Што нам можна было 10 гадоў таму, а цяпер нельга

Чым горшая сітуацыя ў грамадстве, тым больш у ім забарон. Чым больш забарон, тым менш выгод.

Учора служба аховы БДУ не пусціла карэспандэнта «Еўрарадыё» Паўла Свярдлова ў галоўны корпус універсітэта. Выяўляецца, нельга. Мы былі ўражаныя і згадалі аб простых рэчах, якіх пазбавіліся за апошнія дзесяць гадоў. Такім чынам, нам было льга:

1. Заходзіць у Студэнцкі гарадок БДУ

Два гады таму ў БДУ быў вольны доступ. Вы маглі наведаць там сябра, паказаць універсітэт свайму дзіцяці. Ды ўсякае — проста прыйсці пагрэцца ў ціхім студэнцкім дворыку. Паглядзець на адзіную ў Менску скульптуру Махандаса Гандзі, на помнік студэнтам і выкладчыкам БДУ, якія загінулі ў гады вайны. Усё змянілася пасля студэнцкага маршу, які прайшоў у снежні 2015 года. Студэнты паслалі на ганку галоўнага корпуса БДУ дыван і выклікалі на яго рэктара. Рэктар не дараваў і ўзмацніў правілы ўваходу ва ўніверсітэт.

На некаторых факультэтах у вас проста пацікавяцца, да каго вы ідзяце, і, магчыма, прапусцяць. А на ўваходзе ў Студэнцкі гарадок спыняць і папросяць паказаць пасведчанне студэнта або супрацоўніка. Няма гэтых дакументаў? Ахоўнік кіўне на сцяну сваёй будкі, дзе вісіць вынятка з універсітэцкага Парадку. Хай вы хоць тройчы выпускнік, былы супрацоўнік, сумяшчальнік або проста аматар настальгіі ва ўніверсітэцкай сталоўцы — прапускаць вас не загадана. Дзеля справядлівасці, у Менску практычна не засталося ўніверсітэтаў, у якія вас пусцяць без лішніх пытанняў.

2. Піць піва на дварэ

У лютым 2010 года ў Менску забаранілі піць піва на дварэ. Да таго было можна. Піць ці не піць — кожны рабіў выбар у меру сваёй разбэшчанасці. Але потым міліцыя наважыла, што лепш забараніць. Маўляў, занадта шмат злачынстваў у гэтай краіне ўчыняецца пад уплывам алкаголю. Спачатку грамадскімі месцамі былі абвешчаныя нават балконы шматпавярховікаў...

Міліцэйская статыстыка пацвярджае: з года ў год «п'яных» злачынстваў становіцца ўсё менш. А за распіванне алкагольных напояў у грамадскіх месцах, наадварот, сталі затрымліваць часцей: з 262100 выпадкаў у 2012 годзе да 349800 ў 2015-м. І толькі ў апошні год статыстыка ўпала: да 301300 затрыманых. Ну не хочуць беларусы піць піва ў чатырох сценах, не хочуць!

3. Задарма не працаваць

Так-так, гэта мы пра дэкрэт №3 — эпічную спробу беларускіх улад прымусіць нацыю працаваць. Права на працу прапісанае ў Канстытуцыі Беларусі. З красавіка 2015 года да яго дадаўся абавязак фінансавання дзяржаўных выдаткаў. Працуеш — плаціш падаткі; не працуеш — будзь ласкавы, заплаці збор, 360 рублёў новымі.

Дэкрэт справакаваў масавыя пратэсты ўзімку і ўвесну 2017 года. Аляксандр Лукашэнка нават абвясціў, што прыпыняе дзеянне дакумента на год. Будучыня дэкрэта туманная: касаваць яго ўлады не хочуць, а выправіць так, каб нікога не пакрыўдзіць, — задача вельмі складаная. Задарма не працаваць дазволена беларусам, якія пражылі больш за паўгода за мяжой, маладым мамам. Чакаецца, што неўзабаве да іх дададуцца агароднікі.

4. Праводзіць пікеты без дазволу

У канцы 2010 года сярэдні заробак беларусаў перасягнуў запаветную мяжу $500. За гэта краіна расплацілася валютным крызісам. Пад верасень 2011 года рубель, на незадавальненне насельніцтва, дэвальваваўся амаль утрая. Людзі абралі незвычайную форму для пратэстаў: у прызначаны час без усялякіх плакатаў і лозунгаў выходзілі на праспект Незалежнасці і проста пляскалі ў ладкі.

Нягледзячы на тое, што пляскаць на вуліцы ў Беларусі не забаронена (дагэтуль), «маўклівыя акцыі» скончыліся масавымі затрыманнямі. У тым жа годзе дэпутаты прынялі закон «Аб масавых акцыях», згодна з якім дазвол у гарадскіх уладаў трэба атрымліваць нават на адзіночны пікет. Праз некаторы час міліцыя падарыла нам выдатны прыклад ужывання закона, затрымаўшы дзвюх дзяўчат за «пікетаванне шляхам фатаграфавання» — адна рабіла здымак другой з плюшавым мядзведзікам у руках.

5. Фатаграфаваць адміністрацыйныя будынкі

Дарэчы, пару гадзін у міліцыі можна правесці і проста праз тое, што сфатаграфаваў штосьці не тое. У гэтым на сваім досведзе пераканаўся мянчук Зміцер Ласько, калі ўвечары 26 лютага 2015 года наважыў захаваць для вечнасці падсвятленне на будынку Акадэміі навук. Спачатку да фотааматара выйшаў вартаўнік, потым прыехала міліцыя. Выявілася, ёсць унутраны дакумент, згодна з якім трэба правяраць усіх, хто робіць здымкі адміністрацыйных будынкаў, і пагатоў — аддзяленняў міліцыі. А раптам рыхтуюцца каго-небудзь абняславіць або (Божа барані!) развязаць супраць вартавых парадку інфармацыйную вайну?

6. Паліць у цягніках

Мы зноў аб шкодных звычках і аб праве людзей рабіць выбар пад сваю адказнасць. Кажуць, «Белавія» была адной з апошніх авіякампаній у свеце, якая забараніла курэнне ў сваіх самалётах. У падлакотніках некаторых з іх дагэтуль захаваліся попельніцы. Ёсць яны і ў тамбурах шмат якіх вагонаў Беларускай чыгункі. Але папаліць там азначае парушыць правілы. Таму і ўзімку, і ўлетку купкі курцоў падчас прыпынкаў высыпаюць з вагонаў на пероны. Дзе, дарэчы, таксама можна паліць толькі ў спецыяльных месцах, пазначаных пункцірнай лініяй.

7. Легальна адпачыць у Крыме

Дзесяць гадоў назад можна было раніцай сесці ў цягнік «Менск — Сімферопаль» і вечарам наступнага дня выйсці з яго ў Крыме. Цяпер такога цягніка няма. Украіна не прапускае ў Крым турыстаў, а тых, хто заязджае на паўвыспу праз Расею, запісвае ў парушальнікі сваёй дзяржаўнай мяжы. Тым, хто ўсё ж наважыцца на такую выправу, пагражае як мінімум забарона на ўезд ва Украіну, як максімум — турэмны тэрмін. А гэтыя ночы ў Крыме цяпер каму?