Міклаш Харашці: Ніякага прагрэсу сярод беларускіх уладаў няма

Спецпрадстаўнік ААН што да Беларусі прадставіць свой апошні даклад аб Беларусі.

Спецыяльны дакладчык ААН Міклаш Харашці прадставіць свой чарговы даклад аб сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі на 38-й сесіі Рады правоў чалавека 25 чэрвеня ў Жэневе (Швэйцарыя), піша сайт ПЦ «Вясна».

Даклад ахоплівае перыяд з 1 красавіка 2017 года да 30 красавіка 2018 года, але як адзначае спецдакладчык, у яго ўключаецца агляд усяго шасцігадовага перыяду дзеяння мандата з довадамі цыклічнасці праблем з правамі чалавека ў Беларусі.

Як і ў папярэднія гады праз немагчымасць ажыццявіць паездку ў краіну для азнаямлення з сітуацыяй на месцы, спецыяльны дакладчык выкарыстаў у якасці асновы для сваёй ацэнкі заявы і справаздачы ўрада і шматлікія паведамленні, якія ён атрымаў ад суб'ектаў грамадзянскай супольнасці, праваабаронцаў, сваякоў палітычных зняволеных і зніклых без вестак асоб, дыпламатаў і структур ААН.

Міклаш Харашці адзначыў, што з таго моманту, як Рада ў правах чалавека заснавала мандат спецдакладчыка, жыццё ў Беларусі рэгламентавалася мэтанакіраванай рэпрэсіўнай прававой базай, што пагаршалася рэпрэсіямі з ужываннем гвалту ў дачыненні да мірных дэманстрантаў, няўрадавых арганізацый, палітычных апанентаў, праваабаронцаў і супрацоўнікаў незалежных СМІ, якія рэгулярна паўтараюцца і цэнтралізавана плануюцца.

Больш за тое, прадаўжаліся парушэнні права на жыццё ў выглядзе рэгулярнага ўжывання смяротнага пакарання.

«Урад не рабіла спробаў выправіць наступныя закаранелыя сістэмныя недахопы ў галіне правоў чалавека: адсутнасць вяршэнства права, падаўленне выражэння ўсякай нязгоды, адсутнасць плюралізму сродкаў масавай інфармацыі і неабходнасць атрымання дазволаў для ажыццяўлення права на свабоду асацыяцыі і мірных сходаў.

Практыка пазбаўлення грамадзян іх грамадзянскіх і палітычных правоў прадаўжае згубна ўплываць на ажыццяўленне эканамічных, сацыяльных і культурных правоў», - гаворыцца ў дакладзе.

У ім адлюстроўваюцца праблемы, звязаныя са свабодай думкі і сродкаў масавай інфармацыі, свабодай асацыяцый і свабодай мірных сходаў, становішчам грамадзянскай супольнасці, катаваннямі і іншымі тыпамі жорсткага абыходжання, адвольнымі затрыманнямі і арыштамі, гвалтоўнымі знікненнямі і наяўнасцю палітычных зняволеных у краіне, а таксама праблемай смяротнага пакарання, непразрыстасцю і фальсіфікацыямі выбараў, залежнасцю суддзяў і адвакатаў ад органаў улады, гендэрнай і іншымі тыпамі дыскрымінацыі.

Акрамя таго, асобна спецдакладчык падкрэслівае становішча праваабаронцаў, і адзначае, што хоць Беларусь і не адзіная краіна, якая займаецца пераследам праваабаронцаў, а іх становішча ўвесь час пагаршаецца, аднак, такі пераслед ажыццяўляецца на ініцыятыву ўрада і носіць сістэмны характар.

«Паколькі ніякага адчувальнага прагрэсу ў развязанні сістэмных праблем не было дасягнута, спецыяльны дакладчык мяркуе, што няма ніякіх прычын для спынення міжнароднага кантролю за становішчам у галіне правоў чалавека ў Беларусі, тым больш што механізмы рэгіянальнага кантролю адсутнічаюць праз выключэнне Беларусі са складу чальцоў Рады Еўропы праз захаванне ў Крымінальным кодэксе смяротнага пакарання і яго рэгулярнага выкарыстання», - прыходзіць да высновы Міклаш Харашці і мяркуе, што захаванне ягонага мандата мае ключавое значэнне для выжывання ядра арганізацый грамадзянскай супольнасці, якія займаюцца пытаннямі правоў чалавека.

Паўнамоцтвы Міклаша Харашці на пасадзе Спецыяльнага дакладчыка ААН што да сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі заканчваюцца ў канцы кастрычніка гэтага года. Дагэтуль, акрамя прэзентацыі справаздачы на сесіі Рады правоў чалавека ААН, ён прадставіць яе і на Генеральнай Асамблеі ААН у Нью-Ёрку.

Нагадаем, мандат Спецыяльнага дакладчыка ў пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі Рада ў правах чалавека ААН увяла ў 2012 годзе ў сувязі з масавымі рэпрэсіямі ў краіне пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года. Урад Беларусі не прызнае мандат спецдакладчыка і адмаўляецца ад узаемадзеяння з ім.

За ўсе гады на пасадзе спецдакладчыка Міклаш Харашці не меў магчымасці наведаць Беларусь, бо для гэтага неабходнае афіцыйнае запрашэнне ўладаў. Але ў пачатку ліпеня 2017 года Харашці прыехаў у Менск паводле запрашэння АБСЕ да ўдзелу ў мерапрыемствах 26-й сесіі ПА АБСЕ і таксама стаў госцем паралельнага форуму грамадзянскай супольнасці. Тады ён выказаў надзею, што візіт у Беларусь стане першым крокам на шляху да афіцыйнага прызнання мандата краінавага спецдакладчыка ААН, аднак МЗС Беларусі заявіў, што пазіцыя афіцыйнага Менска не зменіцца.