Восем невядомых фактаў пра Каляды

Большасць калядных традыцый еўрапейцаў прыйшлі з-за мяжы.

Наступілі каляды, мы спяваем калядныя песні, даядаем рэшткі святочнай ежы і змятаем хвою ад яліны з падлогі.

У большасці з нас ёсць свае калядныя традыцыі, многія з іх з'явіліся за мяжой. Калядная ялінка — з Нямеччыны, Санта Клаўс — з Турцыі, некаторыя віды прысмакаў — са Швецыі.

Каляды сталі святкаваць паводле закону

А ці ёсць у нас спрадвечна нарвежскія традыцыі? Роалд Э. Крыстыянсэн (Roald E. Kristiansen) — дацэнт кафедры рэлігіязнаўства Нарвежскага тэхналагічнага ўніверсітэта NTNU — распавядае , што традыцыі святкавання Каляд рэдка бываюць унікальнымі.

«Трэба моцна пастарацца, каб знайсці чыста нарвежскія традыцыі. Большасць калядных традыцый з'яўляюцца ўсеагульнымі і паўтараюцца ў розных кантэкстах», — кажа ён.

Свята пад назвай «йоль» (Jól) адзначалі ў Нарвегіі прыкладна з 8-га стагоддзя — і хто ведае, як доўга дагэтуль. Хрысціянскія Каляды прыйшлі ў краіну больш за тысячу гадоў таму назад, але, тым не менш, захаваліся многія са старых традыцый самога святкавання.

«Каляды былі ўведзеныя ў Нарвегіі паводле закону, прынятаму Хоканам Добрым у сярэдзіне 10-га стагоддзя. Самым «нарвежскім» у гэтай традыцыі, магчыма, было піваварства, хоць наўрад ці нарвежцы былі самотныя ў тым, што падавалі алкагольныя напоі падчас вялікіх рэлігійных урачыстасцяў», — кажа ён.

Ад старых традыцый не адмовіліся

Як у Нарвегіі, так і ў астатняй Еўропе, царкве было ясна, што людзі будуць працягваць святкаваць Каляды так, як яны рабілі гэта раней, але цяпер ужо «па-хрысціянску».

«Гэта значыць, зараз усе пілі ў славу новых нябесных сіл. І тосты прамаўляць яны павінны былі ўжо не за Одзіна і Тора, а за Езуса і Марыю. Іншымі словамі, старыя традыцыі святкавання не знішчаліся, але трэба было паклапаціцца пра тое, каб рэлігійнае святкаванне набыло новыя формы», — кажа Крыстыянсэн.

Вось яшчэ некаторыя факты аб Калядах, якія вам, магчыма, не былі вядомыя.

1. Лічыцца, што першая калядная паштоўка была адпраўлена ангельцам Генры Коўлам (Henry Cole). Ён адправіў яе сваёй бабулі ў 1843 годзе.

2. Лютэфіск (нарвежская нацыянальная страва, сушаная рыба, вымачаная ў слаба шчолачным растворы — заўв. рэд.) — тыпова нарвежская страва, але яна прыйшла да нас з Паўднёвай Швецыі і Паўночнай Нямеччыны.

3. У песні «Калядная куцця» (песня Алфа Прейсена — знакамітага нарвежскага пісьменніка, паэта і барда — заўв. рэд.) мы даведваемся пра акушэрку-Мацье. Гэта рэальны чалавек, жыла яна ў Рынгсакеры (Ringsaker). На самай справе звалі яе Хельга Юхансен (Helga Johansen), менавіта яна прымала роды ў маці Прейсена. Але Прейсен палічыў за лепшае ў песні назваць яе Мацья, а не Хельга. Таму што так звалі яго бабулю.

4. Брытанскі даследчык бібліі Іан Пол (Ian Paul) лічыць, што Ісус нарадзіўся не ў хляве, а ў прыватнай пакоі на другім паверсе. Хлеў паўстаў дзякуючы няправільнаму перакладу.

5. Археолаг Авірам Ошры (Aviram Oshri) мяркуе, што Ісус нарадзіўся ў іншым Бэтлееме, а не ў тым, які прынята лічыць месцам нараджэння Ісуса. Гэты горад знаходзіцца за 10 км ад Назарэта, у той час як горад, вядомы як радзіма Ісуса, знаходзіцца больш чым за 150 км на поўдзень. Ошры не думае, што Марыя напярэдадні родаў магла з'ехаць так далёка. Ён таксама выявіў яшчэ шмат прыкмет таго, што Ісус нарадзіўся ў іншым Бэтлееме.

6. Калі мы ўяўляем сабе нараджэнне Ісуса, мы бачым перад сабой авечак і трох каралёў вакол ясляў. У Калядным евангеллі (Евангеллі ад Лукі) мы чытаем пра пастухоў, але не пра каралёў і не пра Віфлеемскую зорку. У Евангеллі ад Матфея мы чытаем пра «некалькіх мудрацоў», але там не гаворыцца, колькі іх было. Акрамя таго, пра пастухоў там нічога не гаворыцца.

7. Доўга не было вядома, колькі ж мудрацоў прыходзілі да Ісуса. Толькі ў 3-м стагоддзі наважылі, што іх было трое, таму што ў іх з сабой было тры дары: золата, ладан і смірну.

8.Імёны мудрацоў — Каспар, Мельхіёр і Бальтазар — не з Бібліі. Імёны выяўленыя ў адной італьянскай царкве ў 560 годзе.