29 сакавiка 2024, Пятніца, 8:43
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Юры Хашчавацкi: Як дзеліцца «драздоўскі» пірог

31
Юры Хашчавацкi: Як дзеліцца «драздоўскі» пірог
Иллюcтрация: евгений кран

Армянскія інструкцыі спатрэбяцца і для Беларусі.

2 красавіка міністр энэргетыкі Уладзімір Патупчык быў зняты Лукашэнкі з пасады з фармулёўкай: «за заступніцтва стварэння незаконнага сямейнага бізнэсу».

А які сямейны бізнэс у краіне з'яўляецца законным? З такім пытаннем сайт звярнуўся да вядомага беларускага рэжысёра Юрыя Хашчавацкага:

- Толькі адзін бізнэс з'яўляецца ў Беларусі законным. Гэта, вядома ж, бізнэс сям'і Лукашэнкі. Ні ў каго не ўзнікае пытанняў пра «законнасць», калі адзін з яго сыноў «страхуе» ігральны бізнэс, казіно, латарэю і ўсё, што з гэтым звязана.

Вось гэта - класічны законны бізнэс. Усе астатнія бізнэсы, як мы бачым, у адно імгненне могуць быць выведзеныя за рысу закона. Прыватная прадпрымальніцкая дзейнасць патрабуе атрымання індульгенцыі ад гаспадара Драздоў - стала быць, апрыёры разглядаецца як незаконная. Усё незаконна ў тых сферах, дзе людзі могуць нейкім чынам зарабіць грошы для сябе і сваіх сем'яў.

А законным будзе толькі той бізнэс, дзе людзі зарабляюць грошы для сям'і Лукашэнкі.

- Ці можна казаць, што ў Беларусі пабудавана сямейна-кланавая мадэль эканомікі?

- Пра гэта звесткі ёсць, хоць яны і знаходзяцца пад вельмі сур'ёзным кантролем. Але, самі разумееце, шыла ў мяшку не ўтоіш, і перыядычна грамадскасць даведваецца цікавыя факты. Так стала вядома пра кантроль уладнага клана над латарэяй і ігральным бізнэсам. Пра гэты бок «сямейнага бізнэсу» цяпер ведаюць усе.

Аб структуры ж такой «ценявой эканомікі» мы можам меркаваць толькі паводле ўскосных фактаў. Несумненна, што вышэйшыя чыноўнікі атрымліваюць сваю долю ад вялікага Драздоўскага пірага. Гэта бачна па тым, якія катэдж цяпер будуецца на новай менскай Рублёўцы або ў «святой святых» - сэрцы старых Драздоў. Нескладаныя палявыя назіранні пакажуць, якія аўтамабілі там паркуюцца - значыць, іх гаспадар у фаворы і мае сваю долю ў «сямейным бізнэсе».

Нават не паглыбляючыся ў высвятленне пытання, дзе «драздуны» зарабляюць, па тым, як яны жывуць у сваіх маленькіх мільённых Цал Дзір Біе, цалкам відавочна, што, акрамя заробку дзяржслужбоўцы, маюць вельмі сур'ёзныя «падзаробкі». І час ад часу мы пра гэта даведваемся.

Праўда, даведваемся мы пра гэта тады, калі які-небудзь чыноўнік забраўся не на сваю тэрыторыю, закрануў інтарэсы сям'і Лукашэнкі і ўзяў больш, чым яму дазволілі. Як, хутчэй за ўсё, і было ў выпадку са спадаром Патупчыкам.

А тое, што ўсё працуе па прынцыпе «дазволілі адшчыкнуць кавалачак», - гэта відавочна. Для таго і дазваляюць, каб яны ў выніку апынуліся на кручку. Сёння абсалютна ўсе чыноўнікі падсаджаныя Лукашэнкам на кручок - і кожнага з іх можна адправіць у адстаўку і пасадзіць. Менавіта таму, што службе бяспекі дыктатара вядома, дзе і хто адшчыкнуў прапанаваны яму кавалачак пірага.

З гэтага Лукашэнка і пачаў сваё праўленне: з таго, што ён паклаў у сейф усе тыя звесткі аб карупцыі, якія яму далі людзі, якія займаліся гэтым пытаннем пры Кебічу.

І ў такую «латарэю» Лукашэнка бавіцца з пачатку праўлення і дагэтуль: падсаджвае чыноўнікаў на кручок, а потым выцягвае з тэтачкі па адным. Так было з кіраўніком БТ Ягорам Рыбаковым: яму дазволілі браць «адкаты», а потым пасадзілі спакойна, калі ён вырашыў паказаць сваю незалежнасць і «наехаў» на Шэймана. Так і круціцца кола Фартуны ва ўладзе: выкарыстоўваючы ў якасці паліва прагнасць, ілжывасць людзей, якія маюць дачыненне да дзяльбы «пірага».

