Жыхар Лепеля распавёў, як зарабіць у «Што? Дзе? Калі?»

Пытанні пра шпакоўню і цвік прынеслі Віктару Радзько нядрэнны выйгрыш.

4 верасня 1975 года ў тэлеэфір выйшаў першы выпуск гульні «Што? Дзе? Калі?». Праз некаторы час нацыянальныя версіі тэлепраграмы з'явіліся і ў іншых рэспубліках былога Савецкага саюза, у тым ліку, і ў Беларусі, піша vkurier.by.

Прыхільнікі «Што? Дзе? Калі?» ведаюць, што ў кожнай гульні бяруць удзел дзве каманды: каманда знаўцаў і каманда тэлегледачоў. Калі ў першую патрапіць вельмі складана: усе патэнцыйныя кандыдаты праходзяць даволі жорсткі адбор, то падрыхтаваць і даслаць сваё пытанне можа кожны. У гэтым пераканаўся жыхар Лепеля Віктар Радзько, які ўжо не першы год гуляе супраць беларускіх знаўцаў.

«Галоўнае – гэта добрае пытанне, – распавёў Віктар. – Не веданне або няведанне прадмета, а тое пытанне, які дазволіць знаўцам, разважаючы лагічна, дайсці да правільнага адказу».

І Віктар Мікалаевіч ведае, аб чым гаворыць, бо жыхар Лепеля ўжо амаль дваццаць гадоў кіруе інтэлектуальным клубам «Ра» ў Лепельскім раённым цэнтры дзяцей і моладзі. У аб'яднанні займаюцца школьнікі, пачынаючы з чацвёртага класа. Сёння іх блізу 40-50 чалавек, якіх Віктар Мікалаевіч вучыць імкнуцца да пазнання, развіваць свае разумовыя здольнасці і думаць лагічна.

«Я сам –чалавек, які захапляецца інфармацыяй. Можна сказаць, што атрымліваю задавальненне тады, калі знаходжу штосьці цікавае і новае для сябе, – прызнаецца Віктар Радзько. – Напрыклад, цяпер вывучаю гісторыю пуантаў. Думаю, гэтая інфармацыя можа легчы ў аснову майго будучага пытання знаўцам. А пакуль падзялюся ёй са сваімі вучнямі».

Хлопцы, якіх трэніруе Віктар, паспяхова выступаюць на рознага ўзроўню інтэлектуальных спаборніцтвах, фестывалях і конкурсах, адкуль нярэдка вяртаюцца калі не з перамогай, то з годным месцам у першых шэрагах. Віктар Мікалаевіч і сам рэгулярна праводзіць у Лепелі гульні для дзяцей, падлеткаў і дарослых. А ў 2009 годзе лепелец задумаў зняць на мясцовай тэлевізіі інтэлектуальную перадачу для дзяцей і паслаць яе на нацыянальны тэлевізійны конкурс «Тэлевяршыня». Там праект Віктара Радзько «Галактыка IQ» заняў чацвёртае месца.

Ідэя зрабіць тэлевізійную інтэлектуальную перадачу на лепельскай тэлевізіі рэгулярнай ніколі не пакідала Віктара Мікалаевіча, і, напэўна, рана ці позна ягоны праект увасобіцца ў жыццё. Што тычыцца ўдзелу жыхара Лепеля ў тэлевізійных гульнях «Што? Дзе? Калі?» у Беларусі, то Віктар Мікалаевіч не хацеў проста праверыць, ці змогуць знаўцы адказаць на ягонае пытанне, але і паглядзець на тое, як здымаецца перадача знутры, каб гэты досвед у будучыні выкарыстоўваць у сваёй аўтарскай праграме.

Гульні беларускага клуба «Што? Дзе? Калі?», у адрозненне ад расейскага, ідуць не ў жывой трансляцыі, а ў запісе. Для гэтага тэлекампанія арандуе розныя павільёны, абсталёўвае іх студыі і цягам двух выхадных дзён блокамі запісвае перадачы. Для ўсіх гульцоў і гасцей клуба дзейнічае строгі дрэс-код: мужчыны ў гарнітурах і матыльках (у гасцей дапускаюцца гальштукі), а дамы ў чорных вячэрніх сукенках.

Віктар Мікалаевіч некалькі разоў прысутнічаў на запісах праграмы, як госць і як аўтар пытанняў, і тройчы перамагаў знаўцаў клуба. Большасць дасланых ім заданняў уяўлялі сабой відэапытанні, якія лепелец здымаў сам. А аднойчы Віктар Радзько паслаў у студыю ўласнаручна зробленую шпакоўню і цвік і не пралічыўся: гэтае пытанне было прызнанае найлепшым не толькі ў выніках адной гульні, але і ў выніках серыі гульняў. Аўтара чакала цалкам годнае ўзнагароджанне: блізу 1,5 тысяч даляраў у беларускіх рублях.

Тут на руку мне адыграла «правінцыйнасць», – распавёў Віктар. – Разлік быў на тое, што сталічныя жыхары могуць гэтага не ведаць. А сутнасць была ў чым: я змайстраваў шпакоўню па ўсіх правілах: каб была адтуліна, праз якую птушка можа патрапіць унутр, і каб адкрываўся дах. Знаўцам было зададзенае пытанне, што вучань прынёс такую шпакоўню на ўрок працы, а настаўнік сказаў, што паставіць яму «двойку». А калі школьнік хоча атрымаць «дзясятку», то за хвіліну павінен выправіць свой выраб. Гэта я і прапанаваў зрабіць знаўцам з дапамогай цвіка. Што цікава, гэтае пытанне я апрабаваў на настаўніках працы ў лепельскіх школах, і яны ведалі правільны адказ, а вось менскія знаўцы – не. Уся справа ў тым, што птушка, калі залятае ў шпакоўню, не можа махаць там крыламі, і, каб выбрацца вонкі, чапляецца за сценкі кіпцюрамі. Таму ўсё, што трэба было зрабіць знаўцам: падрапаць цвіком дошку знутры, каб яна не была гладкай. У адваротным выпадку шпакоўня можа стаць пасткай, і птушка проста загіне ўнутры».

Са слоў Віктара, усе гульні у клубе праходзяць сумленна. На сталах у гульцоў пэўная колькасць пытанняў: адны – больш лёгкія, іншыя – больш складаныя, а якую чарговасць абярэ ваўчок, не ведае ніхто.

«Тым, хто хоча паспрабаваць сябе і напісаць ліст на перадачу, раю не баяцца і адпраўляць як мага больш пытанняў, – расказаў Віктар Мікалаевіч. – Спачатку яны пройдуць «мадэрацыю»: дасведчаная рэдактарская група праверыць, ці не гучала такі пытанне дзе-небудзь раней, і вызначыць, ці вартае яно прайсці ў эфір. Пасля гэтага пытанне патрапіць у чаргу і згуляе ў адной з гульняў. І калі ў расейскім клубе для гэтага давядзецца чакаць гады два-тры, то ў Беларусі значна менш. І нават калі ваша пытанне не прайшло, не хвалюйцеся і пішыце наступнае. Перамагчы знаўцаў можа кожны. А самае галоўнае, што я хачу параіць усім бацькам: прыядноўвайце дзяцей да інтэлектуальнага руху, і вы не пралічыцеся».