29 сакавiка 2024, Пятніца, 12:19
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

365 дзён да ўзяцця Масквы

4
365 дзён да ўзяцця Масквы

Крымскі хан Дэўлет-Гірэй размаўляў з маскоўцамі на мове ультыматумаў.

Ад Івана Грознага ён патрабаваў аднаўлення незалежнасці Астрахані і Казані, а таксама аднаўлення выплаты даніны Крыму. За спаленую дашчэнту Маскву крымскі хан атрымаў мянушку «Узяўшы трон». Якія дзяржавы падтрымлівалі Дэўлет-Гірэя ў яго імкненні падпарадкаваць Рускае царства? Пра гэта піша выданне diletant.media.

Крымскі хан нарадзіўся ў 1512 годзе. Перш чым уступіць на трон, ён правёў некалькі гадоў у зняволенні. Спадчынніка кінулі за краты пасля адрачэння яго дзядзькі Саадэта I Гірэя. Вызваліўшыся з турмы, Дэўлет-Гірэй прыняў пастанову аб пераездзе ў Стамбул. Мэтай гэтай паездкі было ўсталяванне сяброўскіх стасункаў з турэцкім кіраўніком. Султанам тады быў Сулейман Цудоўны; акрамя ваенных паходаў ён захапляўся паэзіяй і жывапісам. Сулейман прызначыў Дэўлет-Гірэя крымскім ханам, паабяцаўшы яму дапамогу зброяй і жаўнерамі.

Новы кіраўнік Крымскага ханства бесперапынку ваяваў з суседзямі. Ён паспрабаваў перашкаджаць паходу Івана Грознага на Казань. Крымскія атрады, узмоцненыя янычарамі і артылерыяй, напалі на расейскія валоданні пад Тулай. Аднак Дэўлет-Гірэй дапусціў сур'ёзны пралік: ён меркаваў, што расейцы ўжо знаходзяцца пад Казанню, і не быў гатовы да сустрэчы з велізарным войскам. Кампанія крымскіх татараў скончылася няўдачай. У 1552 годзе Казань пала.

Мініяцюра пярэдняга летапіснага зводу

Крымскі хан рэгулярна арганізоўваў набегі на маскоўскія землі, некаторыя з іх пры падтрымцы асманскага султана. Так, у 1569 годзе ў паходзе на Астрахань удзельнічала блізу 67 тысяч ваяроў - туркаў і татар. Аднак да штурму Астрахані яны так і не прыступілі праз адсутнасць артылерыі.

Дэўлет-Гірэй не пакідаў надзеі падзяліць Рускае царства паміж сваімі сваякамі. На падпарадкаванне Масквы ён адводзіў не больш за год. Для рэалізацыі гэтай мэты былі неабходны саюзнікі. У падтрымку Дэўлет-Гірэя выступілі Асманская імперыя і Рэч Паспалітая. Хан чакаў добрага моманту, каб арганізаваць маштабны паход на рускія землі. У 1558 годзе пачалася Лівонская вайна, і значную частку войскаў перакінулі на заходні кірунак. Крымскі хан тым часам збірае велізарнае войска.

Войскі Дэўлет-Гірэя выступілі у 1571 годзе, не сустрэўшы сур'ёзнага супраціву на мяжы. У траўні крымскія татары падышлі да Масквы. Пачаліся рабаванні і падпалы, ахвярамі якіх сталі тысячы мясцовых жыхароў. Сталіцай авалодала паніка: вецер разнёс агонь па горадзе, многія загінулі пры спробе выратавацца ў Маскве-рацэ або ў цісканіне каля гарадское брамы. У рабства былі ўзятыя сотні тысяч маскавітаў.

ІКОНА, НАПІСАНАЯ У ПАМЯЦЬ КАЗАНСКАЯ ПАХОДА 1552 ГОДА

Пасля трагічных падзей 1571-га ў сталіцы быў прыняты шэраг засцярог: жыхарам забаранілі ўзводзіць высокія драўляныя будынкі, Маскву абнеслі валам. Купцоў, раней якія пражывалі ў пасадзе, перавялі ў горад. Адначасова з гэтым на распараджэнне Івана Грознага ўмацоўвалі паўднёвыя межы.

У 1572-м Дэўлет-Гірэй арганізаваў новы паход, удзельнікамі якога сталі да 120 тысяч чалавек. За 50 кіламетраў ад Масквы крымска-Асманскае войска было разбітае, знакамітыя турэцкія ваеначальнікі лічыліся загінулымі. Пасля няўдалага паходу амбіцыі Дэўлет-Гірэя згаслі, і ён не рабіў спроб падпарадкаваць сабе Рускае царства. У 1577-м годзе крымскі хан памёр ад чумы.

Напісаць каментар 4

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках