Андрэй Більжо: Георгіеўская стужка сёння - сімвал ідыятызму

Сітуацыя з георгіеўскай стужачкай у Расеі блізкая да масавага псіхозу.

Маскоўскі заалагічны салон прапанаваў бясплатна татуяваць сабак у гонар Дня Перамогі. На цела жывёлін прапануецца наносіць георгіеўскую стужку. Журналісты пацікавілася ў кансультанта салона, ці можна накалоць на сабаку расейскі трыкалор. Выявілася, што акцыя распаўсюджваецца толькі на георгіеўскую стужачку - іншыя колеры нанесці нельга. "Коммерсант FM" абмеркаваў тэму з Андрэем Більжо - мастаком, пісьменнікам і рэстаратарам, а з адукацыі псіхіятрам.

- Дабрыдзень, Андрэй Георгіевіч!

- Дабрыдзень, Даша. Што да мяне, сітуацыя з георгіеўскай стужачкай блізкая да масавага псіхозу. І калі б правялі апытанне, я б склаў яго прыблізна так: "Ці ведаеце вы, што такое георгіеўская стужачка?", - і 10% адказалі б: "Так, ведаем", і 90% адказалі б: "Не, не ведаем, і навошта мне гэта ведаць, я раблю як усе ". І другі варыянт пытання такі: адны б адказалі на пытанне "Чаму вы носіце георгіеўскую стужачку?", - "Бо мой бацька, дзед ды іншыя сваякі ваявалі", другі варыянт адказу: "Усе носяць - і я нашу", трэці варыянт адказу : "Далі на працы", чацвёрты варыянт адказу: "Так лягчэй зрабіць кар'еру". Апошнія два варыянты набралі б больш за ўсё адсоткаў: "Так лягчэй зрабіць кар'еру", "Нашу, бо носяць усе" і "Далі на працы".

Напраўду гэта парадокс, бо стужачка з'яўляецца ўсюды, яна заснаваная Кацярынай II падчас расейска-турэцкай вайны, выдавалася толькі за мужнасць і разважлівасць. І дзе вось гэтая частка разважлівасці? Яе няма, стужачка магла перадавацца ў спадчыне, але яе пазбаўлялі магчымасці насіць тых, хто чымсьці сябе абняславіў. Потым стужачка з'явілася ўжо ў іншым варыянце ў 1942 годзе, і затым у 1943 як гвардзейская стужачка, таму казаць "георгіеўская" ўвогуле немагчыма. І спалучэнне георгіеўскай стужачкі, якую насіла Белая гвардыя, і 1 траўня - гэта наогул нонсэнс! Якая георгіеўская стужачка? Мы што, белагвардзейцы, адзначаем свята пралетараў і працы? Задумайцеся, сябры мае!

І наогул, сімвал перастае быць сімвалам чагосьці, калі ён становіцца сімвалам чагосьці новага: калі георгіеўская стужачка на торце, калі яна на нямецкай машыне BMW, калі яна на капоце, калі яна на зламаным крэсле - гэта я распавядаю тое, што я бачыў, - калі яна на вазку, з дапамогай якога дворнікі-гастарбайтэры збіраюць смецце, і там вісіць георгіеўская стужачка - гэта што такое? Гэта значыць, на працы раздалі і сказалі: "Павінна вісець усюды". Вось гэта, сябры мае, называецца масавым псіхозам, калі мы з вамі не задумваемся над існасцю, а робім, як усе, і як толькі ўзнікае момант: "Я хачу рабіць, як усе", трэба задаць сабе пытанне: "А ці правільна робяць усе астатнія?".

Чым адрозніваецца масавы псіхоз ад нейкіх іншых паводзін і псіхатычных паводзін? Тым, што той, хто ў гэтым псіхозе знаходзіцца, пазбаўлены "крытыкі", як кажуць псіхіятры, або абыходкавай мовай - самакрытыкі. І потым, ідэя сама траціцца: няма нічога страшнейшага для забойства самой ідэі, якой бы добрай яна ні была, чым яе распаўсюджванне ў масавым маштабе - вось тады гэта ўжо набівае аскому і выклікае млоснасць. У Савецкім Саюзе выява Леніна ўсюды, абсалютна ўсюды выклікала млоснасць.

- Як Вы мяркуеце, георгіеўская стужка цяпер - гэта сімвал чаго?

- Сёння гэта сімвал ідыятызму, бо не мае гэта дачынення да сапраўднага адчування памяці аб тых, хто загінуў на вайне і ўчыніў геройства. Бо калі георгіеўская стужачка прывязваецца да хваста сабакі, да хмызняку на дарозе, вісіць дзесьці над сметніцай у першасным сэнсе гэтага слова - то якая гэта памяць, пра што мы гаворым? Хіба гэта памяць аб тых мільёнах палеглых? І потым, Дзень Перамогі адзначаўся да 2005 года, калі з'явілася гэтая стужачка, без гэтай стужачкі нейкім чынам, ніхто яе не насіў, паверце мне. Мой тата прайшоў вайну, я знайшоў ягоных франтавікоў, бо ён быў даволі сціплым чалавекам: ні воднага з ягоных сяброў не было георгіеўскай стужачкі, ніхто яе не насіў. Гэта прыдумалі маладыя хлопцы, якія належалі да групы "Нашы" у 2005 годзе, адзін з іх - стваральнік і вынаходца гэтай георгіеўскай стужачкі – быў неяк у мяне на праграме на тэлеканале "Мір", і пакрыўдзіўся, выдаў гістэрычны прыпадак за тое, што яго не ўзгадалі, што менавіта ён прыдумаў гэтую георгіеўскую стужачку. Вось адкуль ідуць карані: 2005 год, група "Нашы" прыдумалі, і тут жа падхапілі і адціснулі групу "Нашы", гэтых маладых людзей, і ўзялі на ўзбраенне ўлады. Як толькі спускаецца нешта згары ўладамі, дык ад гэтага трэба трымацца далей, сябры мае, бо тады гэта будзе выкарыстана зусім у іншай сімвалічнай сістэме. Будзьце здаровыя і трымайце сябе ў руках - я забыўся сказаць сваю сакрамэнтальную фразу.