«Чыстка» ў ААЦ: Скандалы, інтрыгі і таямніцы пры двары Лукашэнкі

Хто нанёс «удар у спіну» дыктатару?

На мінулым тыдні Лукашэнка традыцыйна праінфармаваў грамадскасць аб чарговым скандале пры ягоным двары і анансаваў пачатак расследаванняў у шэрагу гучных крымінальных спраў. Падрабязнасці - хто і што нарабілі ягоныя падданыя - традыцыйна засталіся за кадрам, піша belaruspartisan.org.

У цэнтры ж скандалу – Аператыўна-аналітычны цэнтр (ААЦ) пры Лукашэнку. Або, як яго яшчэ не без падстаў называюць – самая сакрэтная спецслужба.

13 кастрычніка, у пятніцу, якая для пакуль не названых асоб сапраўды стала чорным днём, як паведаміла прэс-служба , Лукашэнка «на нарадзе з прадстаўнікамі сілавых структур разгледзеў шэраг крымінальных спраў, якія знаходзяцца ў яго на кантролі». Пачатак ужо быў інтрыгуючым, бо крымінальныя справы ў цывілізаваных прававых дзяржавах разглядаюць суды.

Далей – яшчэ больш. На нарадзе былі разгледжаныя нейкія «аператыўна-следчыя матэрыялы ў дачыненні да работы кіраўнікоў рэспубліканскага і мясцовага узроўняў, а таксама супрацьпраўных дзеянняў асобных супрацоўнікаў праваахоўных органаў і сілавых структур».

Выснову з нам вядомага можна зрабіць толькі адну: Лукашэнку далажылі і на стол паклалі тэчку з кампраматам не толькі на асобных кіраўнікоў, а на цэлы шэраг высока ім жа пастаўленых, ды яшчэ і ў пагонах з вялікімі зоркамі. Што асабліва характэрна, са старанна выверанага афіцыйнага паведамлення становіцца зразумелым, што гаворка ідзе аб карупцыі «на самым высокім узроўні». Больш таго, падазраваныя сядзелі за адным сталом з Лукашэнкам. Гэта вынікае з ягоных слоў: «Я хацеў бы пачуць пра гэтыя праблемы і адказы на пытанні што да гэтых праблем з боку нават некаторых прысутных тут».

Што там адбывалася далей, хто пасля нарады адправіўся на допыт, а хто пайшоў піць валяр'янку, нам невядома. Відавочна, што нарада праводзілася толькі для фармальнасці, бо пастанова была падрыхтаваная загадзя.

У эпіцэнтры скандалу выявіўся ААЦ. З паведамлення прэс-службы: «Кіраўніком дзяржавы быў прыняты шэраг кадравых пастаноў, у тым ліку датычных да Аператыўна-аналітычнага цэнтра. У сувязі з прэтэнзіямі да іх працы з боку камісіі, створанай на даручэнне прэзідэнта, якая вывучала дзейнасць ААЦ, Кіраўніком дзяржавы прынятая пастанова аб часовым адхіленні ад займаных пасадаў некаторых кіраўнікоў і супрацоўнікаў Аператыўна-аналітычнага цэнтра да заканчэння расследавання фактаў, пададзеных прэзідэнту».

Прасцей кажучы, дадзеная адмашка, не выключана, што ў мінулую пятніцу з працы дадому не вярнуліся некаторыя чыноўнікі, а ў выхадныя прайшлі допыты і ператрусы ў іх сціплых селішчах.

Восьмая спецслужба №1

Пасаду начальніка ААЦ да мінулай пятніцы займаў Сяргей Шпягун, у яго два намеснікі - Генадзь Бялкоў і Канстанцін Шульган. Аб гэтых людзях практычна нічога невядома. За выключэннем Бялкова, які ў 2010 годзе быў прызначаны начальнікам Баранавіцкага аддзела УКДБ. Да гэтага ён праходзіў службу на розных пасадах у аддзеле барацьбы з карупцыяй і арганізаванай злачыннасцю УКДБ Берасцейскай вобласці.

Шпягун быў прызначаны на пасаду начальніка цэнтра ў кастрычніку 2011 года, да яго гэтай структурай з моманту яе стварэння ў красавіку 2008 года кіраваў Валерый Вакульчык. Пры прызначэнні Шпегуна была парушаная традыцыя – ніякіх біяграфічных даведак аб ім не публікавалі. Гэтакая цёмны конік самай засакрэчанай службы.

