28 сакавiка 2024, Чацвер, 19:18
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Ад Беларусі многае залежыць

5
Ад Беларусі многае залежыць
Рамуальд Шарамецьеў
ФОТА: CHARTER97.ORG

Ці можа сёння ў Еўропе пачацца вайна?

Гэтае пытанне былы міністр абароны Польшчы Рамуальд Шарамецьеў задаў падчас дыскусіі «Геапалітычная сітуацыя ў Міжмор’і (Intermarium) і яе ўплыў на правы чалавека ў Беларусі», якая прайшла 28 верасня ў рамках канферэнцыі АБСЕ ў чалавечым вымярэнні ў Варшаве.

Charter97.org прыводзіць поўны тэкст выступу Рамуальда Шарамецьева:

- Многія мае знаёмыя, якія раней ніколі не цікавіліся міжнароднай палітыкай, сталі ў мяне пытацца: ці будзе вайна?

Чаму паўстала такое пытанне? Таму што відавочна, што цяпер мір і ніякай вайны быць не павінна. Ва ўсякім разе, нас так пераконвалі апошнія 20 з лішнім гадоў: у Еўропе не павінна было быць вайны.

Я мяркую, што цяпер свету трэба засяродзіцца на Цэнтральнай Еўропе. І ў мяне дрэнныя навіны для сяброў з Беларусі. Ключавую ролю будзе адыгрываць менавіта ваша краіна.

Пачаўся працэс змены сусветнага парадку. Калісьці быў створаны так званы Версальскі парадак, яго аспрэчвалі дзве імперыі - спачатку Савецкі Саюз, а потым Трэці рэйх. Таму гэтыя дзяржавы наважылі гэты парадак змяніць і змянілі. Якімі былі наступствы для Польшчы, Беларусі і многіх еўрапейскіх краін, не трэба нават ўспомніць.

Цяпер зноў з'явіліся цэнтры сілы, якія паставілі пад пытанне лідарства Злучаных Штатаў, заяўляючы, што гэта несправядліва, каб адна звышдзяржава вызначала ўсё. Маўляў, іншыя таксама павінны мець уплыў. І адным з такіх суб'ектаў, які хоча змяніць сусветны парадак, з'яўляецца Расейская Федэрацыя.

Згодна з канцэпцыяй ангельскага геапалітыка Макіндэра ўсе імперскія амбіцыі, якія праяўляюцца, дзяржавамі, перасякаюцца на лініі Усход - Захад. Ключавым элементам у гэтым спаборніцтве за пазіцыю звышдзяржавы ў свеце з'яўляецца захоп або кантроль Цэнтральнай Еўропы.

Гэтая сістэма, у якой Усход сутыкнуўся з Захадам у раёне Цэнтральнай Еўропы, мае даволі свежую гісторыю і налічвае 200-250 гадоў. Раней падзей такога тыпу не было. Так, былі калісьці наступы манголаў, быў наплыў туркаў, але Еўропа ў гэтай сітуацыі адчувала сябе ў бяспецы, і не было тут такога тыпу канфліктаў.

Усё змянілася з прыходам сусветных войнаў, самых разбуральных. І дарэчы, гэта стала магчымым пасля падзелу Рэчы Паспалітай. Менавіта ў гэтай частцы Еўропы знікла дзяржава, якая гарантавала немагчымасць вайны Усходу з Захадам.

Гэта здарылася не толькі праз маскалёў (расейцаў), але і праз прусаў, якія пабудавалі нямецкі рэйх. У гэты момант і адкрылася дарога да войнаў па лініі Усход - Захад.

Што я маю на ўвазе? Ёсць два народы на еўрапейскім кантыненце, якія бачаць сябе ў якасці імперыі. Гэта вельмі прыкметна, калі гаворка ідзе пра Расею. Расейцы кажуць, што ганарацца сваёй краінай, калі «ўсе іх баяцца». І наадварот: надыходзіць перыяд заняпаду і так званы смутны час, калі «ўсе з іх смяюцца».

Сёння расейцы ганарацца Расеяй, бо «іх усе баяцца». Прэзідэнт Пуцін і ягоныя паплечнікі, падтрымліваючы гэтыя настроі, умацоўваюць свае пазіцыі ў краіне.

