28 сакавiка 2024, Чацвер, 22:25
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Святлана Алексіевіч: Спадар Кісялёў, не палохайце мяне

35
Святлана Алексіевіч: Спадар Кісялёў, не палохайце мяне
СВЯТЛАНА АЛЕКСІЕВІЧ

Нобелеўская лаўрэатка — пра розніцу паміж інтэрв'ю і лаянкай, пра пранкераў і адмову ад ордэнаў.

«Не пойдзеш з сеціва»: Сетка тыдзень гудзе, абмяркоўваючы вядомую беларускую пісьменніцу Святлану Алексіевіч. То адкрытая правакацыя: пісьменніцы не стала. То размова пецярбуржскага журналіста Гуркіна з Алексіевіч: меркавалася, што гэта будзе інтэрв'ю для «Дзелавога Пецярбурга». Але публікацыя з'явілася на сайце Regnum (пры тым, што Святлана Аляксандраўна гэтую дзікую спрэчку адмовілася ўважаць за сваё інтэрв'ю і публікаваць забараніла).

То правакацыя нястомных пранкераў Вавана і Лексуса, гогалеўская гісторыя, у якой адзін з нябачных нанайскага хлопчыкаў спрабаваў узнагародзіць яе ордэнам Украіны, другі — ордэнам Расеі.

Гэта ўжо падобна на метадычную, не сціхаючую кампанію ціску дзяржаўнай машыны (і мноства яе добраахвотнікаў) на пісьменніцу. Дарэчы, фатальную сувязь паміж сабою і «Гогаль-цэнтрам» Алексіевіч заўважыла першай.

«Новая газета» папрасіла Святлану Аляксандраўну пракаментаваць апошнія падзеі.

— Бачыце, як машына завялася. Гэта ўжо сур'ёзна. І цяжка адбіцца. Справа нават не ў размове, а ў хвалі, якая ўстала пасля яго. Відавочна, я сур'ёзна замінала ім усім: і вось з'явіўся прэцэдэнт. Тэма для абмеркавання. З беспардонным падтасоўваннем цытат. Я вось думаю: а ці чыталі гэтыя людзі публікацыю Regnum? Кніг маіх яны не чыталі, напэўна.

Два тыдні таму я выступала ў Маскве, у «Гогаль-цэнтры». Зала была поўнай. Напэўна, людзі прыйшлі збольшага і падтрымаць Сярэбранікава. Вось гэтыя людзі (моладзі было шмат) — яны і былі той Расеяй, якую я любіла! І мне здалося, менавіта людзі Расеі, якую я любіла, цяпер у поўным адчаі.

У Пецярбургу чэрвеньскія «Дыялогі» (у тым ліку мая лекцыя «Я не хачу больш пісаць пра вайну») павінны былі прайсці на новай сцэне Александрынскага тэатра. І нечакана нам адмовілі ў гэтай пляцоўцы. Не мне адной: там павінны былі выступаць Аляксандр Сакураў, Леў Додзін. Дзякуй, Міхаіл Піятроўскі нас усіх прытуліў. Прайшлі «Дыялогі» ў Эрмітажы.

Мабыць, я цяпер раздражняю сур'ёзна. Я ж ніколі не ўважала патрэбным хаваць тое, што думаю: казала адкрыта і аб анэксіі Крыма, і аб Данбасе.

Там жа, у Пецярбургу, адбылася размова з Гуркіным. Я адразу зразумела: гэта не інтэрв'ю. Я яго і не ўспрымала як інтэрв'ю. Прыйшоў нервовы, устрывожаны, ускудлачаны маладзён з агрэсіўным наскокам. Мяне ўразіла, што ён супрацоўнік «Дзелавога Пецярбурга». Я, скажам, згадала аб русіфікацыі. Яна ў Беларусі пачалася з 1922 года. Спадар Гуркін відавочна аб гэтым нічога не ведаў, і спытаў: «Пры чым тут 1922 год? Мы з вамі жывем сёння».

Мяне падвяла пісьменніцкая цікаўнасць. Трэба было гутарку адразу абарваць: на трэцяй хвіліне было зразумела, што гэта не інтэрв'ю, а лаянка. А я з ім прадаўжала размаўляць, бо мне цікавы і такі чалавек. Асабліва маладзён такіх поглядаў. Мы ж так доўга, з вялікімі надзеямі чакалі: прыйдзе небітае пакаленне! Вось яно і прыйшло...

Аднак я адразу ж і цвёрда сказала, што забараняю гэта друкаваць. У выніку: публікацыя «Рэгнума» і хваля «водгукаў» на яе. Кашын, Бабіцкі, Прылепін, Шаргуноў, Кісялёў...як адмашку далі. Аб муці, паведамленнях у «Фэйсбуку», нават не кажу. Але чытаю з цікавасцю.

І такое ўражанне, што спяваюць людзі з голасу адзін аднаго. Не прачытаўшы нават «лаянку». Бо я не казала зусім пра забарону расейскай мовы! Я казала аб скасаванні яе як мовы навучання. Каб сцэментаваць новыя нацыі. На нейкі час. Даслоўна: «калі ласка, размаўляйце па-расейску, але ўсе навучальныя ўстановы будуць, вядома, на ўкраінскай мове».

Гаворка ішла аб тым, як людзі адчайна хочуць пабудаваць сваю дзяржаву. І іх логіка вельмі жорсткая. Але трэба паспрабаваць у яе ўдумацца. Зразумець іх пазіцыю. Паспрабаваць.

Потым пайшла наступная хваля: Алексіевіч і пранкеры! Так, яны мне тэлефанавалі. Лексус і Ваван. Адзін — нібыта ад імя міністра культуры Украіны. Другі — ад імя Аркадзя Дварковіча. І абодва прапаноўвалі ордэны: «Нябеснай сотні» і Дружбы народаў, здаецца.

Растлумачу, што я ніякіх узнагарод ні ад якіх дзяржаў не вазьму. Гэта абдуманая пазіцыя. У такі час, як сёння, мастак узнагароды браць не павінен. Калі патэлефанаваў Ваван (або Лексус?) ад імя Украіны, я не вельмі здзівілася: ведала, што Парашэнка хацеў сустрэцца са мной. Званку Лексуса (або Вавана?) ад імя Расеі здзівілася больш, падумала пра пранкераў, і мне стала цікава, як яны працуюць? Так што я нядоўга, але размаўляла.

З усяго гэтага запалу добра цяпер разумею, як цяжка сумленнаму чалавеку сёння ў Расеі. Асабліва «на месцах». Далёка ад сталіц. У буры, у марыве муці і правакацый, якія ідуць адусюль. Пачынаючы, вядома, з тэлеэкрана. І думаю: як жа глыбока гэты запал да даносаў, да пошуку «чужога», запал да калектыўнага «ату яго!» сядзіць у нашым чалавека, у «чырвоным чалавеку» — нават ў ягоных нашчадках. Нібы ў генакод увайшоў. Якая гатоўнасць да калектыўнага цкавання ў людзях жыве! Я хачу зразумець, як мастак — што ж гэта такое ў нас? У тутэйшай чалавечай прыродзе?

Дарэчы, калі б усе, хто з такім запалам угрызаўся ў сказанае мной, выварочваючы словы навыварат, углядзеліся б з тым жа запалам у словы Дзмітрыя Кісялёва: ім бы бездані адчыніліся!

І вось яму я хацела б сказаць: «Спадар Кісялёў, не палохайце мяне. Я не паддамся болей».

Напісаць каментар 35

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках