Чарговы эканамічны «цуд»: Адмаўляемся ад малака на карысць бульбы?

Рост рэальнага заробку адстае ад росту коштаў.

Урад дамогся «выдатных поспехаў» ў зніжэнні тэмпаў інфляцыі. Планавалася, напрыклад, што за гэты год індэкс спажывецкіх коштаў не перавысіць 109%, у студзені-верасні ў параўнанні з снежнем 2016 года ІСК складзе не вышэй за 106,9%. Фактычна ён склаў усяго 102,7%. «Выдатны» вынік. Хоць варта разабрацца, як ён дасягнуты і ці не супярэчыць гэта дасягненне іншым найважнейшым абавязанням урада, прынятым на сябе, піша Канстанцін Скуратовіч для выдання «Наше мнение».

Напрыклад, дэклараванае правадыром дзяржавы абяцанне давесці сярэдні заробак да BYN1000, як ніяк не ўпісвалася ў тэхналогію жорсткай манетарнай палітыкі, якую здзейсніў урад. І не ўпісалася. За студзень-верасень намінальны налічаны сярэднямесячны заробак павысіўся да BYN789,9 (110,4% да ўзроўню студзеня-верасня мінулага года), а рэальны заробак павысіўся толькі на 3,8%.

Больш таго, намінальны сярэдні заробак у верасні хоць і склаў BYN831,3 (112,7% да верасня 2016 года), але ў параўнанні са жніўнем 2017 года паменшыўся на 1,6%. Вытворчасць ВУП у студзені-верасні ў параўнанні з аналагічным перыядам 2016 года фактычна вырасла на 1,7%, што выключае фантастычныя сцэнары адміністрацыйна-каманднага падвышэння заробкаў. Гэта звычайна дасягаецца за кошт уключэння друкарскага станка і, адпаведна, падвышэння коштаў, што вядзе да зніжэння грашовых даходаў насельніцтва – за кошт расту некіраванай інфляцыі.

Даволі нізкі ўзровень інфляцыі сёння вызначаецца палітыкай замарожвання грашовых даходаў насельніцтва. Да апошніх належаць не толькі заробкі, але і пенсіі і іншыя сацыяльныя выплаты, якія склалі 99,9% да снежня 2016 года. Гэта стагнацыя ў даходах, такім чынам, у гандлі і ў вытворчасці. Сітуацыя становіцца пікантнай, калі ўлічыць, што наш урад імкнецца кіраваць эканомікай у ручным рэжыме, а гэта вельмі наглядна адбіваецца на дынаміцы коштаў.

Напрыклад, ІСК на харчовыя тавары ў верасні гэтага года ў параўнанні са снежнем 2016 года склаў 1,6%. Такая дробязь, аб якой нам, якія звыклі да шалёнай інфляцыі, нават казаць не хочацца. Тым не менш, калі параўнаць ІСК з паказчыкамі верасня 2016 года, апынецца, што за каляндарны год кошты на харчовыя тавары павялічыліся на 5,8%. Калі ж параўноўваць студзень-верасень 2017 года з аналагічным перыядам 2016 года, то апынецца, што харчовыя тавары падаражэлі на 7,8%.

Адны тавары даражэлі павольней, іншыя хутчэй. Пералічу некаторыя, падаражанні хутчэйшыя за сярэдні ўзровень у 7,8%. Ялавічына (акрамя бескасцёвага мяса) – 10,8%, каўбаса вараная вышэйшага гатунку – 7,9%, кансервы рыбныя – 8,1%, малако і малочныя прадукты – 13,1, у тым ліку малако – 13,8%, кефір – 13,2%, смятана – 14,4%, тварог тлусты – 10,5%, сыры – 8,8%, масла – 22%.

Іншымі словамі, рост рэальнага заробку значна адставаў ад росту коштаў (асабліва на «сацыяльна значныя» малочныя харчовыя тавары), а рэальная пенсія памяншалася ў абсалютным вылічэнні.

Можна выказаць здагадку, што спажыванне малочных прадуктаў памяншалася, у першую чаргу, сярод маладаходных слаёў насельніцтва. Эталоннай у гэтым сэнсе групай з'яўляюцца пенсіянеры. Можна выказаць здагадку, што малочныя прадукты з структуры спажывання выцясняюцца больш таннай прадукцыяй. З айчыннай прадукцыі гэта, перш за ўсё бульба. З года ў год яна даражэе хутчэй за ўсе іншыя прадукты харчавання. З розных прычын, галоўнай з якіх з'яўляецца рынкавы попыт, бо кошт бульбы дзяржава цалкам кантраляваць не можа. У студзені-верасні гэтага года ў параўнанні са студзенем-вераснем 2016 года раздробны кошт бульбы вырас у 1,31 раза.

Такое супастаўнае штогадовае падвышэнне коштаў на бульбу (толькі ў пэўнай ступені залежыць ад ураджайнасці) паказвае на тэндэнцыі ў раздробным коштаўтварэнні. Бульба даражэе, а да яе ўзроўню набліжаюцца астатнія прадукты, кошты на якія спрабуе кантраляваць урад.

А што таннее? У раздробным гандлі, як сведчыць Белстат, таннеюць імпартныя тавары. Напрыклад, у студзені-верасні 2017 года ў дачыненні да студзеня-верасня 2016 года індэкс кошту рыбы і морапрадуктаў склаў 99,6%, алей (акрамя аліўкавага) – 99,5%, цытрусавыя, бананы і яшчэ некалькі тыпаў прадукцыі.

Тое, што вырошчваецца ў Беларусі, імкліва даражэе. Дапусцім свежыя агуркі, для вытворчасці якіх (як сцвярджалі, для дасягнення «агурковай» прадуктовай бяспекі) былі створаны вельмі энэргаёмістыя вытворчасці, дзякуючы якім на рынку на гэты прадукт захоўваюцца вельмі высокі і ўвесь час падвышаецца раздробны кошт. Калі быць дакладным, 129,8% у студзені-верасні гэтага года да студзеня-верасня 2016 года.

Нагадаю, за студзень-верасень 2017 года ў параўнанні з аналагічным перыядам 2016 года, у раздробным гандлі харчовыя тавары падаражэлі на 7,8%. Але за гэты перыяд індэксы коштаў вытворцаў сельскагаспадарчай прадукцыі склалі 113,9% – 119,6% у раслінаводстве і 111,8% у жывёлагадоўлі. Кошты вытворцаў фармуюцца на стадыі вырабу тавару, уключаюць у сябе выдаткі на вытворчасць і рэалізацыю тавару (сабекошт) і прыбытак вытворцы. Гэтыя кошты павінны забяспечыць вытворцу (і гандляру) патрэбы пашыранай вытворчасці. Урэшце гэта забяспечваецца рэалізацыяй прадукцыі ў раздробным гандлі коштамі, якія павінна выплаціць насельніцтва.

Калі цяпер раздробныя кошты саступаюць паводле велічыні коштам вытворцаў, то яны асуджаныя на падвышэнне ў найбліжэйшай будучыні. Гэтую розніцу можа кампенсаваць урад, але, паколькі «лішніх» грошай у яго няма, давядзецца плаціць насельніцтву. Ці ж адмаўляцца ад малака з кефірам на карысць бульбы. Пры гэтым варта ўлічыць, што кошты вытворцаў, думаю, у грамадскім сектары сельскай гаспадаркі, выраслі ў 1,68 раза. Гэта належыць да разраду чарговых «эканамічных цудаў», якія з цяжкасцю паддаюцца каментарам.