Як хлусіць Белстат

24 ліпеня Белстат рапартаваў пра чарговыя «поспехі» на заробкавым фронце.

У чэрвені заробак у краіне паводле версіі ўладаў дасягнуў 819,3 BYN. У далярах налічаны заробак вырас да 433 USD. Партал banki24.by разабраўся, які заробак на самай справе атрымаў на рукі сярэдні беларус.

Для пачатку адзначым, што рост заробкаў у чэрвені цалкам кладзецца ў звычайны сезонны ход. У адносінах да траўня чэрвеньскія заробкі павялічыліся на 3%. У 2013–2016 гг. стан справаў было такім самым: заробак за чэрвень перавышаў травеньскі на 2,5–3,5%. На шляху да абвешчанай мэты «па 500» налічаны заробак да снежня-2017 павінен павялічыцца на 15,5%.

Апошнія выпадкі больш хуткага росту заробкаў у другой палове года адбыліся ў 2010 і 2012 гадах. У абодвух варыянтах гэта скончылася для эканомікі сумна: пасля 2010-га – праз некалькі месяцаў, пасля 2012-га спатрэбілася 2 гады. Захоўваюцца вялікія дыспрапорцыі ў заробках паміж рэгіёнамі. У Менску сярэдні заробак за чэрвень (1 143 BYN) быў на 64,6% вышэйшы, чым у самай беднай вобласці – Віцебскай (694,6 BYN). З усіх абласцей заробак крыху вышэйшы за сярэдні ў краіне налічвалі толькі ў Менскай вобласці (823,2 BYN).

Але рэч у тым, што ў гэтым рэгіёне паказнікі выцягваюць уверх вялікія заробкі на Беларуськаліі. У 2017 годзе дзякуючы росту попыту на тэхніку ў кампанію да шахцёраў дадаўся працоўны калектыў БелАЗ. Рэальны рост заробкаў на жодзінскім прадпрыемстве за чэрвень разагнаўся да 20%. Без уліку інфляцыі заробкі на вытворчасці самазвалаў цяпер растуць на 30% да мінулага года. Са сталіцай таксама ўсё ясна.

Заробкі ў Менску цягнуцца ўгору за кошт налічэнняў персаналу Белавія (2 297 BYN), фінансістам (2 059 BYN) і IT-шнікам (3 757 BYN). А вось заробкі бюджэтнікаў мала таго, што невялікія, так і не растуць. У Мінфіна хапае клопатаў на велізарныя плацяжы ў дзяржпазыцы. Рэсурсаў нарошчваць забеспячэнне бюджэтнікам пакуль няма. За 6 месяцаў не выйшлі нават на леташні ўзровень ні ахова здароўя, ні адукацыя, ні культура.

Напрошваецца несуцяшальная выснова. У Беларусі, якую ўлады называюць сацыяльнай дзяржавай, рост заробкаў забяспечваюць самыя высокааплатныя катэгорыі грамадзянаў. Найбольш ярка гэта відаць у зменах паміж медыянным і сярэднім заробкам. Медыянным Белстат называе той заробак, вышэй і ніжэй за які праранжыравалі ў прыбытках 50% супрацоўнікаў. Калі прасцей, то заробак ніжэйшы за медыянны налічваюць палове супрацоўнікаў, вышэйшы – роўна такой самай колькасці.

Сярэдні заробак улады лічаць па-іншаму: яны проста дзеляць налічаны фонд заработнай платы на колькасць супрацоўнікаў. У выніку памер такога заробку амаль заўсёды завышае «тэмпературу ў шпіталі». Медыяну Белстат разлічвае двойчы на год – у траўні і лістападзе. Але і паводле гэтых кропак прыкметнае расслаенне беларусаў у прыбытках. У траўні 2013 сярэдні і медыянны заробак адрозніваліся на 23,5%, у траўні 2014 – на 25,8%, у траўні 2015 – на 27,8%, у траўні 2016 – на 31,1%, а ў траўні 2017 – ужо на 32,8%. Але і гэта яшчэ не ўсё. Са сваіх лічбаў у заробках Белстат не выключае падаходны падатак і 1% узнос ФСАН ад самога супрацоўніка. Да таго ж абсалютная большасць занятых у дзяржсектары добраахвотна-прымусова адлічвае адсотак заробку прафсаюзам.

У траўні 2017 «брудны» медыянны заробак у краіне склаў 598,7 BYN. Паводле ацэнкі banki24.by, за мінусам падаткаў і іншых абавязковых плацяжоў заробак на рукі для шараговага беларуса дарос дзесьці да 520 BYN. У такім выпадку за чэрвень «чыстая» медыяна магла б скласці 530–535 BYN.