«Кліент павінен чакаць»: Законы беларускага гандлю

Беларускі гандаль можна звесці да дзесяці незразумелых для нармальнага еўрапейца «правілаў».

Законы айчыннага гандлю адкрыў вядомы беларускі пісьменнік Віктар Марціновіч.

1. Кліент павінен пачакаць. Да касаў павінны быць чэргі. Калі да касаў няма чаргі, буйны гандлёвы аб'ект працуе неэфектыўна, а яго ўладальнікі церпяць страты. У выпадку адсутнасці чаргі мэнэджар залы павінен закрыць частку кас аж да стварэння натоўпу перад працуючымі касамі. Гэта дазваляе эканоміць на заробках касірак нават лепш, чым штрафы, якія з касірак спаганяюцца за парушэнні.

2. Чарга ў аб'екце гандлю павінна складацца мінімум з пяці, максімум з дваццаці чалавек. Пасля гэтай мяжы пакупнікі з кошыкамі пачынаюць злавацца і сыходзіць, пакідаючы замарожаныя прадукты раставаць і псавацца проста ў зале. Гэта вядзе да страт уладальнікаў гандлёвай сеткі. Уладальнік заўсёды мае рацыю.

3. Тут прадаюць тое, што прадаецца. Беларусь — краіна тавараў шырокага спажывання. Тэлефон у цябе павінен быць Samsung, аўтамабіль — Кіа, ноўтбук — Lenovo (або Asus, або Apple, што ў сэнсе распаўсюджанасці — адно і тое ж). І не дай табе божа захацець чагосьці «не як ва ўсіх». Для навушнікаў Sennheiser HD 579 мне спатрэбіўся кабель з перахадніком міні-джэк (3,5 мм) — мікра-джэк (2,5 мм), бо ўвесь час насіць у кішэні з тэлефонам канцэртны вялікі штэкер некамфортна. Месцаў, у якіх гандлююць правадамі, у тым ліку для аўдыёпрылад, дастаткова, спецыялізаваных крам у горадзе і ў інтэрнэце — як міліцыі на канцэрце. Але ўсе яны прапануюць стандартны провад з выхадамі 3,5 мм на 3, 5 мм. Трэба нешта нестандартнае? Можам вам прапанаваць провад 3,5 мм на 3,5 мм ружовага колеру са стразамі. Вам патрэбна hi-end гарнітура для Sennheiser? «Вяртайцеся на ебэй»!

4. Пастаўшчык павінен быць адзін. Калі вы ходзіце па рынку і шукаеце кеш’ю смажаныя, а ў першым месцы вам кажуць, што смажаных кеш’ю ім сёння не завезлі і што наогул гэта шкодная для здароўя штука, бо падсмажванне забівае ўсе карыснае ў арэхах, утвараючы канцэрагены, але пасля отпаведзі вам усё адно хочацца смажаных кеш’ю — забудзьцеся пра кеш’ю смажаныя! Ва ўсіх астатніх месцах, дзе прадаюць разынкі, курагу і арэхі, гандляры рознай нацыянальнасці з разнастайнымі акцэнтамі будуць паўтараць вам тую самую гісторыю, што кеш’ю не завезлі, што яны шкодныя, а вось вазьміце лепш зефіру на агар-агары. Выехаць з Менска на рынак горада-сатэліта не дапаможа. Лепш адразу ідзіце на ебэй!

5. Тое ж тычыцца інтэрнэту. Калі па першай аб'яве вам сказалі, што абраны вамі тэлефон BlackBerry існуе толькі з амерыканскай зараднай прыладай, да якой прылеплены манструозны адаптар для беларускай разеткі — роўна тое ж самае вам скажуць яшчэ ў 17 месцах, куды вы надумаеце патэлефанаваць. У кожнага з 17 будзе свой рэйтынг на Онлайнер, свой пук добрых і дрэнных каментароў, пяць сотавых нумароў, на кожным з якіх будзе сядзець ветлівы і бадзёры аператар. Але напраўду ўсё гэта існуе толькі, каб замаскаваць просты адказ: кеш’ю сёння не завезлі, ідзіце на ебэй.

6. Галоўны чалавек у кожным беларускім гіпермаркеце — ахоўнік. Ды што я вам кажу, вы самі чыталі навіны. Ахоўнік галоўны, бо, па-першае, ён носіць пінжак і мае навушнік у вуху, што робіць яго падобным на агента Сміта з «Матрыцы» (так здаецца самому ахоўніку). Па-другое, ахоўнік абараняе асабістыя маёмасныя інтарэсы ўласнікаў і таму з'яўляецца іх васалам. У феадальных сістэмах (а кожны буйны беларускі гіпермаркет — гэта менавіта феадальнае каралеўства) прыватная гвардыя караля — самая магутная сіла. Ахоўнік можа даглядзець вашу сумку. Ахоўнік можа выклікаць міліцыю. Вы, здавалася б, таксама можаце выклікаць міліцыю, але ахоўнік у пінжаку і ў яго ёсць навушнік у вуху. Гэта значыць, ён сам ужо напалову міліцыя. Так што абвыкайце да думкі, што ахоўнік тут галоўны, вы — бяспраўная моль. Get your shit and get out.

7. З пакуначкаў, у якія пакуюць заказ у службах хуткай дастаўкі, якія дастаўляюць прадукты, заказаныя праз інтэрнэт, можна збудаваць велізарны поліэтыленавы палац на гарадской смеццевай звалцы. Экалогія, тэрмін распаду таго поліэтылену, выгляд горада праз 20 гадоў пастаўкі аўтамабіля хлопчыка не цікавіць. У той жа Італіі ўсе прадукты пакуюць у паперу. Але папера даражэйшая, а сабекошт павінен быць мінімальны, інакш не будзе звышпрыбыткаў.

8. Войны на паркоўцы. Значная частка гандлёвых цэнтраў у Менску і абласных цэнтрах мае стаянкі, месцаў на якіх значна менш пікавай колькасці машын а 19.00 працоўнага дня. Зрабіць нармальную стаянку перашкаджаюць роўна тыя ж прычыны, што і ў пункце нумар адзін: дзе пакупніку пакінуць аўто — ягоная праблема, галоўнае мінімізаваць выдаткі на ўвод аб'екта ў эксплуатацыю. Наогул, чым больш засмучаных і спяшаючых кліентаў будзе ў гандлёвай зале — тым лепш. Бобік, які пакінуў тачку пад знакам, будзе прымаць пастанову спехам і, такім чынам, з большай доляй імавернасці падзе ахвярай агрэсіўнага беларускага мерчандайза, аб якім варта скласці асобную паэму. Стаянкі перад гіпа звычайна пакрытыя супярэчлівымі стрэлачкамі, забараняючымі знакамі (куды ж без іх!), прычым часцяком у два пласты, бо танная фарба на асфальце больш за два сезоны не вытрымлівае. І — самае галоўнае — на стаянцы, дзе-небудзь у старонцы, то і справа ўбачыш затоенную машыну ДАІ, якая адсочвае ахвяр няправільнай паркоўкі і з асалодай іх штрафуе. Вось гэтая дэталь, ДАІ на паркоўцы ў месцы, куды людзі прыязджаюць марнаваць свае грошы, — гэта вельмі па-беларуску!

9. Кандыцыянер у гіпермаркетах мае тую ж функцыю, што і чырвоны колер лагатыпаў сетак хуткага харчавання. Ён павінен дуць пакупнікам проста ў галаву, так каб яны міжволі рухаліся і закупляліся хутка-хутка. Крышачку затрымаўся каля вітрыны, задумаўся, якую рыбу выбраць, — атрымаў неўралгію трайніковага нерва. Чым халадней у зале — тым лепш для ўсіх. Вось і прадукты на паліцах захоўваюцца лепш. Пазбягайце сетак, у якіх касіры летам сядзяць у футравых камізэльках — уладальнікі гэтых крам думаюць пра вас вельмі дрэнна.

10. Выява прадуктаў на сайце электроннай дастаўкі адыгрывае ролю абраза (Ч. Пірс). Яна не паказвае, як будуць выглядаць прадукты, якія вам прывязе абгорнутымі ў мільён цэлафанавых пакетаў кур'ер. Гэты вобраз-абразок намякае на ўласцівасці, характэрныя для ўсёй групы аб'ектаў, званых, да прыкладу, словам «банан» ці выразам «прадукт вэнджана-вараны з кураціны». Несупадзенне таго, што вам прывезлі, і таго, што вы чакалі, што вам прывязуць, з'яўляецца выключна вашай праблемай і адбываецца праз дрэннае веданне вамі, пакупнік, семіётыкі Ч. Пірса.

Што б мы з вамі ні думалі наконт законаў, якія кіруюць беларускім гандлем, іншага гандлю ў гэтай краіны для нас няма. Усе незадаволеныя ідуць на ебэй.