Спыніць Пуціна: як прадухіліць захоп Азоўскага мора?

Рычагі ёсць, але ці гатовы Захад іх выкарыстаць.

Крызіс у Азоўскім моры прадаўжае абвастрацца. Захад слаба рэагуе на наўпроставую расейскую агрэсію. Жорсткую лінію заняў Дональд Трамп, які скасаваў сустрэчу з Пуціным у сувязі з захопам Расеяй украінскіх караблёў і вайскоўцаў. Як спыніць паўзучую анэксію Азоўскага мора, - далей у матэрыяле 24 канала.

Якая ключавая мэта Пуціна?

На думку экспэртаў, Пуцін не збіраецца спыняцца, бо разумее слабасць Украіны і Захаду, які рэагуе са спазненнем і неадэкватна. Са слоў дыпламата, экспэрта «Майдана замежных спраў» Аляксандра Хары, Крэмль мяняе сітуацыю на месцы і затым фіксуе статус-кво. Так было з анэксіяй Крыма. І менскімі пагадненнямі - іх ужо падпісваць пасля таго, як прарасейскія баевікі захапілі Дэбальцава і іншыя тэрыторыі, якія павінны былі кантралявацца Украінай.

Такая ж сітуацыя з Азоўскім морам. Спачатку, распавядае Хара, Расея пайшла не ваенным шляхам - пачалі правяраць судны, якія ішлі да Марыупаля або Бярдзянска і назад. Затым павялічылі колькасць часу праверкі. Уваход у Азоўскае мора займае 2-3 дні, выхад - да 4. І гэта больш важна, бо гэта загружаныя судны, якія вязуць тавары ці сыравіну ў іншыя краіны.

Пуцін хоча ўвасобіць праект «Наваросія» анэксіяй Азоўскага мора

І ўжо 25 лістапада адбываецца факт агрэсіі Расеі супраць Украіны ў Азоўскім моры. Са слоў экспэрта, Расея дэманструе, што не збіраецца даваць Украіне магчымасці павялічваць свае здольнасці процідзейнічаць паўзучай анэксіі. А слабая рэакцыя свету паказвае, што расейцы могуць і далей нападаць.

Расея ў Азоўскім моры стварае новую рэальнасць. Не толькі з мэтай прычыніць эканамічную шкоду Украіне. Гэта тактычныя мэты. Ключавая мэта - праект «Наваросія 2:0». У 2014 годзе Масква хацела адрэзаць па сушы цэнтральную частку Украіны ад мора. Таму што без партоў Украіна стане недзеяздольнай. Калі гэты праект не рэалізаваўся, Крэмль пайшоў па моры, дзе Расея мае перавагу. І далей Крэмль будзе спрабаваць перакрыць гандаль па Чорным моры. А гэта вялікая шкода нашай эканоміцы, – адзначае Аляксандр Хара.

Дыпламат нагадвае: Пуцін не раз заяўляў, што да заканчэння выбараў ва Украіне няма сэнсу весці перамовы з Парашэнкам. Гэта значыць, найбліжэйшым часам нічога не будзе развязанае.

Старшыня праўлення Цэнтра прыкладных палітычных даследаванняў «Пента» Уладзімір Фясенка перакананы, што Пуцін хацеў пакараць украінцаў, падняць свой рэйтынг у Расеі і справакаваць нас. Пры гэтым адначасна наважыліся захапіць украінскіх маракоў.

Праблема не ў тым, ці было фармальнае парушэнне ўкраінскімі суднамі 12-мільнай зоны. Рух караблёў праходзіць блізка ад гэтай зоны. Гэта магло адбыцца і выпадкова. Можна было ўсё зрабіць без выкарыстання агню. Але Расея паказала сілу. Не выключана, правакавала ўкраінскіх вайскоўцаў на агонь. Каб прымусіць нас гуляць паводле расейскіх правілаў. Тады невядома, як развілася б сітуацыя. Інцыдэнт з узаемным ужываннем агню мог бы быць выкарыстаны Расеяй для кропкавай, але дэманстратыўнай ваеннай аперацыі, - мяркуе Уладзімір Фясенка.

Трамп, Пуцін і лёс украінскіх маракоў

На Захадзе не адразу адрэагавалі на адкрытую агрэсію Расеі супраць Украіны ў Азоўскім моры. На думку Уладзіміра Фясенкі, Расея ў першыя гадзіны пасля абстрэлу і захопу ўкраінскіх суднаў пачала даваць сваю версію Захаду аб «правакацыі», апярэдзіўшы Украіну. Гэта адна з галоўных прычын таго, што амаль на дзень зацягнулася рэакцыя Захаду. І была вельмі асцярожнай.

Больш жорстка дзейнічалі ЗША. Трамп заявіў, што альбо Пуцін вызваляе ўкраінскія судны і вайскоўцаў, альбо ён касуе двухбаковую сустрэчу на палях саміту G20 у Аргенціне, якая адбылася 30 лістапада - 1 снежня. 29 лістапада Трамп скасаваў сустрэчу з Пуціным. У самім саміце Трамп прайшоў побач з Пуціным і не павітаўся з ім. Праўда, Трамп усё ж перасекся з Пуціным. Прэзідэнт Расеі кажа, што патлумачыў амерыканскаму калегу «сваё бачанне» агрэсіўных дзеянняў Расеі ў Азоўскім моры падчас нефармальнай гутаркі. Аднак «кожны застаўся пры сваім меркаванні».

Дарэчы, прэзідэнт ЗША другім разам касуе сустрэчу. Як вядома, прэзідэнты павінны былі сустрэцца 11 лістапада ў Парыжы. Аднак перамовы не адбыліся.

Пуцін, захапіўшы ўкраінскіх маракоў, павышае стаўкі ў гульні з ЗША

На перакананне палітычнага экспэрта Васіля Мокана, касаванне сустрэчы Трампа з Пуціным - самая жорсткая санкцыя, якую сёння мог зрабіць Захад у дачыненні да рэжыму Пуціна. У Крамлі чакалі гэтай сустрэчы.

Паказальнае скасаванне сустрэчы Трампа і Пуціна будзе больш эфектыўным крокам, чым калі б яны пра нешта дамаўляцца на саміце. У сітуацыі адкрытай агрэсіі Расеі ў Азоўскім моры дамінуюць не эканамічныя або ўнутрыпалітычныя фактары, а геапалітыка Крамля, накіраваная ў бок ЗША. Крэмль павышае стаўкі і паказвае чарговы пункт дэстабілізацыі як прадмет гандлю з Трампам. Пуцін, відавочна, быў гатовы саступіць - пайсці на дээскалацыю ў акваторыі Азоўскага мора ў абмен на пэўныя гарантыі ЗША. Магчыма, выбіваў бы гарантыі не пашырэння NATO на Усход, – мяркуе Васіль Мокан.

Палітолаг Сяргей Пасталоўскі наадварот мяркуе, што Трампу і Пуціну трэба было сустрэцца. Трамп мог бы паўплываць на Пуціна, каб нашых маракоў вызвалілі.

Скасаванне сустрэчы Трамп і Пуціна адпавядае логіцы катэгарычнай пазіцыі Захаду ў дачыненні да дзеянняў Расеі ў Азоўскім моры. Зрэшты, калі дакапацца да сутнасці, то такім крокам Трамп умывае рукі ад развязання канфлікту ў Азоўскім моры. Няма развязанняў – няма ніякіх дамоўленасцяў з Расеяй – няма ніякіх абавязацельстваў перад Пуціным. Касаванне сустрэчы - сюрпрыз для Украіны. Цяпер мы засталіся з Расеяй адзін на адзін, – адзначае Сяргей Пасталоўскі.

Што будзе з украінскімі маракамі, захопленымі Расеяй, – невядома. Уладзімір Фясенка мяркуе, што іх, хутчэй за ўсё, вызваляць, але не адразу. Пуцін можа гэта зрабіць - але пасля прэзідэнцкіх выбараў ва Украіне і ў залежнасці ад іх выніку ў якасці жэсту добрай волі. Ці магчымы абмен. У нас ёсць арыштаваныя расейскія судны. Але захопленыя ўкраінскія маракі - павелічэнне колькасць карт у руках Пуціна для гандлю.

Прыпыненне будаўніцтва «Паўночнага струменю-2»

На думку дырэктара Цэнтра даследаванняў праблем грамадзянскай супольнасці Віталя Куліка, пакуль няма ўмоў, якія б прымусілі Расею змяніць сваю пазіцыю што да Азоўскага мора. Рычагі ёсць, але ці гатовы Захад іх выкарыстаць?

Увядзенне новага пакета санкцый, спыненне ўдзелу Расеі ў SWIFT, прыпыненне будаўніцтва «Паўночнага струменю-2». Згода ЗША надаць Украіне вайсковую дапамогу. Падпісанне дамовы аб партнёрстве NATO з Украінай па-за NATO. Караблі, якія ўвесь час знаходзіліся ў Адэсе. Гэта магло б паскорыць перамоўны працэс з Пуціным. І выйсці на аптымальны варыянт. Захад да гэтага не гатовы, а Расея не збіраецца мяняць сваю пазіцыю – - кажа Віталь Кулік.

Прыпыненне будаўніцтва «Паўночнага струменю-2» стала б дзейснай санкцыяй

Са слоў Аляксандра Хары, трэба будаваць уласны флот, хоць наша ўлада згубіла час. І доўга не хацела заўважаць крызіс на Азоўскім моры. Маскітны флот, кажа дыпламат, правільна, але вайскоўцы незадаволеныя катэрамі «Гюрза», якія не адпавядаюць задачам, што павінны выконваць.

Пытанне - будаваць флот на нашых прадпрыемствах, або атрымаць гэта ў іншых краінах. Фінансавы лізінг, супольная вытворчасць. Украінскі карупцыйны складнік дэфармуе нашы магчымасці. Далей - дыпламатыя і выстаўленне ў міжнародных інстытутах прэтэнзій да Расеі, прычыняе нам шкоду. І праца з нашымі міжнароднымі партнёрамі. Захад не разумее да канца, што адбываецца. А Пуцін не спыніцца, бо хоча знішчыць Украіну. Або прымусіць нас пагадзіцца на ягоныя ўмовы спынення вайны - абмежаванне суверэнітэту, - адзначае Хара.

Дзейсным сродкам стрымлівання Расеі экспэрты ўважаюць прыпыненне будаўніцтва супольнага расейска-нямецкага газаправода «Паўночны струмень -2». Аляксандр Хара адзначае: калі праект не рэалізуюць, гэта будзе вельмі хваравіта для Пуціна.

Калі будаўніцтва «Паўночнага струменю-2» спыняць, то Расеі давядзецца плаціць Украіне за транзіт расейскага газу ў Еўропу. Мы зможам выкарыстоўваць гэты газ у перспектыве. Калі Пуцін захоча пачаць шырокамаштабную агрэсію супраць нас, то гэты фактар - транзіт газу праз Украіну - яго будзе стрымліваць, бо можа прывесці да спынення паставак газу на захад. Без «Паўночнага струменю-2» Расея не зможа атрымаць звышпрыбытак ад немцаў, – падкрэслівае Хара.

Віталь Кулік дадае: У Азоўскім моры прадаўжаецца блакада з боку Расеі. Ужо пачалася зіма. І часткова суднаходства спыняецца.

«Наступным крокам Расеі могуць быць такія дзеянні на Чорным моры. Таму Украіне проста неабходна дасягнуць прыходу заходніх караблёў NATO і развязання пытання канвою», – адзначыў Кулік.