Адмысловы дакладчык ААН падрахаваў «вынікі года» ў Беларусі

2015 будзе ключавым годам для Беларусі.

Пераслед праваабаронцаў і рэпрэсіі супраць СМІ не дазваляюць казаць пра яе паляпшэнне. Пра гэта заявіў адмысловы дакладчык Арганізацыі Аб'яднаных Нацый у пытанні аб сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі Міклаш Харашці. Яго даклад апублікаваны на сайце Вярхоўнага прадстаўніка ААН у правах чалавека (пераклад - charter97.org).

«У 2014 годзе ўрад Беларусі прыклаў некаторыя намаганні, каб знізіць напружанасць у рэгіёне. Але, нягледзячы на чаканні міжнароднай супольнасці, выяўленая як на двухбаковым, так і на шматбаковым узроўні, сітуацыя з правамі чалавека ў Беларусі не паказвае ніякіх прыкмет паляпшэння, - гаворыцца ў дакуменце. - Пераслед праваабаронцаў і рэпрэсіі ў дачыненні да незалежных журналістаў працягваліся на працягу года. У снежні былі прынятыя папраўкі ў Закон аб СМІ, якія забяспечылі поўны кантроль з боку дзяржавы над усімі сайтамі. У краіне па-ранейшаму выносяцца і прыводзяцца ў выкананне смяротныя прысуды».

Права на свабоду мірных сходаў і асацыяцый у Беларусі па-ранейшаму значна абмежаванае.

«Жорсткія захады і разгон дэманстрацый прывялі да павелічэння колькасці адвольных затрыманняў і так званых прэвентыўных арыштаў прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці, - адзначае Міклаш Харашці. - Адзін з актывістаў - Павел Вінаградаў - быў арыштаваны пятнаццаць раз у гэтым годзе.

Выпадак Алены Танкачовай дэманструе паўсюдны пераслед праваабаронцаў».

Адмысловы дакладчык ААН адзначае ўзмацненне рэпрэсій у дачыненні да журналістаў і незалежных СМІ.

«Як паведамляла прадстаўніца АБСЕ ў пытаннях свабоды прэсы Дуня Міятавіч 12 снежня, у другой палове года ўзмацніўся пераслед незалежных журналістаў і сяброў Беларускай асацыяцыі журналістаў (БАЖ). Дзясяткі аўтараў інтэрнэт-паведамленняў, якія ўтрымлівалі фатаграфіі, зробленыя на вуліцах, былі аштрафаваныя нібыта за парушэнне правілаў аб публічных сходах.

З 19 снежня беларускія ўлады блакуюць асноўныя незалежныя сайты Беларусі - Charter97.org, БелаПАН, naviny.by, «Беларускі партызан», і некаторыя іншыя.

Радыкальна новы этап прыгнёту свабоды выказвання адзначаны папраўкамі да Закону аб СМІ, прынятымі ў «парламенце» 17 і 18 снежня без якіх-небудзь кансультацый з грамадскасцю і на закрытых пасяджэннях. Яны ставяць практычна ўсе формы інтэрнэт-камунікацый пад прамую цэнзуру з боку дзяржавы. Законапраект стварае «ўсёабдымны рэестр распаўсюднікаў інфармацыі» і абавязвае інфармацыйныя рэсурсы прасіць дазвол на працу ў «працэсе рэгістрацыі».

Новыя правілы ўскладаюць адказнасць на сайты за ўсякі матэрыял або каментар, які можа ўважацца за «шкодны для інтарэсаў дзяржавы». Гэта дазваляе дзяржаўным органам выносіць папярэджанні. СМІ, якія атрымалі іх, могуць быць выдаленыя з базы звестак і такім чынам страціць «права на распаўсюд інфармацыі». Акрамя таго, закон абмяжоўвае замежную ўласнасць у любым СМІ да 20% капіталу», - гаворыцца ў дакладзе.

Міклаш Харашці адзначае, што Беларусь застаецца адзінай краінай у Еўропе, якая захоўвае смяротнае пакаранне. У 2014 годзе яна правяла тры пакарання, апошняе з якіх - у кастрычніку.

Таксама ён заявіў, што органы ўлады Беларусі павінны паважаць абавязацельствы, узятыя імі і выконваць рэкамендацыі, зробленыя з дапамогай механізмаў ААН у правах чалавека.

«У маім апошнім дакладзе Генеральнай Асамблеі Арганізацыі Аб'яднаных Нацый я зрабіў шэраг рэкамендацый ураду для стварэння бяспечных і спрыяльных умоў для праваабаронцаў і павагі да права на свабоду асацыяцыі, сходаў і выказвання меркаванняў і прапанаваў сваю падтрымку для іх рэалізацыі, - адзначыў ён. - Урад ніяк не адрэагаваў на маю прапанову. Адной з прынятых рэкамендацый былі гарантыі свабоды аб'яднанняў і выказвання меркаванняў, у тым ліку для прэсы, праваабаронцаў, палітычных партый, грамадскіх арганізацый і прафсаюзаў.

2015 будзе ключавым годам для Беларусі праз прэзідэнцкія выбары, якія павінны прайсці ўвосень. Свабода сходаў, асацыяцый і выказвання з'яўляюцца перадумовамі для правядзення свабодных і справядлівых выбараў. Урад павінен ужо цяпер прывесці заканадаўства і практыку ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі, а таксама гарантаваць незалежнасць арганізацый грамадзянскай супольнасці і сродкаў масавай інфармацыі, даючы ім магчымасць працаваць легальна і без прыгнёту або рэпрэсій».

Міклаш Харашці падкрэсліў, што па-ранейшаму гатовы супрацоўнічаць з урадам Беларусі ў рэалізацыі рэкамендацый, пра якія гаворыцца ў дакладзе.