28 сакавiка 2024, Чацвер, 13:32
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

«Гэта што? Новае прыгоннае права?»

43
«Гэта што? Новае прыгоннае права?»

Крык душы звольненага беларуса.

35-гадовы Дзмітрый Савіч працаваў паўтара года ў Гомельскім гарадскім цэнтры сацыяльнага абслугоўвання сям'і і дзяцей (вул. Юбілейная, 8) дзяжурным псіхолагам.

Без тлумачэння прычын у жніўні 2018 года кіраўніцтва гэтай установы не працягнула з ім кантракт.

Цяпер Савіч беспрацоўны, вымушаны шукаць новую працу. Пра стаўленне да кантрактнай сістэмы, якая была ўведзеная ў Беларусі ў 1999 годзе, і пра абставіны свайго звальнення Дзмітрый Савіч напісаў у рэдакцыю сайта «Гомельская весна».

«У лістападзе 2018, падчас восеньскай сесіі, ніжняя палата беларускага «парламента» ў другім чытанні збіраецца разгледзець папраўкі ў працоўны кодэкс РБ. Яны будуць тычыцца скандальнага дэкрэта №29 ад 1999/07/26 («Аб дадатковых мерах удасканалення працоўных стасукаў, умацавання працоўнай і выканаўчай дысцыпліны»), прысвечанага зменам ва ўкладанні працоўных дамоў.

Будзе прапанавана надаць дэкрэтам замест рэкамендацыйнага характару статус закона і замацаваць іх афіцыйна ў ПК. Як вядома, гэты прававы акт практычна знішчыў практыку ўкладання бестэрміновых працоўных дамоў. Была ўведзеная кантрактная сістэма з загадзя прызначанымі тэрмінамі займання супрацоўнікам пасады.

Кінуты як костка працоўным у сакавіку 2010 указ 164 (бестэрміновыя працоўныя дамовы для тых, хто адпрацаваў 5 гадоў без заўваг), не выправіў сітуацыю, бо быў, фактычна, фікцыяй. Тэрміновая працоўная дамова з'яўляецца ўзаконенай формай рабства. Яна цалкам душыць ініцыятыву супрацоўніка, трымае яго ў пастаянным напружанні, не дае спакойна выконваць свае прафесійныя абавязкі, калі работнік дрыжыць як асінавы ліст ад кожнага незадаволенага погляду падаўжае (ці не падаўжае) яму кантракт «начальнік».

Гэта інструмент ціску на «непажаданых» не з прафесійнага, а з ідэалагічнага і асабістага пункту гледжання. Логікі і здаровага сэнсу ў гэтым дакуменце няма. Работніка і так можна звольніць паводле артыкула за парушэнне працоўнай дысцыпліны або неналежнае выкананне службовых абавязкаў. І крыўдзіцца на кагосьці ў гэтым выпадку ў прынцыпе сэнсу няма. А вось не падаўжэнне кантрактаў проста так выглядае як чыстай вады рэпрэсіі. Гэта відавочны перакос у паўнамоцтвах кіраўніка, які адказвае за даручаны яму калектыў. Людзі ператвараюцца ў фаварытаў, што шукаюць ласкі і спрабуюць дагадзіць начальству. Натуральна многае залежыць ад асобы кіраўніка. Але ёсць людзі, якія выкарыстоўваюць дэкрэт для задавальнення сваіх перакручаных амбіцый і комплексаў. Не буду хаваць, гэтая праблема вядомая мне не з пагалосак.

Магу прывесці прыклад з асабістага досведу. Зусім нядаўна я з'яўляўся супрацоўнікам Гомельскага гарадскога цэнтра сацыяльнага абслугоўвання сям'і і дзяцей. Арганізацыя, закліканая ахоўваць аснову любога грамадства - сям'ю, дапамагаць найбольш неабароненым слаям насельніцтва. Здавалася б, людзі там павінны працаваць усе як адзін поўныя добрых намераў. Аднак, калі чалавек пачынае мець неабмежаваную ўладу, ён адназначна мяняецца не ў лепшы бок. Дырэктарку гэтай установы клічуць Мазеніна Наталля Іванаўна. І рэжым там усталяваны ў адносінах да супрацоўнікаў класічны аўтарытарны. Пасміхацца нельга, пануе атмасфера страху і прыгнечанага настрою асноўнай масы работнікаў. На віну дырэктара і некаторых кіраўнікоў калектыў ўяўляе сабой безыніцыятыўную масу без права голасу і свайго меркавання. Хоць калектыўная дамова дае ўсім работнікам даволі шырокія правы. Але, як гаварыцца, толькі на паперы.

Звычайныя нармальныя чалавечыя эмоцыі заглушаюцца і асуджаюцца. Напрыклад, усмешка як натуральнае праява добрага настрою. Вельмі часта мела месца фамільярнае абыходжанне з падначаленымі. З боку дырэктаркі і яе намеснікаў у адрас супрацоўнікаў перыядычна гучалі фразы «звольню», «не працягну кантракт» без усялякіх на тое прычын. Пры гэтым гэта была не рэакцыя на нейкае парушэнне працоўнай дысцыпліны або прафесійных абавязкаў, а проста манера запалохвання і здзекі.

І нават калі памылкі былі, то яны не разбіраліся дэталёва, а проста запаміналіся (або запісваліся), каб потым выставіць супрацоўніку перад уручэннем апавяшчэння аб непрацягненні кантракта і выглядалі хутчэй, як помста ці здзек. Дырэктар у гэтым выпадку выступае не ў якасці арганізатара і арбітра, а ў якасці самадура і наглядчыка. Я начальнік - ты дурань. Хоць найпершая задача кіраўніка абмеркаваць памылкі і недахопы супрацоўніка ў працы і выправіць іх. Начальнік любога ўзроўню не павінен быць прывілеяваным супрацоўнікам. Ён павінен быць першым сярод роўных.

«Калі табе нешта не падабаецца, едзь у Польшчу», - пачуў я неяк сяброўскую параду ад кіраўніцы. А чаму я павінен кудысьці ехаць? Я тут нарадзіўся і хачу будаваць нармальную дзяржаву з нармальнымі законамі і правіламі тут, а не дзесьці. Я хачу працаваць і жыць у Беларусі, падымаць тут эканоміку і будаваць нармальнае грамадства, а не ехаць кудысьці. «Скажы дзякуй, што ўзяла цябе на працу без рэгістрацыі па месцы працаўладкавання», - сказала мне неяк дырэктарка. Гэта што?! Новае прыгоннае права? Кіраўнік не разумее прынцып працы сучаснага рынку працы? У развітых краінах чалавек не прывязаны да месца жыхарства, а перамяшчаецца па тэрыторыі дзяржавы ўслед за працай.

Варта сказаць, што Мазеніна з'яўляецца (прынамсі, афіцыйна) інвалідам 3 гр. і ў прынцыпе не можа з медыцынскіх паказчыкаў займаць пасаду дырэктаркі. Акрамя стандартнага працоўнага адпачынку чалавек кладзецца два разы на год у стацыянар на лячэнне. Т. е., фактычна, чвэрць года Цэнтр функцыянуе без кіраўніка. Пра якую эфектыўнасць работы ўстановы можа ісці гаворка? Улада, беспакаранасць і, фактычнае, ігнараванне сваіх прамых службовых абавязкаў разбэсціла і некаторых загадчыкаў аддзелам. Калі я заступіў на першую сваю вахту ў якасці дзяжурнага-псіхолага, то адчуў санітарна-гігіенічны шок. Лядоўня ў дзяжурным пакоі была пад завязку набіты скрынкамі, боксамі, кантэйнерамі, банкамі і пакетамі з гнілымі прадуктамі.

Пах быў такі, што я паспяшаўся зачыніць яе назад. З'яўляецца слушнае пытанне, як такое магло здарыцца ў прыстойнай дзяржаўнай установе? Адказ просты: нікому не было да гэтага справы. Асабліва загадчыцы крызіснага аддзялення Шаўцовай І.В., у аддзяленні якой яна знаходзілася. Яна не выяўляла дагэтуль абуральныя факты антысанітарыі і не праяўляла ніякай увагі і цікавасці. Зрэшты, іх можна зразумець. Навошта марнаваць час і сілы на павышэнне эфектыўнасці працы даручанай ім установы, калі ёсць заняткі значна больш важныя і цікавыя.

Напрыклад, загадчыца крызісным аддзяленнем Шаўцова, якая, дарэчы, даводзіцца сваячкай дырэктарцы, займаецца на працоўным месцы ў працоўны час акультнымі практыкамі. Прымае прама ў аддзяленні асабістых кліентаў, якім складае за грошы гараскопы і прадказанні на аснове месяцовага календара і іншых астралагічных інструментаў.

Яшчэ адзін цікавы момант. Усіх, хто спрабуе разабрацца ў формуле налічэння заробку і адпаведнасці яму сумы ў разліковым лісце прыгнятаюць і на розных падставах звальняюць. Мелі месца масавыя парушэнні арт. 7 ПК РБ, што тычацца Правілаў унутранага працоўнага распарадку. Дзяжурны пакой (вахта), у якой знаходзіўся дзяжурны спецыяліст, шчыт з ключамі ад усіх памяшканняў і манітор, на які быў выведзены малюнак з камер унутранага і знешняга назірання, быў пераўтвораны ў прахадны двор і кухню адначасова. У ёй гатавалі сабе ежу ўсе супрацоўнікі.

Хоць для гэтага паводле нарматыўных дакументаў павінна быць вылучаны асобны пакой адпачынку і прыёму ежы, абсталяваны ўсім неабходным. Паводле правілаў у дзяжурным пакоі на працягу ўсёй 12 гадзіннай вахты не павінна быць НІКОГА акрамя дзяжурнага. Гэтае правіла груба парушалася. У пастарунку на другім паверсе пражывалі ўцекачы і грамадзяне РБ якія трапілі часова ў цяжкую жыццёвую сітуацыю. Дык вось уборкай гэтага інтэрната павінен быў займацца супрацоўнік клінінгавай службы. Для гэтага ў штатным раскладзе была прадугледжаная пасада прыбіральніка. І яна там была. Аднак прыбіральніка не было. Куды дзяваліся сродкі, зэканомленыя на гэтым манеўры, сакрэт за сям'ю пячаткамі. Характэрна, што пры з'яўленні супрацоўнікаў санстанцыі, графік чарговасці правядзення вільготнай уборкі жыхарамі паверха заўсёды здымаўся загадчыцай Шаўцовай з інфармацыйнага стэнда.

Асобная тэма - гэта ўмовы працы дзяжурнага. Згодна з нормамі калектыўнай дамовы работнiк мае права выступаць з ініцыятывай і прапановамі паляпшэння і павышэння эфектыўнасці функцыянавання арганізацыі, у якой працуе і ўмоў сваёй працы, між іншым. Вось працоўнае месца дзяжурнага.

Пагадзіцеся, размясціцца тут з камфортам і праседзець 12-гадзінную змену вельмі няпроста. А вось так выглядае сам дзяжурны пакой.

Са столі пастаянна цякуць ручаі на выключальнікі накрытыя поліэтыленам, і шуміць вада ў дзіравых паржавелых трубах. Сярод супрацоўнікаў гэты пакой называецца «акварыум». На маю прапанову прывесці працоўнае месца ў больш зручны выгляд была атрыманая ад загадчыцы аддзяленнем Шаўцовай катэгарычная адмова. Маўляў, і так сыдзе. Што ўласна нядзіўна. Бо яе працоўнае месца (пісьмовы стол і мяккае крэсла) цалкам зручныя. А да супрацоўнікаў ставяцца як да расходнага матэрыяла, які ў любы час заменяць (чаму спрыяе Дэкрэт №29), таму думаць аб паляпшэнні іх (супрацоўнікаў) умоў працы асаблівага сэнсу няма. Незадаволеным проста не працягваюць кантракт, альбо змушаюць звольніцца. Два варыянты на выбар: заява на ўласнае жаданне альбо звальненне паводле артыкула.

Калі папраўкі будуць унесены ў ПК РБ, гэта будзе чарговы ўдар па правам і свабодам усіх працоўных Беларусі. Заўсёды над кіраўніком любога ўзроўню павінна быць сістэма стрымання і проціваг у выглядзе збалансаванага, адэкватнага і справядлівага Закона. І стварэнне такой сістэмы ў прамых інтарэсах любога шараговага грамадзяніна. Але за ўдасканаленне заканадаўства трэба змагацца. Хоць бы шляхам стварэння магутных незалежных прафзвязаў па галіновай ці іншай агульнай прыкмеце, якія не залежаць ад чыноўнікаў і рэальна абараняюць працоўнага чалавека.

Хочацца завяршыць думку вядомай цытатай нямецкага пастара Марціна Німелера: «Калі нацысты хапалі камуністаў, я маўчаў - я не быў камуністам. Калі яны саджалі сацыял-дэмакратаў, я маўчаў - я не быў сацыял-дэмакратам. Калі яны рэпрэсавалі прафсаюзных актывістаў, я маўчаў - я не быў сябрам прафсаюза. Калі яны прыйшлі па мяне - ужо не было каму мяне абараніць».

Напісаць каментар 43

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках