Расейская нафта ўжо не ўратуе луканоміку

У Беларусі насоўваецца банкаўскі крызіс і тэхнічны дэфолт.

Пра гэта ў інтэрв'ю Charter97.org заявіў эканаміст Леанід Злотнікаў.

– Як Вы ацэньваеце дасягнутыя паміж Беларуссю і Расеяй дамоўленасці ў нафце і газе?

– Беларускай эканоміцы гэта наўрад ці дапаможа. Прыбыткі ад аднаўлення паставак нафты будуць шмат у чым «з'едзеныя» праз шэраг чыннікаў. Чакаецца, што кошты на нафту праз паўгода будуць зніжацца, а значыць упадзе і экспартная мыта. Па-другое, у Расеі павышаецца падатак на здабычу карысных выкапняў, так званы ПЗКВ. У наступным годзе ён будзе павышаны на 16%. Таму прыбыткі ад аднаўлення паставак 8 мільёнаў тонаў нафты за год скароцяцца прыкладна на траціну.

Сітуацыя ў краіне такая, што эканоміцы расейская нафта ўжо асабліва не дапаможа. Лукашэнку ўжо не хочуць даваць у пазыку камерцыйныя крэдыты.

Беларусы лепш жыць не стануць: падзенне ўзроўню жыцця прадоўжыцца. У нас проста наспяваюць настолькі сур'ёзныя праблемы, што для іх развязання спатрэбіцца значна больш грошай, чым можа знайсці ўрад. Эканоміка становіцца ўсё менш канкурэнтаздольнай, эфектыўнасць вытворчасці зніжаецца.

Заробак для супрацоўнікаў найбуйнейшых прадпрыемстваў становіцца ўсё цяжэй знайсці. У пачатку таго года найбуйнейшыя прадпрыемствы Міністэрства прамысловасці патрапілі ў пэўнага кшталту «фінансавую піраміду»: яны бралі крэдыты пад заробак, а цяпер вымушаныя вяртаць іх з адсоткамі. На пачатак гэтага года ўжо палову сваіх прыбыткаў найбуйнейшыя прадпрыемствы павінны былі вяртаць банкам. Але вяртаць іх асаблівага няма з чаго. Можна сказаць, што ў краіне насоўваецца банкаўскі крызіс.

А паколькі крэдыты прадпрыемствам выдаваліся пад гарантыю ўрада, то прыбыткаў ад расейскай нафтавай «дапамогі» ім не хопіць на пакрыццё бягучых выдаткаў.

– У чым сутнасць згаданага Вамі банкаўскага крызісу? Чым ён можа пагражаць эканоміцы і простым беларусам?

– Калі праводзілі «мадэрнізацыю» дрэваапрацоўкі, цэментнай прамысловасці, у буйныя прадпрыемствы ўклалі шмат грошай, а цяпер прыйшоў час вяртаць гэтыя крэдыты. Але «мадэрнізацыя» не дала ніякай аддачы – і ў пазычальнікаў няма дастатковых прыбыткаў. Крэдыты на «мадэрнізацыю» браліся пад гарантыю дзяржавы, таму тэрміны іх вяртання ўвесь час адкладаліся. Многія прадпрыемствы не могуць іх вярнуць да гэтага часу.

У выніку ў банкаў з'явілася велізарная пратэрмінаваная запазычанасць. На сёння яна дасягнула ўжо крытычнага ўзроўню – 13–14% ад усіх актываў. Такія лічбы мяркуюцца прадвеснікам банкаўскага крызісу, і гэта вельмі дрэнна для эканомікі.

Крызіс можа выявіцца ў тым, што банкі будуць ужо не ў стане даваць новыя крэдыты і нават абслугоўваць сваіх кліентаў.

Банкаўская сістэма Беларусі знаходзіцца цяпер у вельмі напружаным стане, і гэтае напружанне будзе ўзрастаць з кожным годам. Значная частка банкаўскіх актываў – гэта аблігацыі прадпрыемстваў-пазычальнікаў (як напрыклад, МАЗ, які выпусціў такія аблігацыі ў 2015 годзе). А пазычальнікі гэтыя – незаможныя і наўрад ці нешта аддадуць. Таму напружанасць будзе толькі ўзрастаць.

Але банкаўскі крызіс – гэта не толькі іхнія праблемы. Гэта яшчэ і праблемы дзяржавы: усе гэтыя «незваротныя» крэдыты выдаваліся пад гарантыю ўрада. І з усімі запазычанасцямі прадпрыемстваў банкам дзяржпазыка ўрада складае цяпер блізу 22–23 мільярдаў даляраў. І грошай на вяртанне гэтых пазыкаў няма. Вось гэта – галоўная праблема.

– Немагчымасць выканання абавязальніцтваў у пазыках называецца дэфолтам...

– Так. Гэта так званы тэхнічны дэфолт. Я казаў ужо, што Беларусь няўхільна рухаецца да стану Кубы. І сітуацыя толькі пагаршаецца. Хачу нагадаць, што Беларусь мае вельмі нізкі крэдытны рэйтынг, і камерцыйных крэдытаў на рэструктурызацыю пазыкаў нашаму ўраду хутчэй за ўсё не дадуць.