Ёсць яшчэ адзін народ, у якога былі ў гісторыі тэндэнцыі імперскіх памкненняў - гэта Нямеччына. З моманту, калі Прусія пабудавала Другі рэйх, немцы два разы прадэманстравалі імперскія амбіцыі, між іншым, нападаючы на ўсходнія краіны.

Парадокс нашых народаў, якія знаходзяцца паміж Нямеччынай і Расеяй, палягае ў тым, што абодва бакі ў выпадку рэалізацыі сваіх імперскіх амбіцый «павінны прыйсці па нас».

Канцэпцыя Міжмор’я - гэта спроба пабудовы прасторы, якая будзе дастаткова моцнай, бо ніводзін народ, які тут знаходзіцца, не валодае патэнцыялам, здольным супрацьстаяць пагрозам, якія цяпер ідуць з боку Расеі.

Ідэя Міжмор’я шырока распаўсюджаная. Тое, што гэты праект патрэбны, у мяне няма ніякіх сумневаў. Але ці магчыма гэта?

Пасля заканчэння Першай сусветнай вайны Польшча спрабавала рэалізаваць пэўныя праекты, якія маглі б адбудаваць геапалітычную прастору, што стала б процівагай гэтым імперскім памкненням з Усходу і Захаду. Але зрабіць гэтага не атрымалася.

Не атрымалася з некалькіх прычын. Галоўнай прычынай стала тое, што народы, якія апынуліся ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе, атрымалі шанец на аднаўленне сваёй незалежнасці. У палітычным мысленні гэтых народаў была вельмі моцная нацыянальная ідэя, якая казала, што яны не будуць падпарадкоўвацца.

Марылі пра Вялікую Польшчу з землямі, якія належалі Рэчы Паспалітай, Вялікай Украіне, аб Вялікай Літве і нават аб Вялікай Беларусі. Не знайшлі мы тады агульную мову. Не ўдалося. Выявілася, што нацыянальная самасвядомасць было настолькі моцнай, што паралізавала праект, які спрабаваў рэалізаваць Юзэф Пілсудскі.

Разважаючы пра тое, ці магчымае аб'яднанне такога кшталту, ці не, мы не ўлічваем фактар, які я б назваў цывілізацыйным: як мы існуём як соцыум, якія каштоўнасці для нас важныя, як мы павінны супрацоўнічаць і дзейнічаць.

Расея з'яўляецца іншай цывілізацыяй. Гэта не заходняя цывілізацыя. Калі ў нашым цывілізацыйным парадку правы чалавека, дэмакратыя - вельмі важныя рэчы, то ў Расеі яны не маюць такога вялікага значэння.

І цяпер узнікае пытанне: якую цывілізацыю ўважаюць за сваю народы, якія жывуць у Цэнтральнай Еўропе? Напрыклад, у Беларусі? Ці важная для гэтай краіны заходняя цывілізацыя з дэмакратыяй і правамі чалавека? Ці ж для беларусаў важная цывілізацыя маскоўская з моцнай уладай, поўным ёй падначаленнем і выкананнем усіх каманд? Там у чалавека няма правоў, і яны яму не патрэбныя. За яго думае ўлада і кіраўнік. Гэта праблема, пра якую, на маю думку, мы спатыкнуліся, калі існавала Рэч Паспалітая.

Цяпер важнай з'яўляецца адукацыя маладых беларусаў у еўрапейскіх універсітэтах, адукацыя ў нашай цывілізацыі. Гэта найважнейшы шлях, калі казаць аб змене гэтай сістэмы.

А другі шлях такі: краіны Міжмор’я павінны дзейнічаць разам, каб не дапусціць змены міжнароднага парадку. Таму што гэта можа дрэнна скончыцца. Тады можа быць вайна.

Мяркую, што Беларусь дагэтуль з'яўляецца ключавой краінай, без якой нельга развязаць пытанне бяспекі рэгіёну і ўсёй Еўропы. Ад Беларусі многае залежыць.

Напісаць каментар 5

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках