29 сакавiка 2024, Пятніца, 8:56
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Куды нас вядзе луканоміка?

13
Куды нас вядзе луканоміка?

Сітуацыя крытычная, а кіраўнікі абмяркоўваюць чорт ведае што.

Што эканоміка постсавецкіх краін знаходзіцца ў сістэмным крызісе - становіцца цалкам відавочна, піша калумніст «Белгазеты» Аляксандр Абуховіч:

«Безумоўна, сённяшні крызіс з'яўляецца непазбежным следствам выбару, зробленага ў 1991 г. Менавіта тады ў масавую свядомасць былі ўкаранёны міфы пра прыярытэт палітыкі над эканомікай і «нябачную руку рынка», якая павінна адрэгуляваць усе эканамічныя праблемы. Прычым дзяржаве адводзілася дзіўная роля, калі ўмешвацца ў ход эканамічных працэсаў яна быццам бы была не павінна, але адказнасць за іх ход несла поўную.

Панаванне палітыканаў у эканоміках постсавецкіх краін не толькі адбілася на выбары эканамічнай мадэлі. Яшчэ істотней, што ўсе краіны фінансавалі свае агульнадзяржаўныя і сацыяльныя праграмы за кошт праядання савецкай спадчыны. Пад лозунгам клопату пра электарат. Гарантавана забяспечваючы дэградацыю сваіх эканомік.

З распадам СССР і ліквідацыяй планавай эканомікі паўстала пытанне аб фармаванні з былых савецкіх прадпрыемстваў «агентаў рынку», здольных канкурыраваць пры адчыненых межах. І гэтае пытанне было праваленае палітыканамі ва ўсёй постсавецкай прасторы. Па-за залежнасцю ад таго, ці была праведзеная прыватызацыя ці не.

Часткова былі аб'ектыўныя прычыны - ужо занадта высокая ў СССР была доля ВПК у прамысловасці. І ўжо канверсія паказала, што прадпрыемствы папросту перайсці на выпуск грамадзянскай прадукцыі не могуць, патрабуецца іх перафарматаваць. А гэта - сур'ёзная інжынерная задача, якую ніхто і не ставіў. Але ўсё ж галоўнай праблемай была адсутнасць на прадпрыемствах уласных сэрвісна-збытавых сетак (што патрабавала дадатковых інвестыцый у іх) і сістэматычнае недазакладанне амартызацыі. І на дзяржаўных, і на прыватных прадпрыемствах.

Так, паводле звестак акадэміка Абеля Аганбегян, расейскія прадпрыемствы ў сярэднім абнаўлялі капітал з тэмпам 0,7% у год. У развітых краінах - 14% у год. Так што не дзіўна, што асноўныя фонды зношаныя да няздольнасці выпускаць канкурэнтаздольную прадукцыю. У хімічнай прамысловасці 42% абсталявання мае ўзрост больш за 15 гадоў, у металургіі такіх магутнасцяў - 53%. У вытворчасці антыбіётыкаў, шын, канвеерных стужак, ткацкіх станкоў, турбін, тралейбусаў, падшыпнікаў, цэлым шэрагу хімічных вытворчасцяў выкарыстоўваюцца магутнасці яшчэ савецкага перыяду, а сярэдні ўзрост абсталявання дасягае 20-25 гадоў. Таму і Расстат кажа пра наяўнасць вялікіх недазагружаных магутнасцяў (не ўяўляючы, наколькі яны састарэлі), а прэм'ер-міністр РФ Дзмітрый Мядзведзеў - аб неабходнасці інвестыцый, бо для выпуску канкурэнтаздольнай прадукцыі магутнасцяў недастаткова.

Па Беларусі лічбаў няма, схаваныя за завесай сакрэтнасці, але становішча ані не лепшае. Для выхаду на траекторыю развіцця ў самыя кароткія тэрміны патрэбен выхад ВУП на ўзровень $100 млрд. Для чаго неабходныя інвестыцыі ў асноўны капітал не менш як $90-100 млрд. Якіх няма. Калі працэс расцягнуць - канкурэнты сыдуць наперад, і ўкладваць прыйдзецца яшчэ больш. І без таго па тэмпах развіцця мы саступаем не толькі сярэднім лічбам па планеце, але і найбліжэйшым суседзям», - піша аўтар.

Сітуацыя крытычная, а кіраўнікі і ў Расеі, і ў Беларусі абмяркоўваюць чорт ведае што, адзначае калумніст.

«У Расеі ўсё дзеляць прыродную рэнту. Папулісты хочуць падтрымаць насельніцтва. Чыноўнікі - прапусціць магчыма большую частку праз свае рукі (авось нешта прыліпне), бізнес хоча ад дзяржавы забеспячэння гарантаванага збыту праз дзяржаўныя замовы. Навука, культура, АПК - усім патрэбна дзяржпадтрымка. Чыста манетарныя метады стымулявання попыту часткай праваліліся, часткай патанулі ў карупцыі.

І ніхто не спрабуе вызначыць, якія інвестыцыі і ў якім аб'ёме патрэбныя краіне для выхаду на траекторыю развіцця і адкуль іх узяць. Частковае аднаўленне ВПК, па досведу рэйганомікі, якраз і закліканае даць прамысловасці стабільныя замовы, пад якія мае сэнс мадэрнізацыя. Але практыка паказала, што трансферту тэхналогій у іншыя галіны ў Расеі амаль не адбываецца.

Што да аб'ёмаў патрэбных інвестыцый, то разлікаў па Расеі пакуль няма. Зыходзячы з патрэбы Беларусі і таго, што ВУП Беларусі складае 2-3% ад расейскага, чаканага захавання аб'ёмаў прыроднай рэнты, можна меркаваць, што патрэбнасць Расеі складзе не менш як $2 трлн. Прычым яшчэ трэба прыдумаць, куды іх з толкам укласці. Калі менш - «шчасце» ў выглядзе эканомікі, што нармальна развіваецца будзе далёка не для ўсіх расейцаў. Там рашэння пакуль няма.

А ў Беларусі няма і прыроднай рэнты. Урад Міхаіла Мясніковіча яшчэ ў 2011г. вызначыў, што для захавання ўзроўню жыцця насельніцтва 2010 г. і стабілізацыі вытворчасці патрабуюцца інвестыцыі $68 млрд. І што?

Ды нічога. Сёння, з улікам імкліва падаючай канкурэнтаздольнасці нашай прадукцыі, канкурэнцыі і далейшай дэградацыі прамысловасці, патрабуецца ўжо не менш як $100 млрд. А ў нас - ні краінавай стратэгіі, ні прамысловай палітыкі. Улада маўчыць і абяцае нязбытнае. «Лібералы» радуюцца зніжэнню інфляцыі (нягледзячы на яе высокі кошт), выступаюць за скарачэнне дзяржаўных выдаткаў, прыватызацыю і зніжэнне падаткаў. Указваюць на занадта высокую долю ВУП, што пераразмяркоўваецца дзяржавай.

Але жорсткая крэдытна-грашовая палітыка прыгнятае рэальны сектар, вядзе да зніжэння ВУП. У прыватызацыі няма пакупнікоў на нашы актывы. І хто сказаў, што пры зніжэнні падаткаў бізнэс кінецца інвеставаць, а не выведзе кэш за мяжу? Бо сёння на інвестыцыі проста няма попыту, інвеставаць проста няма куды. Зніжаць падаткі няма падстаў, але абсалютна неабходна вярнуць льготы падаткаабкладання часткі прыбытку, накіраванай на інвестыцыі. Аж да поўнага вызвалення. І ўключыць у гэтыя льготы сродкі, накіраваныя на куплю валютных аблігацый Мінфіна. Краіне інвестыцыі важней заробкаў чыноўнікаў.

Што тычыцца долі ВУП, што пераразмяркоўваецца дзяржавай. Так, сёння краіна на такія выдаткі не зарабляе. Ёсць патрэба ў павелічэнні выдаткаў на адукацыю нават за кошт іншых артыкулаў бюджэту. У бюджэце ёсць і непатрэбныя выдаткі. Але гэты ўзровень дзяржвыдаткаў, пры ВУП блізу $100 млрд., цалкам на ўзроўні самых прасунутых краін. Не дзяржаўныя выдаткі вялікія - ВУП недапушчальна малы. І не толькі ў частцы дзяржаўных выдаткаў, але і ў частцы заробкаў, і ў частцы пенсій, і ў частцы забеспячэння развіцця краіны. Толькі ні цяперашні ўрад, ні ўлада ў цэлым забяспечыць павышэнне ВУП да прымальнага ўзроўню загадзя не здольныя», - заключае аўтар.

Напісаць каментар 13

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках