Таямніца апошняй дыктатуры Еўропы (Відэа)

Брытанскі тэлеканал Channel 4 News падпольна зняў фільм пра Беларусь.

Аўтар сюжэту - журналіст Джонатан Ругман, якога нядаўна не ўпусцілі ў Беларусь, аднак аператар тэлеканала змог трапіць на тэрыторыю краіны.

У 12-хвілінным фільме расказана пра Беларусь - апошнюю дыктатуру Еўропы, «выпадковага калгасніка» на пасадзе прэзідэнта і пра яго сына ад асабістага лекара.

У сюжэце паказаны Менск апошніх дзён падчас гульняў чэмпіянату свету па хакеі, а таксама кадры жорсткага разгону акцыі пратэсту супраць фальсіфікацыі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў 2010 года. У інтэрв'ю тэлеканалу жонкі палітвязняў Алеся Бяляцкага і Мікалая Статкевіча распавядаюць пра катаванні, якім падвяргаюцца іх мужы ў турмах.

Відэа суправаджаецца артыкулам Джонатана Ругмана «Таямніца апошняй дыктатуры Еўропы». Прыводзім яго тэкст цалкам (пераклад - charter97.org).

- Беларускія памежнікі выправадзілі мяне з краіны, але наш знаходлівы аператар Channel 4 News усё ж такі прашмыгнуў міма іх, каб хоць мімаходам убачыць найбольш рэпрэсіўны рэжым у Еўропе.

Я мяркую, што факт забароны майго ўезду ў такую ​​дыктатуру як Беларусь - гэта своеасаблівы знак пашаны.

Беларускія памежнікі суправадзілі мяне на цягнік з Літвы ў ходзе звычайнай пашпартнай праверкі ледзь раней у гэтым месяцы. Яны былі апранутыя ў зялёныя фуражкі і паліто, як атрыбутыку з аднаго з фільмаў Шона Конэры пра халодную вайну, якія ён пачаў ствараць толькі да канца сваёй кар'еры дзеля грошай, і, верагодна, пра гэта пашкадаваў. Беларусь - гэта жывы музей савецкага камуністычнага мінулага.

«Штосьці не так з пашпартам», - працягвалі паўтараць памежнікі паміж ліхаманкавымі званкамі нейкага нябачнага кантралёра перш чым адправіць мяне наступным цягніком назад у Вільню.

Я падаў на рабочую мульцівізу ў «апошнюю дыктатуру Еўропы», атрымаў яе, а пасля майго першага візіту ў сакавіку я атрымаў электронны ліст ад беларускай амбасады ў Лондане, у якім гаварылася, што мая віза ануляваная.

Калі амбасада Вялікабрытаніі ў Менску запыталася ў міністэрства замежных спраў у чым справа, адказам было «абмеркаванне гэтага пытання знаходзіцца па-за нашай кампетэнцыі».

Альбо ніхто не ведаў, альбо ніхто не хацеў ведаць, чаму мне забаранілі ўезд у Беларусь, улічваючы страх перад Аляксандрам Лукашэнкам і яго грознай службай выведкі.

Мае беларускія сябры выказалі здагадку, што КДБ аддаў загад ануляваць маю візу (Беларусь з'яўляецца адзінай былой савецкай рэспублікай, дзе спецлужбы па-ранейшаму называюцца КДБ), але я ўсё яшчэ спадзяваўся на ўезд з іншай мэтай уезду: віза не патрабуецца для журналістаў, якія наведвалі краіну падчас чэмпіянату свету па хакеі.

Ведаеце, беларусы, якіх я сустракаў (акрамя чалавека са змяінымі вачыма з КДБ, дыслакаванага ў Лондане, з якім давялося выпіць кавы ў Кенсінгтане) з'яўляюцца адным з самых сумных і самых прывабных народаў, якіх я калі-небудзь сустракаў, з гісторыяй, якая адчайна мае патрэбу ў тым, каб быць расказанай.

Беларусь страціла больш за два мільёна людзей падчас Другой сусветнай вайны толькі для таго, каб быць вызваленай Чырвонай Арміяй Іосіфа Сталіна, які затым аднавіў свае «чысткі», якія прынеслі яшчэ сотні тысяч загінулых. У гэтага народа была вытрасеная душа, і ён так да гэтага і не акрыяў. Бо калі распаўся Савецкі Саюз, беларусы зрабілі памылку, абраўшы невядомага калгасніка па імі Аляксандр Лукашэнка на першых дэмакратычных выбарах 1994 года.