- Якія асноўныя складнікі «адзіна законнага бізнэсу» ў краіне?

- Асноўныя даходы - гэта так званы «прэзідэнцкі фонд», які невядома як фармуецца і існуе незаконным чынам. Ёсць звесткі, што туды ўваходзіць і гандаль зброяй, і кантрабанда нафтапрадуктамі і «растваральнікамі», і частка даходаў ад ігральнага бізнэсу і латарэі. Гэта - тое, што ляжыць на паверхні.

Запэўніваю вас, што калі не будзе ва ўладзе Лукашэнка, тады вельмі многае адкрыецца яшчэ, акрамя гэтага. Мы даведаемся вельмі шмат новага, цікавага і выдатнага. І менавіта гэта і не дае яму сысці ад улады.

Менавіта гэтага і баіцца кіраўнік, што, калі ён адыдзе ад стырна ўлады, па трапным выразе Віктара Шандаровіча «тут жа прыбяжыць натоўп людзей, якія здымуць з гэтага руля адбіткі пальцаў».

- Армянскія эканамісты і журналісты адзначаюць, што поспех пратэстаў у іх краіне звязаны ў тым ліку і з жаданнем скасаваць кланавую эканоміку, якая пакідае людзям мала магчымасцяў і штурхае іх на эміграцыю. Ці спрацуе «армянскі рэцэпт» у Беларусі?

- Безумоўна, некаторыя паралелі паміж сітуацыяй у эканоміцы Арменіі і Беларусі ёсць. І народная рэвалюцыя - заканамерны адказ на такую мадэль узбагачэння кіруючага клана. Але тое, што адбываецца ў Арменіі - гэта пакуль яшчэ не рэцэпт па выпраўленні.

Гэта пакуль толькі інструкцыя па тым, як адсунуць злодзеяў ад улады. А наколькі потым удасца іх прыціснуць і вярнуць незаконна захопленыя кавалкі ўласнасці і скрадзеныя капіталы - гэта асобнае пытанне. Напрыклад, ва Украіне Рэвалюцыя годнасці адсунула злодзеяў Януковіча ад улады. Але вялізная колькасць жулікаў яшчэ засталася. І пакуль мы не бачым, каб барацьба з карупцыяй там скончылася ўдала, яна яшчэ працягваецца.

Не трэба думаць, што адхіленне кіруючага клана ад улады - гэта рашэнне ўсіх праблем. Таму што, на жаль, у нашым грамадстве мараль пакуль адсунутая на «задворкі". І тыя, хто прыйдуць на змену гэтай уладзе, будуць схільныя спакусе нешта сабе «прыхапіць».

У гэтым сэнсе грамадства павінна загадзя паклапаціцца аб тым, каб усталяваць кантроль над уладай - каб непанадна было. І механізмы тут вядомыя: дэмакратычны парламент, які мае магчымасці і сілы спраўляцца з такімі кіраўнікамі, плюс абсалютна свабодная прэса, бараніць якую беларусам трэба ўжо цяпер.

- Ці ёсць падставы меркаваць, што ў сілу нейкіх нацыянальных асаблівасцяў беларусам пасля змены ўлады будзе прасцей пераадолець спадчыну кланавага мінулага, чым, напрыклад, украінцам?

- Цалкам дакладна, у беларусаў ёсць свае нацыянальныя, можна сказаць, ментальныя асаблівасці. Беларусы ў значнай ступені схільныя да нейкай унутранай справядлівасці і парадку. Давайце паглядзім на апошнія гады існавання БССР: вярхушка беларускага ЦК не была абвінавачаная ў тым, што шмат сабе «прыхапіла». У параўнанні з цяперашнімі яны жылі вельмі сціпла. У іх былі свае прывілеі, але гэта не ідзе ні ў якое параўнанне з раскошай сённяшніх вышэйшых чыноўнікаў. Гэта - неба і зямля.

Таму ў свабоднай Беларусі карупцыя будзе тым зверам, які не вельмі моцны па вызначэнні і не вельмі ўласцівы грамадству. Але тым не менш - народ павінен ставіць уладу пад вельмі жорсткі кантроль. Пасля таго, як сыдзе сямейны клан Лукашэнкі. А вось як яго прыбраць ад улады - гэта ўжо зусім іншае, але вельмі важнае для нас пытанне.

Напісаць каментар 31

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках