Калі беларусы пабягуць забіраць грошы з банкаў?

У апошні час пачалі з'яўляцца трывожныя званочкі.

Кіраванне Нацыянальнага банка знізіла з 19 ліпеня 2017 года стаўкі рэфінансавання з 13% да 12% гадавых, а стаўкі ў сталых даступных і двухбаковых аперацыях падтрымкі ліквіднасці банкаў – з 15% да 14% гадавых. – Нягледзячы на тое, што да гэтага часу стаўка зніжалася ўжо пяць разоў, да канца чэрвеня беларускі рубель умацоўваўся, да траўня ўключна інфляцыя ў гадавым вымярэнні месяц ад месяца зніжалася, даволі ўстойлівай была сітуацыя з рублёвымі дэпазітамі, – адзначае ў інтэрв'ю “Заўтра тваёй краіны” старэйшы аналітык Альпары Вадзім Іосуб. – Папярэднія зніжэнні стаўкі эканоміка перастрававала нармальна. Але літаральна апошнім часам пачалі з'яўляцца пэўныя трывожныя званочкі.

З 20-х датаў чэрвеня пачаў расці кошт валютнага кошыка, у чэрвені разгарнулася тэндэнцыя да інфляцыі: калі да траўня яна ў гадавым вымярэнні падала, то ўжо ў чэрвені павялічылася з 6,1% да 6,5%.

– Магчыма, гэтыя два моманты стануць сігналам да таго, што Нацбанк возьме паўзу ў далейшым зніжэнні стаўкі рэфінансавання. Па-іншаму дзейнічаць нельга. Калі ёсць мэта гэтую стаўку зніжаць, то глядзяць на рэакцыю эканомікі, – кажа суразмоўца. – Роўна ў такім ключы дзейнічаюць Еўрапейскі цэнтрабанк, Федэральная рэзервовая служба (ФРС), якія ніколі не даюць ніякай канкрэтыкі ў стаўках, а кажуць, што будуць рэагаваць на стан эканомікі. Мяркуючы з самай апошняй рэакцыі беларускай эканомікі, гэтае зніжэнне, магчыма, затармозіцца.

Што чакае беларускіх укладчыкаў?

Часцей за ўсё стаўкі ў дэпазітах нефіксаваныя, яны прывязаныя да стаўкі рэфінансавання або да прадстаўлення рэсурсаў Нацыянальнага банка. Зніжэнне стаўкі рэфінансавання аўтаматычна прыводзіць да зніжэння ставак у большасці дэпазітаў.

– Калі глядзець статыстыку ў рублёвых дэпазітах, то за апошнія месяцы яны, хоць і нязначна, але раслі, нягледзячы на зніжэнне стаўкі. Іншы момант: нават калі ў выніку зніжэння ставак рублёвыя дэпазіты пачнуць скарачацца, гэта не стане праблемай банкаўскай сістэмы. За апошнія месяцы яна функцыянуе ў рэжыме прафіцыту ліквіднасці, гэта азначае, што банкі і без таго прывабілі грошай больш, чым могуць размясціць у выглядзе крэдытаў, – падкрэслівае эканаміст. – Яны ўжо змушаныя гэтыя грошы не выдаваць у выглядзе крэдытаў эканоміцы, а істотную частку прывабленых грошай прадаваць Нацбанку.

Іншымі словамі, калі ў камерцыйных банкаў прывабленых грошай больш, чым трэба, то нязначнае скарачэнне рэсурснай базы, дэпазітаў не стане для банкаўскай сістэмы праблемай, дадае эксперт.

– У папярэднія гады беларускія інвестары вельмі чула рэагавалі на сітуацыю са стаўкамі: ледзь стаўкі знізіліся – людзі адразу ж пабеглі ў банкі, знялі свае дэпазіты і на гэтыя грошы набылі валюту. Але для барацьбы з гэтымі працэсамі НБ летась сур'ёзна перафарматаваў рынак дэпазітаў, калі большая частка дэпазітаў стала доўгатэрміновай і безадкліканай, – звяртае ўвагу суразмоўца. – Такім чынам, укладчыкі матываваныя зэканоміць на падаходным падатку за кошт доўгатэрміновых дэпазітаў, а больш высокай стаўкай матываваныя ўкладвацца менавіта ў безадкліканыя дэпазіты.

Гэта азначае, кажа аналітык, што ў параўнанні з тымі часамі, калі ў нас практычна любы ўклад быў укладам да запатрабавання, і любы дэпазіт можна было перапыніць датэрмінова без стратаў адсоткаў, цяпер сітуацыя прынцыпова іншая: людзі не захочуць страціць цалкам налічаныя адсоткі, плаціць з іх падаходны падатак.