Банкі не хочуць фінансаваць банкрутаў

Нацбанк вывучае пытанне аб наданні банкам большай самастойнасці пры здзяйсненні імі банкаўскіх аперацый.

Пра гэта гаворыцца ў лісце Асацыяцыі беларускіх банкаў (АББ) на адрас крэдытных арганізацый. Як гэтая свабода паўплывае на сітуацыю на валютным рынку - пра гэта ў інтэрв'ю «Заўтра тваёй краіны» распавядае экс-кіраўнік Нацбанка прафесар Станіслаў Багданкевіч.

- Што не задавальняе банкі ў паводзінах і палітыцы рэгулятара?

- Я б не сказаў, што Нацыянальны банк асабліва ўмешваецца ў дзейнасць банкаў, але ён трымае кантроль за адсоткавай стаўкай дэпазітаў. Ён крыху рэгулюе пытанне, якія рэзервы і ў якой форме ствараць. Галоўная задача НБ - забеспячэнне стабільнасці, перш за ўсё, гарантыі вяртання ўкладаў, суб'ектаў гаспадарання, кліентаў. Гэтыя патрабаванні цалкам абгрунтаваныя і справядлівыя.

Магчыма, банкі хочуць больш ільготнага рэжыму, каб НБ не так жорстка патрабаваў выканання патрабаванняў. Я б, наадварот, зрабіў больш жорсткімі некаторыя пытанні, напрыклад, якія тычацца сумнеўных актываў. Афіцыйна ў нас іх 15%, а напраўду яшчэ больш. Гэта мёртвыя актывы - крэдыты, якія нельга вярнуць назад у банк, і часам замест таго, каб абвясціць банкрутам гэтага кліента, банкі выдаюць новыя крэдыты, выплачваюць старыя і такім шляхам хаваюць сумнеўныя да выплаты актывы.

- Чаму яны гэта дапускаюць?

- Таму што крэдытуюць рызыкоўныя праекты, даюць крэдыты стратным прадпрыемствам. Тут трэба ўзмацненне жорсткасці нагляду за банкамі, бо гэта можа прывесці да таго, што фундатары і кліенты не змогуць вярнуць свае грошы. Я маю на ўвазе добра функцыянавальных і фінансава ўстойлівых кліентаў.

- Наколькі сёння банкі могуць уплываць на пазіцыю і палітыку рэгулятара?

- Я не думаю, што яны ў гэтым плане моцныя, але грамадская думка можа быць. Калі ёсць штосьці абгрунтаванае і разумнае, то НБ можа пайсці насустрач. Пакуль што ўсе нарматывы, якія выкарыстоўваюцца ў сусветнай банкаўскай практыцы, нашым рэгулятарам вытрыманыя, паказчыкі вытрыманы.

- Ці рэальна, каб інфляцыя неўзабаве апусцілася да 5%?

- Трэба мець на ўвазе, што сёння яна базуецца на збядненні людзей. У іх няма грошай, заробкі нізкія, як і пенсіі, элементарна не стае на жыццё, на забеспячэнне першай неабходнасці, таму і інфляцыя скарацілася. Калі не думаць, што ў нас падвысяцца прыбыткі, заробкі і пенсіі, то інфляцыя можа быць яшчэ ніжэйшай. Хіба гэта нармальнае жыццё, калі больш за мільярд даляраў ранейшага ашчадку за першыя паўгода насельніцтва выдаткавала на спажыванне?

У гэтых умовах ніхто не можа падняць кошты, бо ідзе канкурэнцыя паміж гандлёвымі прадпрыемствамі. Гэтае зніжэнне інфляцыі выкліканае збядненнем насельніцтва. Міністр эканомікі павінен быў казаць менавіта пра гэта. Так, сёння інфляцыя зніжаецца, але сёння я не магу станоўча ацэньваць гэты паказчык. Бо гэта звязана з тым, што не расце грашовая маса, не растуць даходы насельніцтва, інфляцыя на тавары першай неабходнасці складае не 6-7%, а 14-20%, я маю на ўвазе кошты сельгаспрадуктаў, прадукты харчавання і цэлы шэраг іншых тавараў. Зніжэння коштаў ідзе за кошт жылля, кошту кватэр. Але тыя, хто жыве за заробак і пенсіі, іх не купіць, вось гэтыя людзі і стрымліваюць агульны рост коштаў.

- Вы згадалі, што насельніцтва ў гэтым годзе ўжо прадало валюты на больш як мільярд даляраў? Нацбанк шчаслівы?

- Напэўна. Золатавалютныя рэзервы павялічылі, з 5 да 6 мільярдаў даляраў з гакам. Курс даляра ў нас так і не падымаецца да 2 рублёў - ёсць стабільнасць на валютным рынку. Але ж Нацбанк зацікаўлены не проста ў стабільнасці, а ў развіцці эканомікі, у росце ВУП, прадукцыйнасці працы. Але гэтага няма. Гэта больш тычыцца ўрада, адміністрацыі прэзідэнта, а не толькі Нацбанка. Цяпер, калі ў нас вытворчасць у многіх сферах стратная, рызыкі росту інфляцыі і падвышэння коштаў захоўваюцца.