«Сучаснае беларускае войска пераняло традыцыі савецкіх турмаў»

Былы начальнік крымінальнага вышуку Менска падзяліўся сваім меркаваннем аб скандалах у сучасным беларускім войску.

Віктар Пякарскі быў прызваны ў войска ў 1964 годзе, адслужыў пяць гадоў. Пасля гэтага скончыў юрфак, працаваў у міліцыі. Пазней стаў супрацоўнікам крымінальнага вышуку, начальнікам Першамайскага РАУС Менска, у канцы 80-х гадоў узначаліў крымінальны вышук Менска, а затым стаў намеснікам начальніка следча-экспэртнага факультэта Акадэміі МУС. Віктар Канстанцінавіч падзяліўся сваім меркаваннем з kp.by аб скандалах у сучасным беларускім войску.

- Я быў прызваны ва Узброеныя сілы ў 1964 годзе, служыў у спецназе ва Уруччы - цяпер гэта вайсковая частка №3214, - распавёў Віктар Канстанцінавіч. - У тыя гады тэрміновая служба доўжылася тры гады. Я ні разу не сутыкнуўся з элементамі дзедаўшчыны, хоць мне было 19 гадоў, а са мной служылі 25 - 30-гадовыя вайскоўцы. Тры гады жылі ў адной казарме, і не было такога, каб хтосьці ў кагосьці забраў кавалак хлеба або чысціў камусьці боты. Прыбіралі памяшканні тыя, хто не хацеў ісці на гімнастыку. Напрыклад, у нас служыў 30-гадовы мужык па прозвішчы Енкін, ужо трэці год. Дык ён казаў: «Я сёння прыбіраю калідорчык» - каб не ісці на зарадку. Бярэ анучу і мые калідор. Шмат такіх прыкладаў, але гэта не дзедаўшчына. Так, хтосьці мог на кагосьці накрычаць, але каб цябе пальцам ткнуць - такога не было. Ніякіх абразаў і зняваг.

- Можа, у іншых частках сітуацыя была іншая?

- Не, было нармальна ўсюды. Пасля трох гадоў ва Уруччы мяне перавялі ў іншую частку №5448 - гэта быў толькі што створаны спецыяльны асобны матарызованы батальён міліцыі ўнутраных войскаў МУС СССР. Ніякіх жахаў не было.

- У чым жа прычына адсутнасці дзедаўшчыны ў тыя гады?

- Тады ў войску СССР была моцная праслойка так званых звыштэрмінавікоў. Гэта тыя, хто, адслужыўшы належны тэрмін у званні, напрыклад, сяржанта, заставаўся служыць далей. Але ўжо, напрыклад, прапаршчыкам. Старшыны, старэйшыя сяржанты - усе тыя, хто пасля вайны (Другой сусветнай. - Рэд) застаўся служыць у войску. Яны атрымлівалі заробак, жыллё. Яны стваралі ўвесь гэты правільны механізм кіравання падраздзяленнем, у іх выдатна атрымлівалася, бо яны былі напалову франтавікамі. І камандзіры рот былі або франтавікамі - капітаны, маёры, або тымі, хто скончыў вайсковае вучылішча.

Мой камандзір аддзялення быў звычайны хлапчук з-пад Вілейкі, літовец па нацыянальнасці. Каб ён каго-небудзь з нас назваў на ты?! Ніколі! Ён казаў: «Хлопцы! Будзьце самымі найлепшымі, каб мне далі адпачынак». Калі вярнуць час назад - я б зноў адслужыў!

- А што, на ваш погляд, адбываецца ў сучасным беларускім войску?

- Самае страшнае, што ідэйна-маральнае выхаванне афіцэраў, кантрактнікаў цяпер знаходзіцца на нулявым узроўні. Чалавек, якога паставілі зампалітам, раптам пачынае займацца страшнымі рэчамі. Я адпрацаваў у сістэме МУС 33 гады і зразумеў, што яны свае норавы перанеслі з калоній. Чаму так атрымалася? У першую чаргу праз няякасны кантроль. У нейкі момант прапаў уплыў ідэалогіі.

Па-другое, цяпер у жаўнераў іншыя варункі. Напрыклад, стала горшым харчаванне. У мае гады жаўнеры, якія служылі трэці год, у сталовай не бралі першага - баяліся патаўсцець. Кідалі сабе ў талерку лыжку кашы і кавалак мяса - настолькі ўсё было сытна. Была ўласная падсобная гаспадарка. Боршч быў такі, што лыжка стаяла. Боршч елі хлопцы з бедных сем'яў, з глухмені. А цяпер што? Жаўнер пасля абеду бяжыць у ларок, купляе ежу і сабе, і сяржанту. Яны зладзілі ў войску зэкаўскі гурток. Гэта як у турме: два разы на месяц можна наведаць краму - купіць пачак гарбаты, пачак цукерак, цукру. Зэкаўская традыцыя - старэйшыя забіраюць у малодшых. Калі перадача або пасылка прыходзіць асуджаным, яе забіраюць сабе глядзяць аўтарытэты. У найлепшым выпадку табе пакінуць адну цукерку. У гэта ператварылі наша войска.

- Што вы думаеце пра сітуацыю, якая адбылася ў Печах?

- Прачытаў у «Камсамолцы» - камандзіру роты 23 гады. У 17 гадоў паступіў, у 21 скончыў - як ён можа быць камандзірам роты і мець у падначаленні сотню чалавек? Гэта страшна.

Я чуў выступ міністра абароны Раўкова...Сумна слухаць. Пакуль не дайшло да кіраўніка - усе маўчалі. Маўчала пракуратура, маўчаў Следчы камітэт. І нідзе не сказана аб контрвыведцы - а бо ў кожным падраздзяленні знаходзіцца афіцэр адмысловага аддзела ў званні капітана-маёра. Ён абавязаны сачыць за ўсім. Цэлы комплекс мерапрыемстваў спусцілі на тармазах.

- Як выкараніць дзедаўшчыну ў сучасным войску?

- Галоўнае - устанавіць жорсткія патрабаванні да камандзіраў. Калі ты камандзір узвода, роты або зампаліт - павінен несці персанальную адказнасць за парадак. З малодшых камандзіраў і сяржантаў патрабаваць персанальна, аж да штодзённых праверак. У казармах абавязкова павінен начаваць або афіцэр, або прапаршчык. І ўсё, ніякіх праблем не будзем. Пасля вайны так і было. Калі камандзір усякага рангу будзе сам адказваць - усё будзе ў парадку. А калі камандзір роты 23-гадовы хлапчук - гэта смешна, і надта сумна.