Хрыстафор Жаляпаў: Ключавая задача АБСЕ - абараніць права людзей на мірныя пратэсты

Парламенцкая асамблея АБСЕ павінна патрабаваць ад уладаў выканання гэтага канстытуцыйнага права беларусаў.

Пра гэта Charter97.org распавёў удзельнік паралельнага форуму грамадзянскай супольнасці, які праходзіў учора ў Менску, віцебскі праваабаронца Хрыстафор Жаляпаў.

- Учора на паралельным форуме грамадзянскай супольнасці ў Менску вы былі адзіным, хто падняў пытанне аб неабходнасці змагацца за права беларусаў на мірны пратэст. Чаму вы ўважаеце гэтую тэму за найбольш актуальную?

- Галоўная прычына актуальнасці гэтага пытання ў тым, што ўсе асноўныя рэпрэсіі, арышты і штрафы ў Беларусі апошнім часам накіраваныя менавіта супраць удзельнікаў мірных акцый пратэсту.

Паводле астатніх артыкулаў, якія тычацца грамадзянскай актыўнасці, мы як раз дамагліся таго, што ўлады хоць бы часова «схавалі кіпцюры». Напрыклад, мы доўга змагаліся за тое, каб не было пераследаў паводле артыкула 193.1 (дзейнасць ад імя «незарэгістраванай арганізацыі») - і цяпер практычна няма рэпрэсій паводле гэтага артыкула. А вось на ўдзельнікаў мірных акцый як раз і абрынулася ўся моц рэпрэсіўнага апарата. Таму гэтая тэма - самая актуальная цяпер у Беларусі.

Па-другое, і я ў гэтым цвёрда перакананы, калі ў чалавека будзе права выйсці на мірную акцыю, нават на адзіночны пікет, - пачынаецца «ланцуговая рэакцыя» на гэтую акцыю і ўлады ўжо не могуць не рэагаваць. Кожная публічная дэманстрацыя - гэта тое, што прымушае іх адчуваць сябе некамфортна. А калі на вуліцы выйдзе вялікая група людзей - рэзананс непазбежны, улады проста не могуць праігнараваць гэты факт.

Давай паглядзім, як гэта працуе ва ўсім свеце. Напрыклад, прыняў Трамп нейкі ўказ, і ёсць нязгодныя з гэтым дакументам. Што яны робяць у першую чаргу? Людзі выходзяць на вуліцу. І ўсюды, у кожнай нармальнай краіне, калі нешта не так - людзі адразу выходзяць на вулічны пратэст. І толькі пасля гэтага пачынаецца інфармацыйная «хваля» і нейкая рэакцыя. Іншых эфектыўных шляхоў барацьбы за свае правы проста няма.

Калі мы даможамся права выходзіць на вуліцу і выказваць свой пратэст - гэта стане самай галоўнай перамогай для беларусаў і самым галоўным фактарам таго, што мы зможам далей змагацца і бараніць свае правы.

Мірныя пратэсты - гэта ключавая задача цяпер для нас. Калі чалавек будзем мець права публічна выйсці на Плошчу, на вуліцу, да кожнай дзяржаўнай установы - усё астатняе прыкладзецца.

- Як удзельнікі форуму адрэагавалі на ваш тэзіс аб тым, што права на мірны пратэст - самае важнае для беларусаў у сённяшніх варунках?

- Шчыра скажу: я незадаволены рэакцыяй нашых праваабаронцаў. Рэакцыя была чыста фармальнай. Адзін калега сказаў: не, гэта не можа быць прыярытэтным, самае ключавое пытанне - гэта захаванне свабоды слова. Іншы калега самым важным назваў пытанне аб скасаванні смяротнага пакарання. І ў выніку тэму мірных пратэстаў «замялі».

- Што неабходна рабіць, каб тэма мірных пратэстаў стала найбольш актуальнай і атрымалася вярнуць беларусам гэтае канстытуцыйнае права?

- Ёсць некалькі шляхоў.

Па-першае, форум праводзіўся напярэдадні адкрыцця Парламенцкай асамблеі АБСЕ ў Менску. І мы прынялі заяву, якое будзе агучаная на сесіі ПА АБСЕ. Паводле такога ж прынцыпу пытанне права беларусаў на мірныя пратэсты трэба падымаць ва ўсіх міжнародных інстанцыях, у якіх хоць неяк удзельнічае Беларусь. І даводзіць да кіраўніцтва гэтых арганізацый, каб яны патрабавалі ад беларускіх уладаў захавання ўзятых на сябе міжнародных абавязацельстваў.

Па-другое, усякія незаконныя пастановы ўладаў аб забароне акцый або штрафах для іх арганізатараў павінны масава абскарджвацца ва ўсіх інстанцыях. Проста на ўсіх узроўнях і ўсімі, хто сутыкнуўся з несправядлівасцю. У кожным выпадку неабходна актыўна патрабаваць скасавання незаконных пастаноў.

Па-трэцяе, трэба проста праявіць сваю грамадзянскую мужнасць. Актывісты і звычайныя грамадзяне краіны павінны не баяцца і проста выходзіць на вуліцы, нават калі акцыю не дазволілі. Не важна, колькі людзей выйдзе - гэта стане прыкладам для астатніх. Трэба проста прайсці гэты шлях. А вада камень точыць.

Нагадаем, што 7 ліпеня на Кастрычніцкай плошчы Менска пройдзе акцыя з патрабаваннем вызваліць палітвязняў і скасаваць вучэнні «Захад-2017». У гэты дзень у Менску будзе праходзіць пасяджэнне Парламенцкай асамблеі АБСЕ.