Каля Драздоў мужчыну ўкусіла ядавітая змяя

Ранішняя прагулка каля вадасховішча Дразды ў Менску для 50-гадовага менчука скончылася рэанімацыяй і доўгім лячэннем.

Ціхая раніца, маляўнічы вадаём, дагледжаны пляж, на якім так любяць адпачываць сем'ямі і кампаніямі менчукі...Дастаючы з кішэні тэлефон, каб захаваць гэтую прыгажосць, Сяргей неспадзявана яго выпусціў. Ледзь падняў прышвартаваны да берага човен, пад які ўпаў тэлефон...а адтуль кінулася змяя і ўкусіла мужчыну за вялікі палец рукі. «Гадзюка!» - здзівіўся Сяргей, не выпускаючы з-пад увагі, чым крануць па траве змяю, і пачаў яе фатаграфаваць. На ўсялякі выпадак - калі раптам лекар, да якога ён потым звернецца, не паверыць, піша kp.by.

- Што ты яе фатаграфуеш? - крычыць сведка. - Забіваць трэба, калі хочаш, каб паверылі!

Аглушыўшы гадзюку трапна кінутым каменем, Сяргей спакаваў трафей у шкляны слоік і толькі пасля гэтага паехаў у паліклініку.

Першую дапамогу аказаў сабе сам - як нас калісьці вучылі са школьных гадоў.

- Адразу пасля ўкусу адсмактаў яд трохі, плюнуў. Зрабіў падабенства жгута - туга перавязаў палец, - распавядае Сяргей. - А калі забіў змяю, сам паехаў да лекараў у Заслаўе (па месцы жыхарства) - я ж нармальна сябе адчуваў адразу. Як я потым прачытаў, мне наогул лепш было не рухацца, і руцэ патрэбен быў спакой, а я ёю рулю, ліха імчуся на аўтамабілі! Пакуль прыехаў у Заслаўе, палец ужо здранцвеў. Зняў павязку - рука на вачах пачала распухаў і сінець. У паліклініцы кажуць: «Трэба тэрмінова «хуткую» выклікаць».

Так з часу ўкусу да шпіталізацыі ў Менскай раённай лякарні прайшло блізу дзвюх гадзін. За гэты час стан Сяргея сур'ёзна пагоршыўся: рука распухла да пляча, пасінела, пальцы перасталі згінацца. Па шляху ў лякарню, куды яго везлі разам са змяёй у банцы, ён пачаў губляць прытомнасць. У рэанімацыі Сяргея выходжвалі амаль тры дні. Яшчэ тыдзень ён правёў у бальнічнай палаце. Выздараўленне доўжылася павольна, і рука была сінюшнай і страшнай нават на пяты дзень, калі журналістка наведвала пацярпелага ў лякарні. А калі б выклікаў «хуткую» адразу - паправіўся б ужо праз пару дзён.

- Я і сам разумею, што страціў шмат часу, пакуль фатаграфаваў, ездзіў туды-сюды. Ужо потым, калі бачыў, як сінее і ўсё вышэй распухае рука, я па дарозе ў лякарню баяўся, што калі пухліна пойдзе яшчэ далей, мне больш не жыць...Вялікі дзякуй лекарам раённай лякарні ў Бараўлянах, якія надалі мне дапамогу, выратавалі, выходжвалі ў рэанімацыі, - кажа Сяргей. - Хачу ўсім людзям нагадаць: укусіла змяя - не трэба ніякай самадзейнасці, выклікайце «хуткую» - і ўсё! І будзьце асцярожныя ў месцах адпачынку ля вады! Нават у такіх цывілізаваных, як узбярэжжа вадасховішча Дразды і Менскае мора.

- А змяя ў слоіку куды дзелася?

- Яна нават у рэанімацыі была нейкі час са мной. Лекары жартавалі: «Змяя прысутнічае побач з укушаным і назірае, як ідзе лячэнне». Потым яе прыбралі - яна ж нежывая ўжо. Выкінулі, напэўна.

Паміраюць не ад атруты, а ад індывідуальнай рэакцыі на яе

Якія памылкі ў дзеяннях менчука былі самымі сур'ёзнымі? Разабрацца дапамог Максім Ачарэтні, лекар-рэаніматолаг дзіцячай інфекцыйнай лякарні:

- высмоктване яду - у гэтым дзеянні няма неабходнасці. Улічваючы тое, што сам па сабе ўкус - гэта пашкоджанне скурнага покрыва, адсмоктванне можа справакаваць інфікаванне гэтай ранкі. Лепш яе прамыць, перавязаць. Калі ёсць магчымасць - прыкласці холад па-над павязкай. Укушаную канечнасць трэба абавязкова зрабіць нерухомай, і наогул імкнуцца менш рухацца.