Тое, што на сайце ААЦ надрукавана пад рубрыкай «Гістарычная даведка», нібыта структура бярэ свой пачатак ажно з 1973 года, гэта не больш чым легенда прыкрыцця. Далёка не ўся праўда і ў тым, што «ААЦ з'яўляецца дзяржаўным органам, які ажыццяўляе рэгуляванне дзейнасці ў забеспячэнні абароны інфармацыі, якая ўтрымлівае звесткі, што складаюць дзяржаўныя сакрэты Рэспублікі Беларусь ці іншыя звесткі, што ахоўваюцца ў адпаведнасці з заканадаўствам, ад выцеку па тэхнічных каналах, несанкцыянаваных і ненаўмысных уздзеянняў».

Для чаго ствараўся ААЦ, і чым ён напраўду быў упаўнаважаны займацца, стала вядома ў студзені 2010 года, калі ў дзеянне ўвайшоў Закон №107-З «Аб унясенні змяненняў і дапаўненняў у некаторыя законы Рэспублікі Беларусь у пытанні ўзмацнення барацьбы са злачыннасцю». Гэтым законам былі ўнесеныя змены ў закон «Аб аператыўна-вышуковай дзейнасці». З таго моманту ААЦ атрымаў права на ажыццяўленне аператыўна-вышуковых мерапрыемстваў: ад банальнага сачэння да праслухоўвання тэлефонаў, схаванага відэаназірання і іншага набору з арсенала спецслужбаў. Цэнтр стаў восьмай структурай, якая валодае такімі магчымасцямі. Да гэтага ў спісе былі; КДБ, МУС, памежнікі, мытнікі, ДФР Камітэта дзяржкантролю, Служба бяспекі прэзідэнта і выведвальныя службы Узброеных Сіл. Аднак па значнасці і ўплыву ААЦ займае першае месца.

У чэрвені 2013 года, наведваючы ААЦ, Лукашэнка распавёў, чым гэтая структура займаецца напраўду. «Я, вядома, чакаю ад вас больш глыбокай, якаснай інфармацыі па лініі барацьбы з карупцыяй, аб сітуацыі ў эканоміцы, у асобных стратэгічных галінах, у канкрэтных арганізацыях», - сказаў ён і дадаў: «Дзякуючы смеласці, прыстойнасці і прафесіяналізму супрацоўнікаў цэнтра цэлы шэраг кіраўнікоў, якія заблыталіся ў брудных справах, бюракратызме і падмане дзяржавы, на ўласным прыкладзе даведаліся — недатыкальных у краіне няма».

Пры гэтым супрацоўнікі ААЦ ніколі не «свецяцца» на затрыманні і ніколі не згадваюцца ў матэрыялах крымінальных спраў. Усе свае напрацоўкі яны, пасля ўзгаднення з дыктатарам, перадаюць тым, хто іх і даводзіць да суда. Аднак і тут ёсць вельмі істотны нюанс. Па-першае, ААЦ «працуе» выключна з верхнім пластам улады. А гэта людзі з кадравага рэестра дыктатара, усяго блізу тысячы «душ цара», крымінальныя справы супраць якіх распачынаюцца толькі з дазволу Лукашэнкі.

Па-другое, першым інфармацыю пра штрафнікоў атрымлівае сын і памочнік кіраўніка ў нацыянальнай бяспецы, член Савета бяспекі Віктар Лукашэнка. Кажуць, ён ужо даўно генерал-маёр. Што і не дзіўна, сам Лукашэнка не ўтойвае, чым займаецца Віктар. У інтэрв'ю летам 2013 года ён сказаў: «У нас у Беларусі створаны кампактны аператыўна-аналітычны цэнтр пры прэзідэнце, у ім менш за сто чалавек. Яго кантралюе мой старэйшы сын. Ім паводле закона падкантрольнае кіраўніцтва спецслужбаў. Сын заўзее за бацьку, пракурор разумее, што ён падкантрольны, і суддзі разумеюць, што падкантрольныя. Калі галава не гнілая, хвост будзе круціцца». Цяжка ўявіць, што капітан-памежнік прымушаў «круціцца» генералаў.

Няма сумневаў, ААЦ носіць характар таямнічай спецслужбы з неабмежаванымі паўнамоцтвамі. І вось у гэтай таямнічай структуры адбылося нешта экстраардынарнае. Фактычна, гэта ўдар у спіну Лукашэнку. Пытанне: хто гэта зрабіў? Прозвішчы і пасады фігурантаў скандалу, калі і будуць названыя, то традыцыйна гэта зробіць сам Лукашэнка. Усё залежыць ад таго, што нарабіла яго «надзежа і апора», названая ААЦ.