«Дасягненне крытычнай масы ўжо не за гарамі»

Ціск на ўладу ўнутры Беларусі будзе нарастаць.

Учорашняя прамова дыктатара напэўна засмуціла ўсіх, хто чакаў пачуць у ёй галоўнае для сябе - што ў эканоміцы Беларусі пачнуцца рэформы. Яны пачулі прама супрацьлеглае: у нас ужо ўсё добра, і ніякія рэформы нам не патрэбныя. А пра падтрымку прыватнага бізнэсу Лукашэнка ўвогуле не сказаў ніводнага слова, піша БДГ.

Цырымонія «інаўгурацыі», якая адбылася ў пятніцу апынулася і нечаканай (пра яе абвясцілі толькі ў сераду), і вельмі хуткай (на ўсё пайшло крыху больш за гадзіну). Ключавым момантам мерапрыемства, безумоўна, стаў выступ кіраўніка, якое прагучаў адразу пасля прыняцця ім прысягі.

Вельмі і вельмі многія чакалі пачуць у гэтым выступе словы аб пачатку ў Беларусі эканамічных рэформаў. У гэтым годзе «прэзідэнцкія выбары» упершыню прайшлі ва ўмовах эканамічнага спаду, калі многім стала відавочна: існуючая сістэма не занадта жыццяздольная, эканоміка вымагае структурных рэформаў. Больш за тое, за апошнія некалькі тыдняў у Менску адбылося некалькі эканамічных канферэнцый, на якіх аб рэформах казалі акурат людзі з каманды кіраўніка. Віцэ-прэм'еры, намеснікі міністраў, намеснік кіраўніка адміністрацыі Лукашэнкі, памочнік ды іншыя высокапастаўленыя чыноўнікі - усе яны казалі пра рэформы. Аб скарачэнні інфляцыі, аб падтрымцы малога і сярэдняга бізнесу, аб удасканаленні Дырэктывы №4 і дзяржаўна-прыватным партнёрстве, аб стабілізацыі беларускага рубля, аб адмове ад планавай эканомікі і ад дзяржаўнай падтрымкі стратных прадпрыемстваў.

Але Лукашэнка з самага пачатку свайго выступу заявіў: рэформаў не чакайце. «Занадта шмат сёння кажуць і пішуць аб структурных рэформах. І ніхто, заўважце, не сказаў: а што гэта за рэформы? Але калі хтосьці за рэформы, так вы ж будзьце людзьмі, скажыце, што трэба зламаць палітычны лад, дзяржаўны лад Беларусі, трэба падзяліць, разрэзаць дзяржаўную ўласнасць і раздаць. Трэба гаварыць адкрыта: на гэтыя нас штурхаюць рэформы і за гэтыя рэформы сёй-той сёння ў свеце гатовы шмат заплаціць», - сказаў ён.

Фактычна, у сваім выступе Лукашэнка прайграў класічны «манеўр ухілення»: ён пачаў казаць не пра эканоміку - самую хваравітую цяпер тэму для беларусаў - а пра тое, як добра ў нашай краіне цяпер развітая ахова здароўя, пра жанчын і дзяцей, акружаных дзяржаўным клопатам, пра дзяржаўную апеку над пенсіянерамі, пра выхаванне і адукацыю.

Пасля чаго заявіў: усе пералічанае можа забяспечыць толькі створаная ў Беларусі «сацыяльная дзяржава».

«Кажуць: рэформы. Так што, давайце сёння рэфармуем ахову здароўя? Давайце яе паламаем? Мы такія рэформы праводзіць не будзем - падвышэнне пенсійнага ўзросту, платная медыцына, платная адукацыя. Нам такія рэформы не патрэбныя! - заявіў ён. - Які буржуй будзе за свой кошт утрымліваць старых і дзяцей? Толькі дзяржава можа гэта рабіць! У гэтым сутнасць сацыяльнай дзяржавы. Мы яе стварылі, і мы не можам з гэтага шляху сысці».

«Як ні дзіўна, але ён абсалютна мае рацыю. Сапраўдныя эканамічныя рэформы немагчымыя без палітычных, а любыя палітычныя рэформы несумяшчальныя з дырэктыўным стылем праўлення і здымаюць яго, як вада пясок, - сказаў эканаміст Леў Марголін, намеснік старшыні АГП. - Што ж тычыцца «ніхто не сказаў што гэта за рэформы», то пра іх можна спытаць у экспэртаў МВФ, ЕАЭС, у сваіх незалежных экспэртаў, у рэшце рэшт у Рудога, Снапкова, Румаса і гэтак далей. Дэталі будуць адрознівацца, але сутнасць будзе практычна ідэнтычная. І той факт, што Лукашэнка штораз вяртаецца да пытання эканамічных рэформаў, азначае, што ціск усярэдзіне сістэмы нарастае і яму ўсё складаней яго ігнараваць. Дасягненне крытычнай масы ўжо не за гарамі».

Складана было не заўважыць, што кіраўнік выступаў надзвычай эмацыйна, хутка і гучна, напорыста. Падчас ягонага выступу сваю порцыю крытыкі атрымалі і прыхільнікі пераўтварэнняў у ягоным ўласным асяроддзі і ва ўрадзе.

«Рэфарматары штурхаюць мяне на рэформы: «Глядзіце, які рэйтынг даверу! Амаль увесь народ за прэзідэнта! Давай хуценька правядзем рэформы! Давай рэзаць па жывым». Я ім адказваю: пачнем рэзаць з тых, хто гэта прапаноўвае. Так не пойдзе! Вось вам мой адказ, прынамсі на найбліжэйшыя пяць гадоў, пакуль я прэзідэнт», - рэзюмаваў Лукашэнка.

«Лукашэнка, мякка кажучы, перакручвае. І калі кажа пра тое, што ніхто не ведае, што маецца на ўвазе пад структурнымі рэформамі - яго ж уласны саветнік у эканоміцы цалкам разумна сабе гэта ўяўляе ды іншым тлумачыць, - упэўненая аналітык праекта BIPART Іна Рамашэўская. - І калі кажа, што рэформы - гэта падзяліць і раздаць дзяржаўную ўласнасць - вялікая частка гэтай уласнасці падлягае акуратнаму банкруцтва, на яе ніхто даўно не глядзіць з сквапнасцю. А вось з нагоды таго, што рэформы прывядуць да трансфармацыі палітычнага ладу - гэта цалкам рэальны страх, боязь пазбавіцца кантролю над эканамічнымі працэсамі, а значыць, і асновы сённяшняй сістэмы ўлады».