Замкнёнае кола «беларускай мадэлі»

Завод беленай цэлюлозы ў Светлагорску пайшоў «цэментнай» дарогай?

Завод беленай цэлюлозы ў Светлагорску, што стаў чаргова распіяраным уладамі Беларусі інвестпраектам на кітайскія грошы, у канцы кастрычніка 2018 года спыніў вытворчасць на нявызначаны тэрмін. Кітайскія падрадчыкі і працоўныя пакінулі тэрыторыю інвестыцыйнай пляцоўкі, забраўшы з сабой электронныя платы кіравання абсталяваннем, піша afn.by.

Прычына прыпынку, сцвярджаюць суразмоўцы выдання, зводзіцца да таго, што кітайцы не могуць наладзіць і/або запусціць зусім не кітайскае, і імпартаванае з Аўстрыі і Фінляндыі абсталяванне. (Цалкам магчыма, што гаворка ідзе пра рэпліку, вырабленую кітайскай прамысловасцю: скапіяваць змаглі, а як яно працуе, так і не разабраліся).

У выніку вытворчасць беленай цэлюлозы ў Светлагорску дагэтуль з'яўляецца экалагічна шкоднай: пры вытворчасці прадукту вылучаецца меркаптан - атрутны газ другога класа небяспекі з пахам гнілой капусты і каналізацыі, які павінна спальваць непрацуючая ўстаноўка.

Запуск завода быў запланаваны на 2015 год, але быў перанесены на 2 гады, і вытворчасць запусцілі толькі ў лістападзе 2017 года. Але праз названыя праблемы ў студзені 2018 года Мінпрыроды спыніла вытворчасць, а былы віцэ-прэм'ер Уладзімір Сямашка стаў асабіста курыраваць ліквідацыю недахопаў.

Другая спроба запусціць вытворчасць была зробленая ў ліпені гэтага года, але запусціць тэхналагічны працэс кітайскі падрадчык China CAMC Engineering Co., LTD не змог.

Фактычна, інвестыцыйны праект на агульную суму $850 млн., з якіх $654 млн. прыпадае на звязаныя крэдыты экспартна-імпартным і Індустрыяльна-камерцыйным банкамі Кітая, пайшоў дарогай цэментнай і дрэваапрацоўчай галін краіны з усімі вынікаючымі памылкамі.

І калі ўладам (па запэўненнях чыноўнікаў) атрымалася з дапамогай загавораў і танцаў з бубнам нейкім чынам разварушыць мадэрнізаваную на кітайскія грошы дрэваапрацоўку, то «абноўленая» цэментная прамысловасць пакуль жыве толькі ў рэжыме ручнога кіравання. І яе пазыкі, то ёсць кітайскія крэдыты, пагашаюцца Мінфінам РБ за кошт народным грошай, то ёсць бюджэту.

І прасвету няма. Сёння стала вядома пра пастанову Саўміна РБ, згодна з якой дзяржава бязвыплатна перадала Беларускай цэментнай кампаніі 49,7 мільярда акцый або 94,48% ААТ «Краснасельскбудматэрыялы» на агульную суму 144,28 мільёна рублёў (яшчэ 2,68% акцый ААТ «Краснасельскбудматэрыялы» знаходзіцца ў камунальнай уласнасці).

Аб'яднанне актываў двух цэментных вытворчасцей можа палегчыць даўгавы цяжар, лямку якога ўжо даўно цягне бюджэт. Але, прыняўшы такое рашэнне, улады распісаліся ва ўласнай няздольнасці прадаць якую-небудзь вытворчасць у краіне замежнаму інвестару.

Урад прапаноўваў ААТ «Краснасельскбудматэрыялы» за 200 млн. даляраў ірландскаму канцэрну CRH. Інвестар адмовіўся набываць увесь завод, выказаўшы гатоўнасць купіць яго долю.

Сёння няма замежных інвестараў, гатовых самастойна выжываць у «спрыяльны» беларускім інвестыцыйным клімаце. Адчайныя галовы, безумоўна, ёсць, але яны гатовыя рызыкнуць толькі ў долі з дзяржавай (мясцовымі) уладамі ці, што яшчэ лепш, пад дахам міжнародных структур, кінуць якія ўлады краіны папросту не асмеляцца: ЕБРР, МФК і г.д.

Апошнія накшталт і не супраць даць фінансаванне і паўдзельнічаць у чарговых праектах на тэрыторыі з сумнеўнай дэмакратыяй, але іх катэгарычна не задавальняюць зацягнутыя мясцовай бюракратыяй тэрміны рэалізацыі праектаў.

Выходзіць, што ў Беларусі не застаецца іншага выйсця, як пазычаць грошы і «тэхналогіі» ў Кітая. Але ў гэтым выпадку варта выразна разумець, што кітайскі бок прапануе тэхналагічны працэс, як мінімум састарэлы на адзін цыкл. За час паспявання саміх чыноўнікаў і падрыхтоўкі ўсіх неабходных дакументаў, гарачых абмеркаванняў і даказвання электарату неабходнасці чарговай пазыкі ў Кітая, тэхналогія састарваецца яшчэ раз. Потым пачынаецца ўласна сама будоўля, за час якой закладзенае ў праект абсталяванне ўжо становіцца антыкварыятам. Пасля чаго наступае апошні этап - тонкай налады непрацуючай вытворчасці, у перыяд якой Мінфін РБ рапартуе пра рост выдаткаў на абслугоўванне знешняй дзяржаўнай запазычанасці.

Выглядае як замкнёнае кола, разарваць якое можна толькі валявым палітычным рашэннем: пакінуць спробы разганяць эканоміку і нарошчваць ВУП нейкай «унікальнай беларускай мадэллю», якая, як паказвае практыка апошніх 15 гадоў, чамусьці заўсёды выводзіць краіну на тую самую «цэментавую» дарогу.