Ля «Барысава каменя» ў Полацку ўсталявалі шыльду з памылкамі

Інфармацыя, прыведзеная на таблічцы, усталяванай побач з «Барысавым каменем» у Полацку, утрымлівае шэраг недакладнасцяў.

У пачатку лістапада мінулага года побач з гісторыка-культурнымі і архітэктурнымі помнікамі горада былі ўсталяваныя шыльды з кароткімі апісаннямі помнікаў. З'явілася такая і ля «Барысава каменя» размешчаная на ўзгорку ля Сафійскага сабора. Праўда, прыведзеная на ёй інфармацыя, утрымлівае шэраг недакладнасцяў. Пра гэта «Хіміку» распавёў гісторык Ігар заліў:

«Не вер вачам сваім» - гэтыя словы з вядомага афарызму Казьмы Пруткова паўсталі ў памяці пры аглядзе «Барысава каменя» - помніка манументальнай эпіграфікі Беларусі першай паловы XII стагоддзя, які стаяў ля Сафійскага сабора ў Полацку. Да гэтага часу быў упэўнены, што крыж, выбіты на яго паверхні ў тыя даўнія часы - чатырохканцовы. Аднак у суправаджальным тэксце на інфармацыйнай пласціне, размешчанай побач з каменем, насуперак відавочнаму, сцвярджаецца, што ён шасціканцовы. Уважліва агледзеў яшчэ раз арыгінал малюнка на камені - крыж чатырохканцовы, стаіць на трохступнёвым падножжы - Галгофе. Чытаю на пласціне - «шасціканцовы». Не здымаючы даўно ўжо закладзеныя акуляры, чытаю далей і са здзіўленнем даведаюся, што, на думку складальнікаў тэксту, вёска Падкасцельцы, у якой і ляжаў шматлікія стагоддзі гэты камень, размешчаная на правым беразе Заходняй Дзвіны. Гляджу на захад, па цячэнні ракі, і з палёгкай пераконваюся, што вёска Падкасцельцы, нават пасля ўваходу ў склад Наваполацка, засталася на сваім спрадвечным месцы - на паўднёвым, левым беразе ракі Заходняй Дзвіны.

Далей па тэксце мы даведаемся, што парода гэтага каменя - «палявы шпат». Аднак у 1981 годзе, яшчэ да ўздыму каменя з рэчышча ракі, мною быў зроблены запыт на вызначэнне геалогіі каменя ў Інстытут геахіміі і геафізікі АН БССР, на імя дырэктара Радзіма Гаўрылавіча Гарэцкага. У адказе на запыт, за подпісам старэйшага інжынера інстытута Вінакурава В. Ф. і мл навуковага супрацоўніка Рунца Е. П., парода каменя пазначаная як «граніт рапаківі», што ў перакладзе з фінскага азначае «гнілы камень». Карэннае заляганне гэтай пароды - Выбарскі масіў поўначы Ленінградскай вобласці. Дакумент гэты павінен захоўвацца ў архіве ГПІКЗ. А палявы шпат з'яўляецца толькі адным са складнікаў як і слюда, кварц ды іншыя кампаненты, што і ўтвараюць пароду гранітаў», - кажа гісторык.