Заіка: Дык у нас сацыяльная або алкагольна-арыентаваная дзяржава?

Чаму не варта стымуляваць рост экспарту спіртных напояў.

На нарадзе ў пытаннях лікёра-гарэлачнай галіны ў Беларусі ў панядзелак Аляксандр Лукашэнка прызнаў, што алкаголь з'яўляецца сур'ёзнай дапамогай для нашага бюджэту, у той жа час адзначыўшы, што галоўнае - наступствы ўжывання спіртных напояў.

- Ва ўсім свеце вытворчасць алкаголю не з'яўляецца сацыяльна важнай і, больш за тое, уважаецца за сацыяльна негатыўную з'яву, - адзначыў у экспрэс-каментары «Салідарнасці» кіраўнік аналітычнага цэнтра «Стратэгія» Леанід Заіка. - Мы не з'яўляемся вытворцамі сусветна вядомых марак шампанскага, віскі ці гарэлкі. Тут ёсць наша праблема ўнутраная.

Даходы ад продажу спіртнога - гэта шкода краіне, мяркуе эканаміст.

На думку Леаніда Заікі, улады павінны ўжываць захады для зніжэння спажывання алкаголю. Нядаўнюю забарону на продаж спіртных напояў уначы экспэрт называе бессэнсоўнай.

- Пасля паўночы па Менску з двухмільённага насельніцтва ходзяць дзясяткі людзей. З пункту гледжання пакупак гэта ніякай ролі не адыгрывае.

Суразмоўца «Салідарнасці» нагадвае, што вытворчасць алкаголю вельмі выгадная - гэта акцызны тавар.

- Таму існуе і алкагольная «мафія», і чыноўнікі з розных структур - Мінфін і іншыя - зацікаўленыя ў тым, каб гэтыя даходы не зніжаліся. У Беларусі іх ніхто не спыняе. У парламенце няма выразных лабісцкіх груп, якія імкнуцца паменшыць спажыванне алкаголю і тытуню. У нас няма такой традыцыі. Калі б гэта было магутнай грамадскай з'явай, тады кожны чыноўнік не стаў бы казаць пра канкурэнцыю ў гэтай сферы. Ён проста пабаяўся б выступаць на гэтую тэму, бо на яго абрынуліся б сотні галасоў - абураных жанчын, змагароў з нездаровым ладам жыцця.

Эканамічны эфект ад продажаў алкаголю абсалютна губляецца сацыяльнымі наступствамі, упэўнены эканаміст:

- Трэба дакладна выбіраць: у нас сацыяльная дзяржава або алкагольна-арыентаваная. Сам прэзідэнт не п'е, стрымана ставіцца да алкаголю. Калі б ён выступаў супраць ужывання алкаголю, страціў бы вялікую колькасць прыхільнікаў.

- Лукашэнка звярнуў увагу на з'яўленне прыкмет нядобрасумленнай канкурэнцыі на ўнутраным рынку. У чым яна праяўляецца?

- Нядобрасумленная канкурэнцыя можа выяўляцца ў выкарыстанні рэжымаў часу для продажу алкаголю, у рэкламе, калі спажыўца ўводзяць у зман з нагоды якасці і коштаў прадукцыі. Акрамя таго, ёсць рэгіянальная феадальная палітыка: у Магілёве прадаюць магілёўскую гарэлку, у Менску - сталічную.

Правядзенне буйных фестываляў пад эгідай спіртных напояў таксама можна расцэньваць як нядобрасумленную канкурэнцыю.

- Лукашэнка паклапаціўся пра павольны рост экспарту алкаголю. Як можна вырашыць гэтую задачу?

- Яе вырашаць не трэба. Трэба займацца экспартам сацыяльна эфектыўных тавараў - адзенне, абутак або медыцынскія тавары. Я б не стаў завастраць на стымуляванні росту экспарту алкаголю. У суседніх краінах алкаголь распісаны па лабісцкіх групах. Ёсць абаронцы алкагалізацыі Расеі, Украіны і іншае. Павялічыць рост экспарту беларускай гарэлкі не з'яўляецца важным. Мы можам рабіць унікальныя гатункі настоек, бальзамаў. Глядзіце, што прапануюць нам ангельцы і французы? Добрыя, стагоддзямі асвоеныя алкагольныя прадукты.

Экспарт алкаголю прычыняе шкоду тым краінам, якім мы прадаем. Няма ніводнай краіны, дзе продаж спіртных напояў даваў бы добры эканамічны і сацыяльны эфект.

- Ці могуць урад, мясцовая ўлада, сілавыя структуры і вытворцы выпрацаваць узгодненую пазіцыю, якая тычыцца рынку алкаголю, калі ў кожнага з бакоў свае інтарэсы?

- Тут, як у кожнай галіне, ёсць магчымасць стварэння асацыяцыі, якая аб'ядноўвае вытворцаў прадукцыі. У Расеі беларускія вытворцы малака не працавалі з асацыяцыяй расейскіх вытворцаў, спадзяваліся, што дзядзька з урада будзе за іх праблемы развязваць. Увесь свет працуе ў рэжыме дамоўленасцяў. Гэта так званая алігаполія - выкарыстанне ўсіх захадаў у падзеле рынку. Рынак устойлівы і спажыванне алкаголю стабільнае. Разлічваецца ёмістасць рынку, і ўступаюць у дзеянне дамоўленасці. Яны могуць быць і ў выглядзе квот, узгаднення аб'ёмаў паставак. Шлях развіцця супрацоўніцтва, кааперацыі - адзіна правільны.

Мясцовая ўлада павінна клапаціцца пра інтарэсы насельніцтва, асабліва дзяцей, моладзі і тых, хто можа стацца ахвярай алкагалізацыі, і займацца антыалкагольнай прапагандай. Задача сілавых структур - змагацца з некантраляванымі продажамі, незаконным імпартам і рэалізацыяй падробак.

А ўрад няхай думае, як лепш даць адукацыю ў галіне IT, як спрыяць паляпшэнню здароўя насельніцтва, лепшага медабслугоўвання. Што цікава, у нашых паліклініках чэргі, а ў лікёра-гарэлачных аддзелах іх няма. Як так атрымліваецца?