Леанід Судаленка: Трэба прыняць закон аб кампенсацыях для «дармаедаў»

Дэкрэт №1 абсалютна нядзейны.

Міністарка працы Ірына Касцевіч заявіла, што ў Беларусі тэстуецца база «дармаедаў». Першыя вынікі апрабацыі ўлады абяцаюць ужо ў лістападзе. Што адбываецца з нашымі асабовымі звесткамі, якія цяпер «тэстуюцца» невядомымі людзьмі з незразумелых «дармаедскіх» камісій? Сайт Сharter97.org паспрабаваў разабрацца ў гэтым з вядомым прававым інспектарам працы незалежнага прафзвязу радыёэлектроннай прамысловасці (РЭП) Гомельскай вобласці Леанідам Судаленкам.

- Як я разумею, слова тэставанне азначае тое, што базу выпрабоўваюць у тэставым рэжыме. Што маюць на ўвазе чыноўнікі пад гэтым словам - я не ведаю, мне невядома. Я наогул слаба ўяўляю, навошта патрэбна гэтая база і што яны будуць з ёй рабіць. Вось наступіць 1 студзеня 2019 года, а што далей адбудзецца? Ад ідэі збору мыт з непрацуючых грамадзян яны адмовіліся. Пратэсты прымусілі ўлады задумацца і скасаваць непрадуманую пастанову.

Цяпер яны ківаюць на тое, што непрацоўныя грамадзяне будуць цалкам плаціць за камунальныя паслугі. Я, як плацельшчык паслуг ЖКГ, не ведаю, колькі адсоткаў я аплачваю, а колькі мне «субсідуе» дзяржава.

Самая дарагая паслуга - гэта электраэнэргія. Калі я плачу за паслугі ЖКГ у трохпакаёвай кватэры блізу $70-80, то 30-40 даляраў сыходзяць на электраэнергію. Так, газ у нас вельмі танны. Усяго 2-3 даляры. Я кажу ўраду: Давайце калькуляцыю на стол. Давайце лічыць, на колькі вы мяне «субсідуеце».

Я думаю, што гэтая сістэма апынецца непрацоўнай на практыцы. Вельмі маленькі адсотак непрацоўных грамадзян з'яўляецца ўласнікамі кватэр. Да прыкладу, жывуць два пенсіянеры, а ў іх у кватэры жыве непрацоўны сын. Як улады будуць гэтаму дзіцяці выстаўляць рахунак? Асабовыя рахункі ж у кватэры не падзелены.

Зноў жа, ідзе дыскусія аб тым, што трэба ўвесці падвышаную аплату для непрацоўных грамадзян. Выбачайце, яны што, будуць «праязны дармаеда» ўводзіць ва ўжытак? Якім чынам ідэнтыфікаваць кантралёру ў грамадскім транспарце «дармаед» перад ім, ці не? Або пасажыры павінны насіць з сабой даведку з працы? Гэтыя прыклады паказваюць, што дзяржава зноў запрагае дэкрэт наперадзе каня.

- Дагэтуль няма яснасці, якія звесткі збіраюць камісіі, як яны абароненыя, як яны выкарыстоўваюцца. Вы не думаеце, што дзяржава хоча стварыць татальную базу звестак пра кожнага чалавека, як гэта робіцца ў Кітаі.

Там, да прыкладу, існуе сацыяльны рэйтынг насельніцтва, дзе кожны атрымлівае балы за лаяльнасць да дзяржавы, а далей людзі з нізкім рэйтынгам не могуць выязджаць за мяжу, уладкавацца на добрую працу?

- Безумоўна, тое, пра што вы кажаце-гэта вельмі сумны досвед. Але хочацца спадзявацца, што мы знаходзімся ў цэнтры Еўропы, чым мы так ганарымся і такія прыклады, як Кітай, Паўночная Карэя, у нашай краіне не прыжывуцца.

Я думаю, што атрымліваючы пашпарт кожны з нас дае дастатковы аб'ём інфармацыі для дзяржавы. Дзяржава і без гэтага валодала прыстойнай інфармацыяй аб кожным грамадзяніне.

Памятаеце, калісьці мы здавалі два фотаздымкі на пашпарт, адзін з іх ішоў незразумела куды. Думаю, што ён ішоў у нейкае дасье. Гэта ніяк не залежыць ад лаяльнасці чалавека да дзяржавы, проста спецслужбы адсочваюць інфармацыю пра нас. Дзяржава і так сачыла за мной. Так што я ўпэўнены, што досвед Кітая ў нас не прыжывецца. Гэта не пра нас.

Летась дзяржава хацела сабраць з «дармаедаў» чынш. І што атрымалася? Людзі выйшлі на плошчы сваіх гарадоў і дэкрэт хуценька прыбралі. Калі ўлады зноў перагнуць палку - выйдзем на вуліцы. Як гаворыцца, можам паўтарыць. І паўторым.

- Чаму «простыя смяротныя» не могуць патрапіць у камісіі і сачыць за іх працай?

- Я не «просты смяротны», а прадстаўнік прафзвязу, але ўсё адно не трапіў, а «простаму смяротнаму» туды наогул дарога перацятая.

Я думаю, што гэта звязана з тым, што «дармаедскія» камісіі будуць працаваць непразрыста. Зразумелая справа, што гэтыя камісіі абсалютна бескарысныя. Запросяць чалавека, паўшчуваюць, пальчыкам памахаюць - і ўсё. Адзін з усім пагодзіцца, а другі скажа, што Канстытуцыя дае чалавеку права на працу і ён сам вызначае, працаваць яму ці не.

Тое, што яны нічога не змогуць прапанаваць непрацоўнаму чалавеку - гэта абсалютна дакладна. Мы бачым, што ўлады плодзяць нікому непатрэбныя арганізацыі. Бо гэта нашы з вамі грошы!

Не трэба вынаходзіць ровар і «беларускі цуд», а ствараць працоўныя месцы, каб чалавек не проста меў працу, а мог знайсці тую працу, якую заслугоўвае.

З той сумай заробку, якую яму дазваляе ягоная кваліфікацыя і адукацыя. Каб чалавек з вышэйшай адукацыяй не ішоў працаваць дворнікам, бо дворнікам больш плацяць. Бо вельмі шмат прыкладаў, калі ў нас працаўнікі з дыпломам інжынера працуюць на некваліфікаванай працы, бо яна лепш аплачваецца. Гэта нонсэнс. Нідзе ў свеце такога няма. Усюды кваліфікаваная праца аплачваецца ўдвая лепш, чым некваліфікаваная.

Таму камісіі будуць збірацца, біць лынды, пляваць у столь, працаваць для птушачкі, выклікаць непрацоўных людзей, якія вядучых асацыяльны лад жыцця. Падабаецца ім важдацца з такімі людзьмі? Хай важдаюцца. Нармальны чалавек у гэтых паслугах не мае патрэбы.

- Як вы думаеце, ці з'яўляецца пераслед чалавека за тое, што ён не працуе - дыскрымінацыяй?

- Несумненна. Гэта з'яўляецца дыскрымінацыяй. Я ўжо казаў, што ў Канстытуцыі прапісана, што чалавек мае права на працу. Калі яго пераследуюць праз ягоную занятасць, або незанятасці - я гатовы брацца за гэтыя справы і даказваць, што дзяржава не мае права дзяліць людзей на працоўных і непрацоўных.

Часам непрацоўныя грамадзяне плацяць больш падаткаў, хай і ўскосных, чым працоўныя. Купляючы любыя тавары і паслугі мы з'яўляемся плацельшчыкамі ПДВ, купляючы паліва на АЗС мы плацім акцызныя падаткі, нават купляючы жэтончык у метро я з'яўляюся плацельшчыкам падатку на дададзеную вартасць.

Улада выкарыстоўвае падвойныя стандарты: не працуеш - значыць не плаціш падаткі. Але мы ў мінулым годзе ў судзе даказалі, што непрацуючы грамадзянін плаціць падаткі.

Падам прыклад. Жанчына з Лоева, якая цяжка працуе па восем гадзін за $100 і плаціць вельмі маленькія падаткі і бізнэсовец, які часова не працуе, але купляе тавары і паслугі. Хто больш падаткаў прыносіць у скарбніцу? Так дзяржава не клапоціцца аб гэтай жанчыне, забірае ў яе дзіця, бо яна не можа правесці ваду ў дом, а прадпрымальніка будзе называць «дармаедам». Падвойныя стандарты на твар.

- Як вы думаеце, ці змогуць у свабоднай Беларусі сённяшнія «дармаеды» звярнуцца па кампенсацыю?

- Думаю, што калі Беларусь стане дэмакратычнай, то людзі змогуць разлічваць на рознага кшталту кампенсацыі.

Бо сталінскія рэпрэсіі былі прызнаныя нават не ў самым дэмакратычным СССР. Чаму ў свабоднай Беларусі дэпутаты не змогуць прагаласаваць за закон аб прызнанні ахвярамі дыктатарскага рэжыму тых ці іншых людзей, да якіх была ўжытая дыскрымінацыя падчас кіравання дыктатара.

Я не выключаю, што ў дэмакратычным урадзе такі закон будзе прыняты. Больш за тое, я мяркую, што такі закон павінен быць прыняты, каб ахвяры звальненняў, тыя людзі, якія страцілі працу праз кантрактную сістэму, у тым ліку і я, калі людзей выкідаюць на вуліцу пасля канца кантракту, атрымалі кампенсацыю.

Я часта кажу, што я знаходжуся ў «вымушаным прагуле». Бо я не звальняўся, нейкіх дзеянняў для дыскрэдытацыі не чыніў, але застаўся без працы. Толькі з той прычыны, што ў краіне ўведзеная часовая занятасць, якую мы называем кантрактнай сістэмай.