Лукашэнка, якому 59 гадоў, у цяперашні час святкуе свой ​​20-гадовы юбілей ва ўладзе, сфальсыфікаваўшы кожныя чарговыя выбары, нейтралізаваўшы парламент, зачыніўшы за кратамі сваіх супернікаў і ўвёўшы цэнзуру ў прэсе.

Былы амбасадар Вялікабрытаніі ў Беларусі Браян Бэнет лічыць, што Лукашэнка цалкам можа мець псіхічнае расстройства, аднак можа кіраваць гэтай нацыяй з 10 мільёнаў чалавек яшчэ дзесяцігоддзямі.

Дэманстрацыі забароненыя і паклёп на дзяржаву з'яўляецца крымінальным злачынствам. Прэзідэнт прапанаваў унесці папраўку ў закон, які дазваляе сілам бяспекі расстрэльваць пратэстоўцаў у выпадку беспарадкаў.

Адзіная еўрапейская краіна з пакараннем смерцю забівае зняволеных стрэлам у патыліцу - былі два такіх пакаранні ў апошні час. Але ў Беларусі ёсць такія пакуты, захаваныя ў яе нацыянальнай памяці, што нават да злачынстваў Лукашэнкі многія ставяцца памяркоўна. І хаос суседняй Украіны паслужыў напамінам, што калі вы скінулі таго, каго фінансуе Масква, далей можа быць значна горш.

«Дайце ім прыехаць, паглядзець, мы не будзем нічога хаваць» - сказаў дыктатар беларускаму «парламенту» ў сваім штогадовым пасланні ў мінулым месяцы, заявіўшы, што не будзе ніякіх абмежаванняў для замежных журналістаў падчас чэмпіянату свету па хакеі.

Нягледзячы ні на што

Я быў акрэдытаваны ў якасці карэспандэнта гэтай падзеі. Я нават паехаў у Менск і сустрэўся з арганізатарамі турніраў, здзейсніў паездку на зусім новы хакейны стадыён і абмеркаваў тонкасці гульні з кіраўніцтвам нацыянальнай каманды.

Але, як аказалася, словы Лукашэнкі бессэнсоўныя: мой ліст аб акрэдытацыі быў адхілены беларускімі памежнікамі. Я ў цяперашні час неўязны, і ніхто ў гэтай дыктатуры не растлумачыў мне чаму.

Тым не менш, седзячы на бяспечнай адлегласці ад мяне, у гэтым вагоне цягніка быў мой сябар Рэй, аператар Channel 4 News. Мала таго, што Рэй не сышоў з цягніка, але і зрабіўшы выгляд, што не ведае мяне, і паспяхова даехаў да Менска. З гэтага, дарэчы, можна паказаць, што дыктатура часам не такая адзіная, як ёй, павінна быць, здаецца.

Такім чынам, наш фільм пра Лукашэнку быў створаны насуперак усяму. Гэта фільм пра тое, як былы калгаснік і фанатык здаровага ладу жыцця цяпер правіць баль. Чалавек апантаны хакеем, хоць уразацца ў яго на лёдзе забаронена. Дыктатар «старой загартоўкі», настолькі паранаідальны, што нават забаронена паказваць па тэлевізары кадры яго патыліцы.

Акрамя выдатнай аператарскай працы Рэя - ён здымаў патыліцу прэзідэнта, а таксама штаб-кватэру КДБ, і ўсё сыходзіла яму з рук - гэта фільм, які ніколі б не быў зроблены, калі б ён не меў невялікую армію звычайных (і натуральна, ананімных) беларусаў, якія прынялі на сябе рызыку ад нашага імя.

Прычына, па якой яны зрабілі гэта, простая: краіна, якую яны любяць, выпадае з сусветных навінаў так часта, што кожны шанец вярнуць яе ў парадак дня толькі вітаецца.

Украіна, па праву, атрымлівае больш увагі. Але калі вы хочаце ведаць, як выглядае расейская мадэль краіны-нахлебніка - той, якая больш-менш выконвае загады з Масквы - едзьце ў Беларусь. Калі можаце.