Канец нейтралітэту: каго закрануць новыя санкцыі ЗША

ЗША будуць паступова нарошчваць ціск на хаўруснікаў Расеі.

Не паспела Расея акрыяць ад папярэдніх абмежаванняў, як міністр фінансаў Стывен Мнучын заявіў пра гатоўнасць новага санкцыйных пакета, звязанага з Сірыяй. Пад санкцыі могуць патрапіць і партнёры Расеі ў Еўразійскім эканамічным звязе, піша аглядальнік «Форбс» Арэг Галсцян.

На мінулым тыдні адбыліся падзеі, якія прымусілі міжнародную супольнасць вярнуцца да абмеркавання патэнцыйнага прамога сутыкнення паміж дзвюма найбуйнейшымі ядзернымі дзяржавамі – ЗША і Расеяй. Твітарная «дыпламатыя» прэзідэнта Трампа і рэзкія заявы прадстаўнікоў расейскага Генеральнага штаба пра гатоўнасць адказаць на ракетныя ўдары амерыканскай кааліцыі трымалі ўвесь свет у неабыякой напрузе.

Але пачуццё хуткай вайны шмат у чым штучна ўкаранялася эмацыйнымі заявамі і агрэсіўнай рыторыкай з боку Вашынгтона і Масквы. Насамрэч цяперашнюю адміністрацыю можна смела назваць адной з самых прагматычных у амерыканскай палітычнай гісторыі. Прадстаўнікі «генеральскага лобі» (узброеныя «галубы») у Белым доме ў асобе міністра абароны Джэймса Мэціса і кіраўніка прэзідэнцкага апарату Джона Кэлі маюць дастатковы практычны досвед, каб усведамляць наступствы рэальнай ваеннай канфрантацыі дзвюх краінаў. На сёння іхняга ўплыву цалкам дастаткова, каб стрымліваць «ястрабаў вайны» Джона Болтана і Майка Пампея.

Нельга таксама забывацца, што пасля берлінскага (1961) і карыбскага крызісаў (1962) Вашынгтон і Масква навучыліся культуры ўзаемнага стратэгічнага стрымлівання ў небяспечных сітуацыях. Нягледзячы на сур'ёзны крызіс даверу паміж Штатамі і Расеяй, які суправаджаецца вострымі заявамі, вайскоўцы абедзвюх краін заўсёды захоўваюць фармальныя і нефармальныя каналы сувязі, разумеючы негатыўныя наступствы радыкалізацыі палітычнага супрацьстаяння. Больш за тое, сірыйскі кірунак цікавіць амерыканцаў з пункту гледжання доўгатэрміновай стратэгіі ў развязанні іранскага пытання. У дакладах такіх мазгавых цэнтраў, як RAND Corporation і Atlantic Council, шматкроць адзначалася, што прэзідэнт Башар Асад і ягоны алавіцкі рэжым разам з рухам «Хезбала» ў Ліване з'яўляюцца галоўнымі стратэгічнымі хаўруснікамі ісламскага рэжыму ў Тэгеране. Відавочна, што без ліквідацыі гэтых двух чыннікаў Вашынгтона складана спадзявацца на поспех у працэсе змены палітычнай прыроды сучаснага Ірана. Такім чынам, Расея ў гэтым пытанні зусім не асноўная прычына галаўнога болю амерыканцаў.

Вашынгтон аб'ектыўна валодае якасна-колькаснымі рэсурсамі, якія дазваляюць гуляць у доўгую партыю, на што ў Масквы і Тэгерана няма ні часу, ні грошай. Іншымі словамі, Злучаныя Штаты наўрад ці ўсур'ёз абмяркоўвалі магчымасць вайны з Расеяй праз Сірыю (іншая справа, калі б Масква разгарнула свае базы ў Канадзе або Мексіцы). У дачыненні да Масквы абраныя прынцыпова іншыя падыходы ціску.

Першы ўзровень – гэта шырокі спектр эканамічных санкцый, якія павінны аслабіць Расею знутры. Другі – гэта паслядоўная палітыка-дыпламатычная праца са сваімі хаўруснікамі і партнёрамі з мэтай паступовай міжнароднай ізаляцыі Масквы. На гэтых двух узроўнях праведзены вялікі аб'ём працы: прынята шэсць рэзалюцый і два буйныя законапраекты, уключаючы фундаментальны закон «Аб супрацьдзеянні спаборнікам Амерыкі праз санкцыі». Апошнія абмежаванні з боку Міністэрства фінансаў ЗША прывялі да таго, што індэкс РТС абрынуўся на 11,4%, а ўжо ў аўторак рубель упаў у адносінах да даляра на 4,5%. Адчувальны ўдар атрымалі мільярдэры, блізкія да палітычнай эліты, а таксама буйныя прадпрыемствы, якія маюць важнае фінансавае і стратэгічнае значэнне.

На цяперашнім этапе Злучаныя Штаты на аснове глыбокай кансэнсуснай пастановы рэспубліканцаў і дэмакратаў будуць наносіць моцныя і нечаканыя ўдары без тлумачэння канкрэтных прычынаў. Санкцыі – гэта рэальнасць, з якой Маскве давядзецца змірыцца. Новыя санкцыі характарызуюцца высокай хуткасцю распрацоўкі, прыняцця і імплементацыі. Не паспела Расея акрыяць ад папярэдніх абмежаванняў, як міністр фінансаў Стывен Мнучын заявіў пра гатоўнасць новага санкцыйных пакета (яго плануецца апублікаваць у панядзелак, 16 красавіка). У гэты раз Вашынгтон будзе караць кампаніі, якія пастаўляюць у Сірыю абсталяванне і тэхналогіі, якія дазваляюць рэжыму Асада вырабляць і выкарыстоўваць хімічную зброю. Тактыка крыжаваных санкцый будзе мець двайны эфект, з прычыны таго, што адны і тыя ж людзі і арганізацыі (палітычныя, вайсковыя, навуковыя і фінансавыя) могуць патрапіць пад розныя абмежаванні ў розных кейсах (Украіна, Сірыя і т. д.). Хутчэй за ўсё ў найбліжэйшай будучыні асобныя санкцыі будуць рыхтаваць Вялікая Брытанія і Францыя.

Трэці патэнцыйны ўзровень у расейскім кірунку – гэта абмежаванні супраць асноўных стратэгічных хаўруснікаў Крамля ў Еўразійскім эканамічным звязе (ЕАЭЗ) і Арганізацыі дамовы аб калектыўнай бяспецы (АДКБ). Згодна з санкцыйнымі законамі, ЗША пакідаюць за сабой права ўводзіць абмежаванні ў дачыненні да краінаў, якія цесна працуюць з Расеяй у вайскова-тэхнічнай сферы. Праз страх трапіць пад санкцыі Саудаўскай Аравіі давялося адмовіцца ад набыцця зенітных ракетных сістэмаў С-400. У вельмі складанай сітуацыі знаходзіцца таксама Турцыя, у якой дзякуючы сваім лабістам у Вашынгтоне пакуль атрымоўваецца адтэрмінаваць непазбежнае траплянне ў «чорны спіс».

Калі амерыканцы пачнуць выкарыстоўваць пугу ў дачыненні да сваіх хаўруснікаў (Сірыя і Турцыя), то наўрад ці іншым краінам варта спадзявацца на якую-небудзь ласку. У сваім нядаўнім інтэрв'ю амбасадар ЗША ў Арменіі Рычард Мілс заявіў, што афіцыйны Ерэван можа трапіць пад санкцыі. Палітычнае самаадчуванне Масквы наўпрост адбіваецца на вайскова-палітычнай і эканамічнай сітуацыі ў Арменіі: Расея – найбуйнейшы інвестар і вайскова-тэхнічны партнёр Ерэвана. Знешнепалітычнае выжыванне краіны залежыць ад таго, наколькі паспяхова захоўваецца баланс сілаў у стасунках з Расеяй, Іранам, ЕЗ і ЗША. Нейкі час гэтая палітыка прыносіла свой плён. Арменія, будучы чальцом ЕАЭЗ, падпісала пагадненне аб пашыраным партнёрстве з Еўрапейскім звязам. Аднак Амерыка – выпадак асаблівы. Цягам доўгага перыяду дыялог з Вашынгтонам забяспечваўся за кошт арганізаванага і ўплывовага праармянскага лобі. Сёння гэтая група ўплыву знаходзіцца ў глыбокім крызісе і аб'ектыўна не здольная гуляць актыўную ролю лабіста інтарэсаў армянскай дзяржавы. Упершыню за 25 гадоў Белы дом цалкам зрэзаў бязвыплатную фiнансавую дапамогу для Арменіі па лініі ўрадавых праграмаў, пакінуўшы толькі $ 6 млн на гуманітарныя патрэбы. Такім чынам, для невялікай закаўказскай рэспублікі, блакаванай з боку Турцыі і Азербайджана, прамое траплянне пад амерыканскія абмежаванні будзе мець сур'ёзныя наступствы.

Казахстан, у адрозненне ад Арменіі, мае ў Штатах сур'ёзных агентаў уплыву ў асобе нафтавага лобі. Карпарацыя Shevron абараняе свае бізнэс-інтарэсы на казахстанскім рынку і будзе прагматычна падтрымліваць станоўчую дынаміку палітычнага дыялогу паміж Вашынгтонам і Астаной. Але ў такіх складаных варунках, калі бізнэс адсоўваецца на другі план (нават карпарацыя Exxon Mobil няздатная ў лабіяванні сваіх інтарэсаў у Расеі), хаўруснікам Масквы давядзецца весці больш мудрую і ўзважаную палітыку. Казахстан адкрыта дэманструе сваё імкненне да знешнепалітычнай дыверсіфікацыі. Афіцыйная Астана не падтрымала праект расейскай рэзалюцыі з патрабаваннем асудзіць і спыніць агрэсію ў дачыненні да Сірыі, устрымаліся ад галасавання ў Радзе Бяспекі ААН. Акрамя таго, прэзідэнт Нурсултан Назарбаеў паслядоўна выбудоўвае новую мадэль эканамічнага дыялогу з Вашынгтонам. Аднак усе гэтыя намаганні таксама не гарантуюць лёгкага жыцця для Астаны.

Як бы ні развіваліся падзеі, ЗША будуць паступова нарошчваць ціск на хаўруснікаў Расеі, выкарыстоўваючы ў тым ліку санкцыйныя інструменты. Пытанне заключаецца толькі ў тым, якая з краінаў выйдзе з гэтага крызісу з найменшай палітычным і эканамічным стратамі. Цалкам ясна адно: ніхто не зможа адседзецца ўбаку. Час нейтралітэту падышоў да канца.