстанцуецца ад палітыкі Вацлава Гавела ў галіне правоў чалавека. Вы асабіста бачыліся з Вацлавам Гавелам. Што, па-вашаму, змянілася з тых часоў?

- Вядома, ёсць пэўныя трывожныя сігналы, як, напрыклад, выказванні прэзідэнта Зэмана. Ёсць нявызначаная пазіцыя Чэхіі ў дачыненні да агульнай пазіцыі Еўразвяза ў сувязі з расейска-ўкраінскай вайной. Але мне здаецца, што разумны пачатак, закладзены Вацлавам Гавелам у чэшскую палітыку, застаецца. Прынамсі, калі казаць пра сітуацыю з правамі чалавека ў Беларусі, чэшскі ўрад займае досыць зразумелую і выразную пазіцыю.

- У Вас прайшла сустрэча ў Міністэрстве замежных спраў Чэхіі. Раскажыце, калі ласка, ці памятаюць у Чэхіі пра Беларусь, ці атрымалі Вы там падтрымку?

- Гэта была звычайная рабочая сустрэча ў аддзеле, які займаецца ўсходнееўрапейскімі праблемамі, у тым ліку і Беларуссю. У асноўным, я там распавядаў пра сітуацыю з правамі чалавека, пра тое, што адбываецца ў нашай краіне.

Улады пачалі рыхтавацца да выбараў, якія адбудуцца ў наступным годзе. Гэта рэпрэсіі, якія адбываюцца ў дачыненні да канкрэтных людзей, а таксама прыняцце паправак у закон, які тычыцца распаўсюджвання інфармацыі ў Беларусі. Улады ствараюць законныя падставы для спынення плюралізму ў медыяпрасторы. Прычым гэтыя абмежавальныя папраўкі будуць тычыцца і праваабарончага цэнтра «Вясна», бо наш сайт унесены ў спіс забароненых да прагляду сайтаў у дзяржаўных установах. Усё гэта сведчыць аб тым, што адной рукой улады выпусцілі мяне, але іншай рукой працягваюць рэпрэсіўныя дзеянні.

- ЗША заявілі пра намер аднаўлення дыпламатычных стасункаў з Кубай, нягледзячы на тое, што ў гэтай краіне ёсць вязні сумлення і працягваюцца палітычныя рэпрэсіі. Чаго ў гэтым выпадку можна чакаць Беларусі?

- Куба - гэта ўнікальны выпадак. Сітуацыя там не паляпшаецца ўжо доўгі час, хоць народ даведзены да галечы і беднасці. Але ніякага супраціву мы там не бачым, бо гэтая ізаляцыя дала магчымасць стварыць такі вялікі канцлагер. Што тычыцца санкцый, якія ўжываюцца ў міжнароднай палітыцы, то я з'яўляюся іх прыхільнікам. Але яны як лекі: калі іх мала дасі хворай дзяржаве або хвораму грамадству - яны не дапамогуць. Калі іх шмат дасі - яны могуць нашкодзіць. І тут трэба вельмі індывідуальна вызначаць тую дозу, тую форму санкцый, якая магла б дапамагчы спыніць супрацьпраўныя дзеянні з боку дзяржавы.

Што тычыцца стасункаў з Беларуссю, то я не думаю, што трэба чакаць сур'ёзных зменаў. Таму што асноўныя прычыны, паводле якіх былі ўведзеныя палітычныя санкцыі, не зніклі. Таму логіка падказвае, што пераменаў і з санкцыямі не будзе. Але падкрэсліваю - палітычныя санкцыі, паколькі эканамічныя былі нязначнымі і то цяпер яны амаль скасаваныя ўсе.

- Ці не будзе змены палітыкі Абамы ў дачыненні да краіны, дзе ёсць рэпрэсіі, таксама прыкладам для Еўразвяза, які можа адмовіцца ад выкарыстання санкцый у дачыненні да Расеі?

- У некаторых крытычных выпадках механізм санкцый - адзіны мірны механізм, які застаецца ў міжнародных стасунках. Крызіс фінансавай сістэмы ў Расеі з'яўляецца следствам санкцый, з дапамогай якіх Еўразвяз дасягае пастаўленых задач, каб даць трывожны званок расейскім уладам з нагоды канфлікту ва Украіне. Залежыць ад таго, ці прыслухаецца Расея. Але расейскія ўлады выкарыстоўваюць сітуацыю канфлікту і напружаных стасункаў з Еўразвязам, каб расправіцца з няўрадавымі арганізацыямі і сродкамі масавай інфармацыі ў краіне. Расея становіцца класічнай паліцэйскай дзяржавай.

- Як тады Еўропа павінна паводзіць сябе ў адносінах да Беларусі, калі існуюць рознагалоссі ў тым, як сябе паводзіць з Пуціным?

- Падтрымліваючы рэжым Лукашэнкі, міжнароднае супольнасць падтрымлівае і рэжым Пуціна. Я маю на ўвазе і эканамічную, і палітычную, і маральную падтрымку. Гэта вынікае з тых цесных эканамічных і палітычных сувязяў, якія ўсе гэтыя 20 гадоў беларускі рэжым наладжваў з расійскім дзяржавай. Мы повлазили ў такую колькасць аб'яднанняў: ЕЭС, ЕўрАзЭС і іншыя, што ўжо самі блытаемся ў такой вялікай колькасці абрэвіятур. А па сутнасці гэта ёсць паступовая страта незалежнасці беларускай дзяржавы і ўваходжанне яго ў гэтую ўсходнеазіяцкая карпарацыю, дзе не выконваюцца правы чалавека, адсутнічае чалавечую годнасць, не забяспечваецца сацыяльныя правы і абароны.

Але калі казаць пра санкцыі, то ў 2011 годзе менавіта эканамічныя санкцыі - хай і невялікія - згулялі велізарную ролю ў тым, што маштаб рэпрэсій у Беларусі спыніўся і вельмі хутка вызвалілі палітычных зняволеных, якіх тады было за кратамі некалькі дзясяткаў чалавек. Гэта быў дзейны інструмент, які працаваў на вызваленне палітычных зняволеных.

- Сёння ўвесь свет успамінае Вацлава Гаўла. З'явіцца ў Беларусі такая асоба, як першы прэзідэнт Чэхіі?

- Я перакананы, што калі не Вацлаў Гавэл, то свой дэмакратычны лідэр у нас, безумоўна, з'явіцца. Але галоўнае, каб у нас з'явілася такая сітуацыя, якая магла б нарадзіць і падтрымаць гэтага дэмакратычнага лідэра.

Фота: charter97.org