З нагоды жгута пытанне супярэчлівае. Паводле стандартаў надання першай дапамогі, я, як лекар, быў бы абавязаны накласці жгут. Накладваецца ён вышэй месца ўкусу (у гэтым выпадку - перад перадплеччам) і кожныя 8 - 10 хвілін аслабляецца. Мяркуецца, што так абмяжоўваецца распаўсюджанне яда. Але, на мой погляд, і гэта пацвярджае сучасная медыцынская літаратура, жгут спрыяе яшчэ большаму парушэнню абмену рэчываў у тканках, што можа прывесці да цяжкіх ускладненняў.

А вось калі на пальцах ёсць кольцы, іх трэба зняць неадкладна. Калі пойдзе ацёк, зрабіць гэта будзе вельмі цяжка.

Самае галоўнае - нягледзячы на ўсе ўжытыя захады, забяспечыць як мага хутчэй наданне кваліфікаванай медыцынскай дапамогі. Для гэтага вы альбо выклікаеце «хуткую», альбо накіроўваецеся ў найбліжэйшую лякарню, дзе пацярпеламу ад укусу увядуць спецыяльную сыроватку супраць змяінага яду. Пры няправільным увядзенні яна можа быць небяспечная, таму спачатку лекар павінен правесці пробы, каб пераканацца, што проціяддзе не прычыніць чалавеку шкоды.

- Ці часта людзі паміраюць ад укусу гадзюкі?

- Не. За некалькі дзясяткаў гадоў у Беларусі такіх выпадкаў былі адзінкі. Укус гадзюкі звычайнай, якая ў асноўным і жыве ў нас, рэдка прыводзіць да смяротнага зыходу. Больш сур'ёзных гадаў у прыродзе ў нас пакуль няма. Калі толькі змяя не ўцячэ з заапарка.

Смяротным укус гадзюкі можа быць у выніку несвоечасова і няправільна нададзенай дапамогі або індывідуальнай рэакцыі чалавека на яе яд. Такую ж паталагічную алергічную рэакцыю ў асобных людзей можа выклікаць кожны лек, ежа.

Дарэчы, ад укусаў пчол, наколькі я ведаю, гіне людзей болей, чым ад гадзюк.

Але пры гэтым атрутны ўкус гадзюкі ўсё адно небяспечны. Яе яд валодае гемалітычным уздзеяннем, то бок, дзейнічае на кроў, разбурае эрытрацыты. Пры распаўсюджванні ў арганізме ён дзейнічае на тканіны печані, селязёнкі і нырак. Калі час выпушчаны, гэта можа прывесці да цяжкіх ускладненняў, аж да хранічнай нырачнай недастатковасці.

У каго яшчэ з прадстаўнікоў беларускай фауны атрутны ўкус?

Пчала. Хоць пчаліны яд і выкарыстоўваецца ў лячэбных мэтах, укус пчалы не такі ўжо бяскрыўдны. Гэта моцны алерген, і індывідуальная рэакцыя на яго можа быць цалкам рознай - ад невялікага пачырванення на месцы ўкусу да крапіўніцы і анафілактычнага шоку. Таму першая дапамога пры ўкусе пчалы ўключае антыгістамінныя прэпараты. Акрамя таго, трэба дастаць джала, прамыць месца ўкусу (можна нанесці на ранку раствор соды або змазаць яе нашатырным спіртам), прыкласці холад.

Шэршань. Джаляць шэршні больш балюча, чым пчолы, бо яду пры іх ўкусе трапляе ўдвая больш і па хімічным складзе ён адрозніваецца ад пчалінага. Ад укусу шэршняў можа быць ацёк, страта прытомнасці і ўдушэнне з цяжкай алергічнай рэакцыяй. Першая дапамога, у прынцыпе, такая ж, як і пры ўкусе пчалы.

Паўднёварускія тарантулы. Яго ўкусы неглыбокія, таму яд пранікае ў скуру і небяспекі для жыцця чалавека не ўяўляе. Наступствы: боль, ацёк, стан дрымотнасці, павышэнне тэмпературы цела. У кагосьці можа развіцца алергічная рэакцыя: абцяжаранае дыханне, млоснасць, ваніты. Пры такіх сімптомах трэба прымаць антыгістамінныя прэпараты. А ў першую чаргу варта прамыць месца ўкусу, апрацаваць яго антысептыкам, прыкласці холад.