29 сакавiка 2024, Пятніца, 16:30
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

У гімназію па каньяк

55
У гімназію па каньяк
ІРЫНА ХАЛІП

Не можа быць годнай адукацыі пры дыктатуры.

Пакуль бацькі першакласнікаў малююць хімічнымі алоўкамі нумары на далонях і прыходзяць начамі на пераклічкі пад сценамі гімназій, бацькі выпускнікоў плачуць ад шчасця, што ўся гэтая адзінаццацігадовая мітусня, зневажальная і для іх, і для дзяцей, нарэшце скончылася. Можна выдыхнуць – прынамсі, калі малодшыя дзеці не засталіся ў тых самых сценах.

Увесь тыдзень пасля выпускных і атрымання атэстатаў з цікавасцю слухаю апавяданні сябровак, чые дзеці толькі што скончылі школу. Адна прынесла ў гімназію на першы экзамен ваду і печыва для настаўнікаў: ім жа сядзець, а потым яшчэ і правяраць працы, хай хоць вада будзе. Прадстаўнікі адміністрацыі гімназіі паглядзелі на яе з пагардай і выклікам і пачалі бэсціць: «Гэта што за жабрацкі пачастунак? А бутэрброды дзе? А цукеркі? А ёгурты?» І нікому, натуральна, у галаву не прыйшло, што настаўнікі ў тым ліку і за прыём экзаменаў атрымліваюць заробак. Так, маленькі, але гэта зусім іншая тэма, – ды і ў школу яны ідуць працаваць не пасля прысуду суда. І ні ў якім законе нічога не напісана наконт таго, што бацькі абавязаныя забяспечваць настаўнікаў харчаваннем падчас правядзення экзаменаў. Але бацькі першапачаткова ў прыніжаным становішчы: вось адкажы цяпер тое, што думаеш патрэбным, – і хто ведае, як адпомсцяць твайму дзіцяці? Таму падскокам бягуць у краму па закускі і рэжуць бутэрброды ў школьным буфеце, марачы, каб усё гэта як мага хутчэй засталося ззаду. «Ну яшчэ дзён дзесяць ператрываць, – супакойваюць яны сябе, – і гэтае пекла скончыцца».

Другая сяброўка проста з'язджае з Беларусі, у яе яшчэ не выпускнік. Так што ад гімназіі патрабаваўся ўсяго толькі табель з ацэнкамі – паперка, мінімум рухаў цела, ніякіх клопатаў. Але, прайшоўшы адміністрацыйна-педагагічны ланцужок знізу ўверх, яна не дамаглася нічога, акрамя выразных фразаў: «Ой, гэта так складана... Так адразу і не зробіш... Вы дзе-небудзь праз месяц зайдзіце, паглядзім, чым зможам вам дапамагчы». Так заклапочаная маці нарэшце дайшла да кабінета дырэктара. Дырэктарка паўтарыла гісторыю наконт неймавернай складанасці выдачы табеля з тымі ж інтанацыямі, што ў яе намеснікаў, і сказала: «Зрэшты, я разумею вашу сітуацыю і, здаецца, ведаю, як вам дапамагчы. У нас тут дэлегацыя педагогаў едзе ў Вільню. Так вы збегайце ў “Крышталь”, набудзьце ім некалькі бутэлек каньяку ў дарогу, а мы вам, пакуль у краме будзеце, якраз табель выпішам у найлепшым выглядзе». І што вы думаеце? Яна пабегла па выпіўку. Прызнавалася потым, што нават калі б у яе проста вымагалі хабар, гэта было б не так зневажальна, як бегчы ў вінна-гарэлачную краму. «Я гімназістка сёмага класа, п'ю палітуру замест квасу»...

Трэцяя стала ізгоем сярод іншых бацькоў толькі таму, што адмовілася здаваць грошы на кампутар у якасці падарунка класнай кіраўніцы на дзень нараджэння. Сказала, што занадта дарагі падарунак, непрыстойна. Вельмі нават прыстойна, пярэчылі бацькі, у нашай гімназіі так прынята. Зрэшты, падобныя гісторыі, напэўна, кожны з нас можа расказваць, як Шахразада, тысячу і адну ноч запар. А бацькі першакласнікаў тым часам будуць тысячу і адну ноч стаяць на пераклічцы, каб патрапіць спачатку ў тыя самыя гімназіі, потым – у адзінаццацігадовае рабства, дзе давядзецца накрываць «паляны», бегаць па выпіўку і набываць «класухам» кампутары.

Так, згодная: скасаванне экзаменаў у гімназіі прывяло да ўзмацнення карупцыі, таму што цяпер усе бацькі будуць адчуваць сябе ашчасліўленымі і абавязанымі, а не тымі, хто мае права. І ў той самы час – так, згодная: само існаванне ўступных экзаменаў для пяціклашак было зневажальным і траўмавальным, таму што ў нашай сістэме адукацыі усё накіравана на траўмаванне дзяцей. Так што як бы ні скрыжоўвалі дзіды прыхільнікі і праціўнікі экзаменаў (бо слоўныя бітвы доўжацца ўжо больш за год), ніхто з іх не можа ў гэтай сітуацыі мець рацыю. І наяўнасць, і адсутнасць экзаменаў – абое горш.

Таму што калі ўзяць кайло і адкалыпаць палец каменнага Сталіна – Сталін застанецца стаяць такім самым помнікам, хай і без пальца. Яго трэба валіць і расколваць на дробныя кавалкі, на друзачкі. І прыём у гімназіі – гэта той самы палец. Маленечкая, памерам на адну тысячную адсотка, праблема адукацыйнай сістэмы. І ўзводзіць яе ў праблему касмічных маштабаў бессэнсоўна. У сваю чаргу, адукацыя – таксама ўсяго толькі адна з праблемаў дзяржаўнага ладу. Не можа быць адукацыйнай рэформы пры дыктатуры. Не можа быць годнай адукацыі пры дыктатуры. Не можа быць нават нармальнай школьнай праграмы пры дыктатуры. Можна як заўгодна круціць кодэкс аб адукацыі, скасоўваць і ўводзіць экзамены, прыдумляць то дзесяць, то адзінаццаць, то дванаццаць гадоў навучання, скасоўваць профільныя класы і зноў іх дазваляць – нічога не зменіцца. Нікуды вы, хлопчыкі і дзяўчаткі, не сыдзеце ад параграфа «ўнёсак Аляксандра Лукашэнкі ў развіццё навукі» ў грамадазнаўстве і папоў з кадзілам на лінейках, ад БРСМ і «Юнага выратавальніка», ад выбару паміж паспяховай вучобай і асабістым меркаваннем.

Пры дыктатуры тэорыя малых справаў не працуе, давайце нарэшце гэта запомнім. Ці змірацца і маўчаць у анучку – ці валіць помнік Сталіну.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 55

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках