Уладзімір Кавалкін: Магчыма, давядзецца абвяшчаць дэфолт

Ці хопіць золатавалютных рэзерваў, каб разлічыцца з крэдыторамі?

Беларусь усё глыбей увязае ў пазыках. Паводле звестак Міністэрства фінансаў, замежная дзяржаўная запазычанасць вырасла за чатыры месяцы на 652 мільёны даляраў, склаўшы 13,1 млрд даляраў.

А рэсурсы для разлікаў з крэдыторамі растаюць з кожным днём. Толькі за апошнія некалькі гадоў золатавалютныя рэзервы (адна з галоўных крыніц выплаты запазычанасці) зменшыліся амаль удвая. І цяпер складаюць усяго 4,1 млрд даляраў.

Што будзе, калі рэсурсы зусім скончацца, і чым гэта пагражае насельніцтву? Пра гэта экспэрты расказалі Заўтра тваёй краіны.

Кавалкін: ЗВР стане толькі для таго, каб цалкам разлічыцца з запазычанасцямі за трэці квартал

На думку кіраўніка праекта «Кошт урада» Уладзіміра Кавалкіна, каб пазбегнуць дэфолту, улады вымушаныя пазычаць грошы, таму што ўласных рэсурсаў няма.

- Калі параўнаць аб'ём плацяжоў сёлета і аб'ём тых грошай, якія прадугледжаны ў бюджэце на выплату дзяржаўнай запазычанасці, становіцца відавочным, што іх не хопіць. Адзінае выйсце - працягваць пазычаць, каб за кошт новых пазык сплаціць старыя, - кажа экспэрт.

У трэцім квартале Беларусь чакае чарговае выпрабаванне.

- Гэта яшчэ адзін пікавы складаны квартал - цэлы набор выплат запазычанасцяў. Можна чакаць росту дзяржзапазычанасці і далей, - прагназуе Уладзімір Кавалкін.

Беларуская эканоміка знаходзіцца на стадыі спаду і рэцэсіі, падкрэслівае экспэрт. Адпаведна скарачаецца і аб'ём сабраных падаткаў. Як вынік - у бюджэце ўсё менш сродкаў, каб абслугоўваць запазычанасці.

- Узровень золатавалютных рэзерваў крытычна малы. Іх стае толькі, каб забяспечыць блізу паўтара месяца імпарту ў краіну. А нармальны паказчык - тры месяцы імпарту. Калі ўлады не знойдуць дадатковыя сродкі, давядзецца альбо абвяшчаць дэфолт, альбо разлічвацца за кошт золатавалютных рэзерваў. Але іх выстарчыць толькі для таго, каб цалкам разлічыцца з запазычанасцямі за трэці квартал.

Калі аб'ём ЗВР упадзе да крытычнага ўзроўню, давядзецца рабіць непапулярныя крокі, якія сур'ёзна адаб'юцца на простых грамадзянах.

- Давядзецца шукаць магчымасць запазычыць на ўнутраным рынку, альбо ісці на правядзенне абмежавальных захадаў, звязаных з фінансавай сістэмай, альбо, зноў жа ў самым крайнім выпадкам, абвесціць дэфолт - самы горшы, але, спадзяюся, самы малаверагодны сцэнар, - кажа экспэрт.

Балточка: Сродкі будуць канфіскоўвацца ў насельніцтва

Эканамічны экспэрт «Ліберальнага клуба» Антон Балточка звяртае ўвагу, што сума пазыкі на самай справе значна вышэйшая, чым 13,1 млрд даляраў.

- Ёсць яшчэ і ўнутраная дзяржаўная пазыка. Каб яе выплаціць, таксама патрэбная валюта, тыя ж крыніцы, што і для выплаты замежнай пазыкі, - адзначае экспэрт. - Тэндэнцыя сапраўды дрэнная.

Эканаміст нагадвае, што праз месяц Беларусь атрымае чарговую рату Еўразійскага фонду стабілізацыі і развіцця, што яшчэ больш павысіць нагрузку на бюджэт і на золатавалютныя рэзервы.

Наколькі хопіць грошай, каб выплаціць замежны доўг? Тут неабходна зыходзіць з таго, адкуль мы можам узяць грошы, тлумачыць эканаміст. І для гэтага ёсць некалькі крыніц.

Першая - прамыя замежныя інвестыцыі на чыстай аснове. Цяпер яны складаюць не больш за 1,8 млрд даляраў. І разлічваць, што яны вырастуць больш за 2 млрд., на думку эканаміста, пакуль не даводзіцца.

- Пры гэтым трэба разумець, што ільвіная частка гэтых грошай - інвеставаць прыбытак, таму разглядаць яе як крыніцу вяртання пазыкі вельмі складана, - кажа Антон Балточка.

Другая крыніца - гэта экспарт. Але і тут сітуацыя не найлепшая.

- Даходы экспарту падаюць. Калі раней мы на пачатку года ў месяц атрымлівалі пару мільярдаў даляраў, то цяпер - у найлепшым выпадку мільярд. Так што экспарт таксама не праглядаецца як магчымая крыніца сродкаў. Ёсць яшчэ магчымасці прыватызацыі, але мы ведаем, што ўладам ідэалагічна гэта не падыходзіць.

На думку экспэрта, застаюцца толькі даўгавыя інструменты, якія цяпер і прымяняюцца.

- Гэта самы просты, але ў той жа час і самы складаны інструмент для таго, каб выплаціць замены доўг. Яго выкарыстоўваюць, але гэта не доўгатэрміновая, а, хутчэй, кароткатэрміновая стратэгія выжывання. Неабходна праводзіць рэформы, каб змяніць сістэму з пункту гледжання першых двух пунктаў - прыцягнення інвестыцый і экспарту прадукцыі.

Інакш, на думку экспэрта, праблем не пазбегнуць. ЗВР сёння знаходзяцца на мінімуме. І па ўсіх паказчыках іх недастаткова. Да таго ж трэба ўлічваць, што рэальных грошай яшчэ менш.

- Жывых грошай, якія груба кажучы, можна ўзяць з паліцы, там менш за палову. І іх сапраўды не будзе ставаць, каб выплаціць запазычанасць, - упэўнены Антон Балточка.

У любым выпадку нагрузка ляжа на плечы звычайных спажыўцоў, упэўнены эканаміст.

- Вядома, гэта будзе не прамая нагрузка: скінуць усім па 100 даляраў. Гэта будуць рознага роду інструментары для канфіскацыі сродкаў у насельніцтва. Тая ж інфляцыя - проста чалавек наўпрост не будзе ўспрымаць гэта як тое, што з яго кашалька забіраюць грошы. А тая ж дэвальвацыя беларускага рубля - гэта таксама ў сутнасці канфіскацыя сродкаў у насельніцтва, - рэзюмуе экспэрт.